Ανηφορικός ο δρόμος μέχρι την ανάκαμψη
Το στοίχημα, τουλάχιστον στα χαρτιά και τους αριθμούς, φαίνεται να κερδίζεται! Η Κύπρος συνεχίζει να δίνει τις μάχες για να σώσει την οικονομία της και το χρηματοπιστωτικό της σύστημα, αλλά τουλάχιστον, γλυτώνει τα χειρότερα. Μέσα από ατραπούς και σκοπέλους, που ακόμη βρίσκονται στον ανηφορικό δρόμο μέχρι την ανάκαμψη, οι προσπάθειες φαίνεται πως αποδίδουν:
Πρώτο, επιτυγχάνεται ο στόχος για συνετή διαχείριση των δημοσίων οικονομικών και μείωση του ελλείμματος, χωρίς ωστόσο ν’ αποκλείονται παρεκκλίσεις και εκπτώσεις που θα θέσουν σε νέους κινδύνους την οικονομία.
Δεύτερο, εκτιμάται πως ο μεγάλος αγώνας για να χτιστεί από την αρχή το χρηματοπιστωτικό σύστημα αποδίδει και δημιουργούνται οι πρώτες αμυδρές μεν, αλλά αρκετές, ελπίδες, γι’ ανάκαμψη της κυπριακής οικονομίας και του συστήματος, από το μεγάλο «πλην» στο μικρό «συν».
Οι δύσκολες μέρες
Αργά και σταθερά, δυο σχεδόν χρόνια μετά το eurogoup του 2013, τη διάλυση του χρηματοπιστωτικού συστήματος και το ξαναστήσιμο του από την αρχή, τη λεηλασία των καταθετών και το κλείσιμο μιας τράπεζας, η κυπριακή οικονομία, φαίνεται πως αρχίζει να γράφει μια νέα σελίδα. Ωστόσο, τα μηνύματα κυρίως από τους δανειστές στέλλονται συνεχώς:«Οποιαδήποτε παρέκκλιση από τα γραφόμενα της … Αγίας Γραφής, του περιβόητου Μνημονίου, όχι μόνο θ’ ανατρέψει τους σχεδιασμούς αλλά και την πρόοδο που έχει επιτευχθεί».
Ερμηνεύοντας το μήνυμα αυτό, θα διαπιστώσει κανείς πως η Τρόικα απαιτεί προσήλωση στο Πρόγραμμα, παρόλο που άρχισε να κατευνάζει με την τήρηση των αυστηρών χρονοδιαγραμμάτων για σημαντικά θέματα, στέλλοντας ταυτόχρονα κατ’ επανάληψη σαφές μήνυμα πως «δεν πρέπει να υπάρχει εφησυχασμός και αχρείαστοι πανηγυρισμοί».
Οι πληγές ανοικτές…
Η πληγή, που φάνηκε πλέον ξεκάθαρα πως είναι εξαιρετικά δύσκολο να κλείσει, καθώς το τραύμα είναι πολύ μεγάλο, είναι η διαχείριση των Μη Εξυπηρετούμενων Δανείων, το κύριο βαρίδι για τον χρηματοπιστωτικό τομέα και ταυτόχρονα μια συνεχής απειλή για τα δημόσια οικονομικά και τη Γενική Κυβέρνηση.
Ο διάλογος και οι συζητήσεις των τεχνοκρατών για συμφωνία επί των νομοθετημάτων για την αφερεγγυότητα δεν αποδίδει άμεσα, όχι γιατί δεν υπάρχει διάθεση για συνεργασία αλλά γιατί τα ζητήματα είναι εξαιρετικά πολύπλοκα, περίπλοκα και δύσκολα, και χρήζουν κάθε προσεκτικής μελέτης, για να μην ανοίξουν νέες πληγές.
Πολύπλοκη αφερεγγυότητα
Ο στόχος για να εγκριθεί το πολυνομοσχέδιο για την αφερεγγυότητα τον Δεκέμβριο απομακρύνεται, αλλά αυτό φαίνεται να μην εμποδίζει την εκταμίευση της επόμενης δόσης τον προσεχή Ιανουάριο εξαιτίας της διαφαινόμενης αποφασιστικότητας όλων των πλευρών να δώσουν μια λύση στα ζητήματα του καίριου αυτού ζητήματος.
