Άλλαξε ο Μανωλιός και έβαλε τα ρούχα του αλλιώς για το κρατικό μισθολόγιο
Της Χρύσως Αντωνιάδου
Ο Υπουργός Οικονομικών Χάρης Γεωργιάδης είναι ευτυχής. Κατάφερε να περάσει συμφωνία ή καλύτερα να τού περάσουν συμφωνία για συγκράτηση του κρατικού μισθολογίου, με τη σύμφωνη γνώμη του Γενικού Γραμματέα της ΠΑ.ΣΥ.ΔΥ κ. Γλαύκου Χατζηπέτρου, χωρίς να είναι υποχρεωμένος να παρουσιάσει νομοσχέδιο στη Βουλή. Η αποτυχία της έγκρισης των νομοσχεδίων για μεταρρύθμιση στη Δημόσια Υπηρεσία που πιστώθηκε στον Υφυπουργό παρά τω προέδρω Κωνσταντίνο Πετρίδη, λόγω της αρνητικής στάσης των κομμάτων και της απειρίας του να …διαπραγματευθεί «σκληρά» με τα κοινοβουλευτικά κόμματα, έβαλαν στο παιγνίδι το Υπουργείο Οικονομικών.
Ο χρήσιμος παίχτης
Ο σκληρός στα φώτα της δημοσιότητας Γλαύκος Χατζηπέτρου αποδεικνύεται εύκολος και χρήσιμος παίχτης όταν του υπόσχονται προαγωγές για να στηρίξει τους δικούς του στη δημόσια υπηρεσία, ακόμη κι αν υποχρεωθεί να θυσιάσει άλλες μεγάλες ομάδες εργαζομένων όπως είναι οι νοσηλευτές, οι εκπαιδευτικοί κ.λπ.
Ο Γλαύκος, σκληρό καρύδι για κάποιους αλλά και εύκολος παίχτης για εκείνους που ξέρουν τα … κουμπιά του, έδωσε τις ευλογίες του σε μια συμφωνία που, εκτός από την καθήλωση των μισθών στο δημόσιο μέχρι και την 1η Ιανουαρίου 2019, καθηλώνει προσαυξήσεις και κλίμακες από εκεί και πέρα.
Η συμφωνία είναι ουσιαστικά η αντιγραφή του νομοσχεδίου που απορρίφθηκε από την Ολομέλεια της Βουλής και το οποίο ενσωμάτωνε πρόνοιες για τις προσαυξήσεις, την τιμαριθμική προσαρμογή και τις γενικές αυξήσεις μισθών και συντάξεων στη δημόσια υπηρεσία. Σε απλή γλώσσα, κατανοητή απ’ όλους, με τη συμφωνία η Κυβέρνηση διασφαλίζει ότι αν η αύξηση του κρατικού μισθολογίου είναι μεγαλύτερη από τον ρυθμό αύξησης της οικονομίας, τότε δεν θα παραχωρείται καμία αύξηση στους μισθούς των υπαλλήλων. Αυτό σημαίνει ότι εάν ένα χρόνο η οικονομία δεν παρουσιάζει τον αναμενόμενο ρυθμό αύξησης δεν θα παραχωρείται καμιά αύξηση στους μισθούς του ευρύτερου δημόσιου τομέα.
Ο μηχανισμός εγκρίθηκε
Η Κυβέρνηση, με τα νομοσχέδια που επεξεργαζόταν για καιρό ο Κωνσταντίνος Πετρίδης στο πλαίσιο της μεταρρύθμισης της δημόσιας υπηρεσίας, προσδοκούσε να εισαχθεί ένας μηχανισμός που να διασφαλίζει τη διατήρηση του ύψους του κρατικού μισθολογίου σε λογικά δημοσιονομικά πλαίσια και να αποτρέπει την αύξησή του μέσω της αλόγιστης πρόσληψης νέων υπαλλήλων. Μάλιστα, σε περιόδους ύφεσης ή πολύ χαμηλής ανάπτυξης η αύξηση των μισθών να λαμβάνει υπόψη τα οικονομικά δεδομένα όπως αυτά εκφράζονται από την μεταβολή του ονομαστικού ΑΕΠ.
