Επιτυχές αλλά ακριβό το τίμημα της εξόδου στις αγορές
Tης Χρύσως Αντωνιάδου
Τέλος του 2009. Η παγκόσμια χρηματοοικονομική κρίση δείχνει τα δόντιά της στην Ελλάδα. Ο Δημήτρης Χριστόφιας δηλώνει πως η Κύπρος έχει λάβει όλα τα απαραίτητα μέτρα ώστε να μην επηρεαστεί ούτε στο ελάχιστο η οικονομία του ελεύθερου τμήματος του νησιού. Ο τέως Πρόεδρος δηλώνει κατ’ επανάληψη πως «η κρίση περνά από δίπλα μας χωρίς να μας αγγίξει». Οι διεθνείς οίκοι αξιολόγησης προειδοποιούν, οι Standard & Poors και Moody’s υποβαθμίζουν διαδοχικά το αξιόχρεο της κυπριακής οικονομίας και των τραπεζών. Ο τέως Πρόεδρος της Δημοκρατίας αναφέρεται σε αδικαιολόγητες επιθέσεις των διεθνών οίκων αξιολόγησης, που στοχεύουν τη συρρίκνωση της οικονομίας της ελεύθερης Κύπρου.
Αρνητικές αξιολογήσεις
Μάιος 2011. Η Κυπριακή Δημοκρατία βρίσκεται αποκλεισμένη από τις διεθνείς αγορές λόγω της αξιολόγησης της πιστοληπτικής ικανότητας της χώρας από τους διεθνείς οίκους. Ο Οικονομικός Διευθυντής του Υπουργείου Οικονομικών Φαίδων Καλοζώης, υπεύθυνος του Γραφείου Διαχείρισης Δημοσίου Χρέους, σε γραπτή δήλωσή του στις 26 Μαΐου 2013, μια μέρα μετά την εμφάνισή του στη Διερευνητική Επιτροπή Καλλή για την οικονομία, δηλώνει πως «ο αποκλεισμός οφείλεται στην έκθεση της κυπριακής στην ελληνική οικονομία». Ο κ. Καλοζώης διευκρινίζει πως πρόκειται για προσωπική γνώμη «προς άρση οποιωνδήποτε αμφιβολιών».
«Φταίνε οι τράπεζες»
Η μεγάλη έκθεση της κυπριακής οικονομίας στους κινδύνους της ελληνικής ήταν, σύμφωνα με τον κ. Καλοζώη, η βασική διαφορά μεταξύ της Κύπρου και άλλων κρατών, «τα οποία μπορούσαν να δανείζονται, ενώ δεν είχαν καλύτερη αξιολόγηση από την Κύπρο». Αναφέρει ακόμη ότι «οι κίνδυνοι δεν περιορίζονταν στην κατοχή ελληνικών κυβερνητικών ομολόγων από τις κυπριακές τράπεζες, αλλά επεκτείνονταν και στο δανειακό χαρτοφυλάκιο και γενικά στις δραστηριότητες των κυπριακών τραπεζών στην ελληνική οικονομία».
Το γεγονός αυτό, υποστηρίζει, σε συνδυασμό με το μεγάλο μέγεθος των κυπριακών τραπεζών σε σύγκριση με το ΑΕΠ της Κύπρου, κρίθηκε από τις αγορές ότι απειλούσε την ικανότητα του κυπριακού δημοσίου να ανταποκριθεί στις μελλοντικές υποχρεώσεις του.
Ο Καλοζώης προειδοποιούσε
Μια μέρα νωρίτερα, καταθέτοντας στην Διερευνητική Επιτροπή, ο κ. Καλοζώης είχε αναφέρει πως αμέσως μετά τον αποκλεισμό της Κύπρου, τον Μάιο του 2011, και έξι μήνες πριν από το κούρεμα του ελληνικού χρέους, με επιστολή του, ημερομηνίας 25 Ιουλίου 2011, προς τον Γενικό Διευθυντή του Υπουργείου Οικονομικών Χρίστο Πατσαλίδη, ζητούσε την άμεση προσφυγή στο Μηχανισμό Στήριξης, χωρίς να κάνει καμία αναφορά σε κινδύνους από τα ελληνικά ομόλογα που κατείχαν οι κυπριακές τράπεζες.
Ο τεχνοκράτης του Υπουργείου Οικονομικών εκτιμούσε ότι η Κύπρος οδηγείτο από τότε, έξι μήνες πριν από το κούρεμα των ελληνικών ομολόγων, με μαθηματική ακρίβεια σε άτακτη χρεοκοπία. Όπως κατέθεσε στην Επιτροπή, η κυβέρνηση του Δημήτρη Χριστόφια αγνόησε την εισήγηση για προσφυγή στον Μηχανισμό Στήριξης, και κατέφυγε στο δάνειο από τη Ρωσία.
Η καταστροφή στο Μαρί
Ιούλιος 2011. Η Κύπρος ζει μια από τις μεγαλύτερες στιγμές στην ιστορία της. Καταστροφική έκρηξη στη Ναυτική Βάση «Φλωράκης». Η έκρηξη καταστρέφει τη ναυτική βάση και τον μεγαλύτερο ηλεκτροπαραγωγικό σταθμό της Κύπρου, προκαλώντας σημαντική μείωση του ΑΕΠ, ψηλές αυξήσεις στην τιμή του ηλεκτρικού ρεύματος και σημαντικές επιπτώσεις στην ευημερία των νοικοκυριών και σε ολόκληρη την πραγματική οικονομία.