Το πολυνομοσχέδιο, όπως επανειλημμένα τονίζεται, δεν αποσκοπεί να δημιουργήσει προβλήματα στον απλό κόσμο αλλά να χρησιμοποιηθεί ως εργαλείο για να ανακτηθούν τα χρέη των μεγαλοοφειλετών προς τις τράπεζες. Ήδη, το μήνυμα φαίνεται πως στέλλεται ξεκάθαρα από τις νέες Διοικήσεις των τραπεζών, οι οποίες είναι αποφασισμένες να …καθαρίσουν μια για πάντα το σύστημα από τη μεγάλη πληγή.
Μεγαλοοφειλέτες άρχισαν τους διακανονισμούς καθώς πλέον αντιλήφθηκαν πως ο φόβος … φέρνει κόλαση και ότι βρίσκονται προ του μεγάλου κινδύνου να περάσουν περιουσίες τους στα χέρια των χρηματοοικονομικών ιδρυμάτων.
Εταιρείες – φαταούλες
Ένας μεγάλος στόχος της Κυβέρνησης που φαίνεται δεν μπορεί πια να περιμένει, εξαιτίας των πιέσεων που δέχεται αλλά και των προβλημάτων που συνεχίζει να δημιουργεί στα δημόσια ταμεία, είναι οι λεγόμενες οντότητες δημοσίου δικαίου, άλλως ημικρατικοί οργανισμοί ή εταιρείες δημοσίου δικαίου, με ορισμένες από αυτές να καταγράφουν συνεχείς ζημιές. Σύμφωνα με στοιχεία του Υπουργείου Οικονομικών, μόνο μια από αυτές παρουσιάζει ετήσιες ζημιές πάνω από €50 εκατ. ετησίως και μόνο 13 από τις 60 πραγματοποιούν οριακά κέρδη ή ζημιές μικρότερες του €1 εκατ. ευρώ, ενώ μόνο ορισμένες οντότητες παρουσιάζουν συνεχή κέρδη κοντά στα €80 εκατ. ετησίως.
Το μεγαλύτερο «αγκάθι» είναι ότι οι δαπάνες τους καλύπτονται από κρατικές χορηγίες, μέσω του κρατικού προϋπολογισμού ύψους €150 εκατ. και ορισμένες έχουν εκκρεμή χρέη και το ανεξόφλητο χρέος τους ανέρχεται σε €430 εκατ. από τα οποία τα περισσότερα, περίπου €400 εκατ., οφείλονται από δυο οργανισμούς.
Τα ζητήματα αυτά έχουν τεθεί ψηλά στην ατζέντα της Τρόικας που επιζητεί ένα γερό ξεσκόνισμα των οργανισμών αυτών που απασχολούν συνολικά 7.900 εργαζόμενους και έχουν ετήσιο κύκλο εργασιών γύρω στα €3 δις.
Τους αλλάζουν τα … φώτα
Εκτός από τους μεγαλύτερους οργανισμούς με εμπορικές δραστηριότητες, όπως η Cyta και η Αρχή Ηλεκτρισμου Κύπρου που επιστρέφουν στο κράτος μερίσματα, και βρίσκονται σε πορεία εξυγίανσης και αποκρατικοποίησης, όλες οι εταιρείες δημοσίου δικαίου εξασφαλίζουν μεγάλες κρατικές χορηγίες €150 εκατ. που αποτελούν μια ακατάσχετη αιμορραγία για τα κρατικά ταμεία.
Ακόμη, μόνο για το 2013 τα δάνεια που παραχωρήθηκαν από την Κυβέρνηση στους οργανισμούς αυτούς ανέρχονται σε €807,7 (2012: €799,3) και το μεγαλύτερο μέρος απορροφάται από τον Κεντρικό Φορέα Ισότιμης Κατανομής Βαρών (2013: €363,6 εκατ., 2012: €341 εκατ.) και τον Οργανισμό Χρηματοδοτήσεως Στέγης (2013: €184,5 εκατ., 2012: €199,2 εκατ.) για να υλοποιείται η στεγαστική δανειοδοτική πολιτική του κράτους.