Ο μηχανισμός να διασφαλίζει επίσης ότι το ποσοστό αύξησης του ονομαστικού ΑΕΠ θα καθορίζει το μέγιστο ποσοστό αύξησης του κρατικού μισθολογίου, συμπεριλαμβανομένων και νέων προσλήψεων.
Η συμφωνία που υπογράφτηκε στις 6 Φεβρουαρίου 2017 μεταξύ του Υπουργού Οικονομικών Χάρη Γεωργιάδη και του Γλαύκου Χατζηπέτρου, παραπέμπει στο κυβερνητικό νομοσχέδιο που απορρίφθηκε από τη Βουλή. Σε μια προσπάθεια να χρυσώσουν το χάπι για εκείνους που επηρεάζονται, και να κατευνάσουν τα πνεύματα ανάμεσα στις κλαδικές της ΠΑΣΥΔΥ, αλλά κυρίως για να παρουσιαστεί η συμφωνία ως προϊόν διαλόγου στο πλαίσιο της Μικτής Επιτροπής Προσωπικού, παραπέμπονται σε … μηχανισμό τα ζητήματα για καταβολή προσαυξήσεων, τιμαριθμικής προσαρμογής και γενικών αυξήσεων σε μισθούς και συντάξεις, θέματα τα οποία θα ρυθμίζονταν με τις σχετικές νομοθεσίες που δεν ενέκρινε η Βουλή.
Το χαρτί των εμπειρογνωμόνων
Το κρατικό μισθολόγιο δεν είναι θέμα που προέκυψε από την οικονομική κρίση ούτε από τη συμφωνία με την Τρόικα αλλά ένα διαχρονικό ζήτημα που απασχολεί το Υπουργείο Οικονομικών. Η νυν Κυβέρνηση με τη μετάκληση ξένων εμπειρογνωμόνων έχει στα χέρια της ένα «δυνατό» χαρτί για να αποδείξει αυτό που προσδοκούσε από την αρχή: Οι αυξήσεις στη δημόσια υπηρεσία παραχωρούνται αυτόματα χωρίς να διασυνδέονται με την απόδοση των εργαζομένων και καταδεικνύουν πως οι μισθοί στη δημόσια υπηρεσία είναι ψηλότεροι από τον ιδιωτικό τομέα. Μόνο την περίοδο 2007-2012 ο κύριος λόγος αύξησης του κρατικού μισθολογίου είναι η παραχώρηση της ΑΤΑ και όχι η αύξηση των εργαζομένων.
Οι συνδυασμένες μισθολογικές κλίμακες, θέμα που προκαλεί πάντοτε πονοκεφάλους, και που επιβεβαιώνεται και υπερτονίζεται από τους εμπειρογνώμονες, αποτελούν σημαντικό αντικίνητρο για την απόδοση των εργαζομένων. Θεωρείται ως ένα σοβαρό ζήτημα και απασχολεί συχνά το Τμήμα Δημόσιας Διοίκησης και Προσωπικού. Ο Διευθυντής του Τμήματος Κύπρος Κυπριανού σε μια από τις εμφανίσεις του στην Κοινοβουλευτική Επιτροπή Εργασίας είχε εξηγήσει πως οι συνδυασμένες κλίμακες Α2, Α5 και Α7 προβλέπουν 29 προσαυξήσεις, προσθέτοντας ότι ο εργαζόμενος αρχίζει με ετήσιο μισθό €15.100 και μετά από 29 χρόνια ο μισθός αυξάνεται στις €39 χιλ., δηλαδή ο μισθός χωρίς προαγωγή αυξάνεται 125%. Ακόμη είχε παρουσιάσει τις μισθολογικές κλίμακες Α8, Α10 και Α11 που έχουν 21 βαθμίδες χωρίς προαγωγή και η αύξηση των μισθών ανέρχεται στο 119%. Για τις συγκεκριμένες κλίμακες ο εργαζόμενος αρχίζει με μισθό €24,500 και φτάνει στις €53,637 και για τις κλίμακες Α9, Α11 και Α12 προβλέπονται 18 βαθμίδες με το μισθό να αυξάνεται κατά 96% από €30.800 στις 59.690.