Η Κυβέρνηση Χριστόφια καταφεύγει σε εσωτερικό δανεισμό και σε βοήθεια ύψους 2,5 ευρώ δις από τη Μόσχα. Παραμένει στην εξουσία, μέχρι τις εκλογές του 2013, αρνούμενη να υπογράψει Μνημόνιο.
Ακριβό το τίμημα
27 Οκτωβρίου 2015. Η Κυπριακή Δημοκρατία αντλεί 1 δις ευρώ από τις αγορές, πληρώνοντας πολύ ακριβά το τίμημα. Το νέο 10ετές ευρωομόλογο (EMTN) εκδίδεται με το ψηλό επιτόκιο 4.25%, την ίδια στιγμή που τέτοια ομόλογα σε άλλες ευρωπαϊκές χώρες εκδίδονται με επιτόκιο που δεν ξεπερνά το 1%.
Ο Χάρης Γεωργιάδης πανηγυρίζει στο twitter, αναφέροντας πως «πρόκειται για τη χαμηλότερη τιμή για 10ετές ομόλογο, που έχει πετύχει ποτέ η Κύπρος». Σε δηλώσεις του αναφέρει πως η πιστοληπτική ικανότητα της Κυπριακής Δημοκρατίας έχει ουσιαστικά αποκατασταθεί. Ποσό 450 εκατ. ευρώ θα χρησιμοποιηθεί γι’ ανταλλαγή ομολόγων που λήγουν την περίοδο 2019 – 2020, και τα υπόλοιπα 550 εκατομμύρια θα ενισχύσουν τα διαθέσιμα ρευστά τους κράτους.
Όπως μεταδίδει σήμερα το ειδησεογραφικό πρακτορείο «Ρώυτερ», η βάση – άνοιγμα του επιτοκίου για το κυπριακό ευρωομόλογο ορίστηκε στο 4,375%, σε σχέση με επιτόκιο της τάξης του 4,5% που ήταν η απόδοση τού δεκαετούς ομολόγου, μια μέρα προηγουμένως, τη Δευτέρα, 26 Οκτωβρίου 2015. Το επιτόκιο διαμορφώθηκε στο 4,25%.
Επιστρέψαμε νωρίτερα
Η αρχική επιστροφή στις αγορές επιτεύχθηκε νωρίτερα απ’ ό,τι αναμενόταν, μετά από μια μικρή ιδιωτική τοποθέτηση τον Μάιο 2014. Τον Ιούνιο του 2014, ένα χρόνο μετά την έναρξη του Προγράμματος Προσαρμογής, πραγματοποιείται η πρώτη έκδοση ομολόγου αναφοράς από το 2010.
Τα έσοδα από το νέο ομόλογο του 2019 χρησιμοποιούνται μερικώς για πρόωρη αποπληρωμή ομολόγου του 2017, συνεισφέροντας στην εξομάλυνση του χρονοδιαγράμματος λήξης δημόσιου χρέους. Επιπρόσθετα, η μέση σταθμική διάρκεια χρέους, το μέσο κόστος χρέους και τα ρευστά διαθέσιμα διατηρούνται στο πλαίσιο που τέθηκαν για την περίοδο 2014 – 2016. Κανένας πρόσθετος επιτοκιακός ή συναλλαγματικός κίνδυνος δεν αναλήφθηκε στο χαρτοφυλάκιο χρέους σύμφωνα με σχετικές αρχές για την περίοδο 2014 – 16 για μετριασμό των χρηματοοικονομικών κινδύνων.
Προς βιώσιμη πρόσβαση
Ακόμη, προς το τέλος του έτους, τα ποσά εκδόσεων των Γραμματίων Δημοσίου κατανεμήθηκαν και η διάρκειά τους ευθυγραμμίζεται με στόχο την εξομάλυνση της αγοράς Γραμματίων Δημοσίου μέσω δημοπρασιών το 2015. Τέλος του 2014, το Γραφείο Διαχείρισης Δημόσιου Χρέους (ΓΔΔΧ) πραγματοποίησε σειρά συναντήσεων (non-deal roadshow) σε κύριες ευρωπαϊκές πόλεις για να ενημερώσει τους επενδυτές για τις οικονομικές εξελίξεις και προοπτικές της Κύπρου. Κάποια εκδοτική δραστηριότητα επιτυγχάνεται στην αγορά των Ευρωπαϊκών Εμπορικών Χρεογράφων (Euro Commercial Paper, ECP) αλλά μόνο σε εγχώριους επενδυτές με προτίμηση μόνο στον συγκεκριμένο κυβερνητικό τίτλο. Η ζήτηση των ξένων επενδυτών στην εν λόγω αγορά σιγεί παρά τη βελτίωση στις διεθνείς μακροχρόνιες αγορές.
Το Γραφείο Διαχείρισης Δημοσίου Χρέους στοχεύει σε μια βιώσιμη πρόσβαση στις διεθνείς αγορές κεφαλαίων, κατά την περίοδο 2015 – 2919, ώστε να εξομαλυνθεί το χρονοδιάγραμμα, αποπληρωμής του εμπορεύσιμου δημόσιου χρέους, να περιοριστούν οι κίνδυνοι μέσω της αύξησης ρευστών διαθέσιμων και να επιτευχθεί η διαχείριση του συναλλαγματικού και επιτοκιακού κινδύνου.