Επίσης, άλλη μια «χέουσα» πληγή για το κράτος είναι τα Συμβούλια Αποχετεύσεως στα οποία παραχωρήθηκαν δάνεια €2,9 δις και οι Συνεργατικές Εταιρείες και άλλοι ιδιωτικοί οργανισμοί στους οποίους δόθηκαν δάνεια €44,6 εκατ. Άλλα κυβερνητικά δάνεια συνολικού ύψους €647 εκατ. παραχωρήθηκαν σε ιδιώτες από τον Φορέα Ισότιμης Κατανομής Βαρών, τον Οργανισμό Χρηματοδότησης Στέγης και τον Κυπριακό Οργανισμό Ανάπτυξης Γης, με αποτέλεσμα οι οργανισμοί αυτοί να «βουλιάζουν» οικονομικά με τις ανάλογες επιπτώσεις στα κρατικά ταμεία.
Τα δάνεια δεν πληρώνονται, το έλλειμμα αυξάνεται συνεχώς, και για το 2015 προβλέπεται στον κρατικό προϋπολογισμό ότι θα εισπραχθούν μόνο €40 εκατ. χωρίς να θεωρείται κι αυτό βέβαιο.
Καμιά παρέκκλιση
Ένα ζήτημα που θεωρείται υψίστης σημασίας, και για το οποίο η Τρόικα δεν πρόκειται να ρίξει τον πήχη, είναι η διαχείριση των οικονομικών των Αρχών Τοπικής Αυτοδιοίκησης, οι οποίες ενισχύουν τα έσοδά τους, από τις κρατικές χορηγίες που απορροφούνται κατά 50% για μισθοδοσίες.
Σύμφωνα με το πλάνο γι’ αλλαγές στον τρόπο λειτουργίας των οργανισμών αυτών, η Cyta είναι ο πρώτος ημικρατικός που αλλάζει το θεσμικό του πλαίσιο μέχρι το τέλος του χρόνου και μετατρέπεται σε εταιρεία ιδιωτικού δικαίου
με στόχο, μέχρι τον προσεχή Μάρτιο, να παραχωρήσει ένα ποσοστό από το μετοχικό κεφάλαιό της στους εργαζόμενους και μέχρι το τέλος του 2015 να εξευρεθεί στρατηγικός επενδυτής.
Άλλα μεγάλα στοιχήματα που πρέπει να κερδηθούν μέσα στον προσεχή χρόνο είναι:
• Ο διαχωρισμός των δραστηριοτήτων της ΑΗΚ σε ξεχωριστές νομικές οντότητες μέχρι τον Ιούνιο του 2015.
• Η μετατροπή της ΑΗΚ από οργανισμό δημοσίου δικαίου σε μετοχική εταιρεία/εταιρείες ιδιωτικού δικαίου, με μέτοχο το κράτος μέχρι το τέλος του 2015 και η αναζήτηση στρατηγικού επενδυτή/επενδυτών για ένα ή περισσότερους τομείς δραστηριοτήτων.
• Η διαχείριση των εμπορικών δραστηριοτήτων των λιμανιών Λεμεσού και Λάρνακας από τον ιδιωτικό τομέα και η διατήρηση της Αρχής Λιμένων Κύπρου ως δημόσιου οργανισμού με κύριο σκοπό την άσκηση εποπτικού/ρυθμιστικού ρόλου.
Το πλάνο περιλαμβάνει και άλλες αποκρατικοποιήσεις όπως:
• Η πώληση της ακίνητης περιουσίας της Αρχής Λιμένων Κύπρου.
• Η αποκρατικοποίηση των Δασικών Βιομηχανιών με την πώληση του 51% του μεριδίου των μετοχών που κατέχει το κράτος.
• Η αποκρατικοποίηση της Παγκύπριας Εταιρείας Αρτοποιών με την πώληση του 11.9% του μεριδίου των μετοχών που κατέχει το κράτος.
• Η μετοχοποίηση και αποκρατικοποίηση του Οργανισμού Χρηματοδοτήσεως Στέγης και του Κυπριακού Οργανισμού Αναπτύξεως Γης, της Κυπριακής Εταιρείας Αποθήκευσης Πετρελαιοειδών (ΚΕτΑΠ), της Επιτροπής Σιτηρών Κύπρου και της ακίνητης περιουσίας του Κεντρικού Σφαγείου Κοφίνου.