Οι συνδυασμένες κλίμακες
Οι ξένοι εμπειρογνώμονες έχουν υποδείξει στο Υπουργείο Οικονομικών ότι οι συνδυασμένες κλίμακες εξουδετερώνουν τις προαγωγές. Μόνο τη δεκαετία 2002 – 2012 στο 60% των προαγωγών που έγιναν, ο μισθός αυξήθηκε κατά 105%, ενώ στο 40% των δημοσίων υπαλλήλων ο μισθός αυξήθηκε κατά 90%. Η κάθοδος της Τρόικας και η συνεχής παρακολούθηση της οικονομίας, μέχρι και την αποπληρωμή του δανείου που προνοεί η συμφωνία με τους δανειστές, έθεσε επί τάπητος το θέμα του κρατικού μισθολογίου, με την κυβέρνηση να έχει ήδη διαμορφώσει τις απόψεις της για τις αλλαγές που πρέπει να γίνουν στη βάση των εισηγήσεων των εμπειρογνωμόνων.
Η συμφωνία Κυβέρνησης και ΠΑΣΥΔΥ ήλθε να σφραγίσει αυτό το έντονο αίτημα των Τροϊκανών. Η κυβέρνηση διασυνδέει τις αυξήσεις στο κρατικό μισθολόγιο μέσω της σύνδεσης με την πορεία της οικονομίας και ανάλογα με την αύξηση του ΑΕΠ. Το ακαθάριστο εγχώριο προϊόν (ή ΑΕΠ), που στην Οικονομική Επιστήμη καθορίζεται ως το σύνολο όλων των προϊόντων και αγαθών που παράγει μια οικονομία, εκφρασμένο σε χρηματικές μονάδες, διαδραματίζει πλέον τον καθοριστικό παράγοντα για τις αυξήσεις των μισθών των δημοσίων και ημικρατικών υπαλλήλων, αυξήσεις που εκτιμάται πως θα είναι κατά πολύ χαμηλότερες ή και μηδενικές ακόμη και μετά το 2018. Κι αυτό γιατί η πραγματική οικονομία δεν αναμένεται να φέρει τα … μίλια της σύντομα και εκτιμάται πως θα παραμένει λαβωμένη επί μακρόν.
Πάντως, τα αποτελέσματα των μελετών των εμπειρογνωμόνων που καθοδηγούν το Υπουργείο Οικονομικών δείχνουν «κόκκινες» γραμμές στις συνδυασμένες μισθοδοτικές κλίμακες που αποτελούν και το σημαντικότερο αντικίνητρο για τη βελτίωση της αποδοτικότητας των υπαλλήλων, καθώς προσφέρουν σημαντική αύξηση των απολαβών, ακόμη και χωρίς προαγωγή.
Αξίζει να σημειωθεί ότι οι δημόσιοι υπάλληλοι της Κύπρου λαμβάνουν από την 1η Ιανουαρίου 2017 μισθολογικές αυξήσεις μετά το πάγωμά τους εξαιτίας της εκδήλωσης και διάχυσης της χρηματοοικονομικής κρίσης και των μέτρων που λήφθηκαν ενώ τη μερίδα του λέοντος λαμβάνουν όσοι προήχθησαν.
Σύμφωνα με στοιχεία που καταγράφονται στη δημοσιονομική έκθεση, οι απολαβές των δημοσίων υπαλλήλων για το 2016 έφθασαν τα €2,24 δισ., καταγράφοντας αύξηση 0,4% σε σχέση με το 2015 ενώ για το 2017 αυξάνονται κατά 3,7% φθάνοντας τα €2,32 δισ. Το 2018 προβλέπονται €2,37 δισ., σημειώνοντας αύξηση 2,2% σε σχέση με το 2017 και το 2019 ανέρχονται στα €2,43 δισ. καταγράφοντας άνοδο 2,3%.
Νομικίστικη γλώσσα
Στο γραμμένο σε νομοτεχνική γλώσσα κείμενο που παραπέμπεται ως παράρτημα στη σχετική συμφωνία Κυβέρνησης και ΠΑΣΥΔΥ, καταγράφονται όλες οι νέες διατάξεις που θα αφορούν στο κρατικό μισθολόγιο και που επηρεάζουν όλους τους υπαλλήλους του ευρύτερου δημόσιου τομέα, ένα κείμενο που είναι αυτολεξεί το ίδιο με τα νομοσχέδια για ρύθμιση των θεμάτων του κρατικού μισθολογίου που απορρίφθηκαν από τη Βουλή. Με τη συμφωνία και με τον μηχανισμό που θα συμφωνηθεί (ουσιαστικά έχει ήδη συμφωνηθεί), στο πλαίσιο της Μικτής Επιτροπής Προσωπικού και που δεν χρειάζεται τις ψήφους της Βουλή, Κυβέρνηση και ΠΑΣΥΔΥ συμφώνησαν όπως:
- Προσαύξηση και τιμαριθμικό επίδομα επιτρέπεται να καταβάλλονται μόνο στις περιπτώσεις που το ποσοστό αύξησης του ονομαστικού ΑΕΠ (μείον το ποσοστό μεταβολής του κρατικού μισθολογίου) είναι ίσο ή μεγαλύτερο του ποσοστού της μεταβολής, το οποίο προκύπτει από την παραχώρηση προσαύξησης και τιμαριθμικού επιδόματος.
- Εάν το ποσοστό της πιο πάνω διαφοράς είναι μικρότερο, τότε επιτρέπεται να παραχωρείται η προσαύξηση και το τιμαριθμικό επίδομα, σύμφωνα με το εύρος της διαφοράς.
- Γενική αύξηση επιτρέπεται να παραχωρείται μόνο στις περιπτώσεις που το ποσοστό μεταβολής του ονομαστικού ΑΕΠ (μείον το ποσοστό μεταβολής του κρατικού μισθολογίου είναι ίσο ή μεγαλύτερο του ποσοστού μεταβολής του κρατικού μισθολογίου που προκύπτει από την παραχώρηση προσαύξησης, την καταβολή τιμαριθμικού επιδόματος και την παραχώρηση γενικής αύξησης).
- Η παραχώρηση γενικών αυξήσεων αποφασίζεται από την Κυβέρνηση λαμβάνοντας υπόψη την πορεία της οικονομίας, και ιδιαίτερα την εξέλιξη των μισθών σε άλλους τομείς της οικονομίας.
- Σε περιόδους αρνητικής μεταβολής του ονομαστικού ΑΕΠ, δεν μεταβάλλονται μεν οι απολαβές των αξιωματούχων και εργοδοτουμένων και οι συντάξεις των συνταξιούχων, αλλά δεν παραχωρείται οποιοδήποτε τιμαριθμικό επίδομα ή προσαύξηση ή γενική αύξηση στις απολαβές και στις συντάξεις κατά το έτος αναφοράς.
- Οι απολαβές των αξιωματούχων και εργοδοτουμένων και οι συντάξεις των συνταξιούχων αναπροσαρμόζονται την 1η Ιανουαρίου κάθε έτους, με βάση τη μεταβολή του τιμαριθμικού δείκτη, ώστε να καταβάλλεται το ήμισυ του ποσοστού της αύξησης του εν λόγω δείκτη κατά το έτος που προηγείται του έτους αναφοράς.
- Δεν γίνεται οποιαδήποτε τιμαριθμική αναπροσαρμογή σε περίπτωση που, το δεύτερο και τρίτο τρίμηνο του έτους που προηγείται του έτους αναφοράς, ο ρυθμός οικονομικής ανάπτυξης σε πραγματικούς όρους, διορθωμένος ως προς τις εποχικές διακυμάνσεις, είναι αρνητικός.
- Η εκάστοτε μεταβολή του τιμαριθμικού δείκτη καθορίζεται με εγκύκλιο του Υπουργείου Οικονομικών.
- Δεν μεταβάλλεται δυσμενώς η αντιμισθία εργοδοτουμένου, αξιωματούχου ή κρατικού υπαλλήλου, όπως αυτή ισχύει από την ημερομηνία διορισμού ή προαγωγής στη θέση την οποία κατέχει και ότι δεν συνεπάγεται την δυσμενή μεταβολή της σύνταξης συνταξιούχου, όπως αυτή έχει κατά την ημερομηνία στην οποία καθίσταται συνταξιούχος.