Κλείστε την τηλεόραση στα παιδιά -2
Tης Χριστιάνας Χριστοφόρου*
Η τηλεόραση είναι η αγαπημένη καθημερινή συνήθεια των περισσότερων παιδιών και αποτελεί πόλο έλξης ακόμα και παιδιών πολύ μικρής ηλικίας. Έρευνες έχουν αποδείξει ότι τα 2/3 των νηπίων βλέπουν τηλεόραση κατά μέσο όρο δύο ώρες την ημέρα, ενώ παιδιά ηλικίας 8 έως και 18 ετών παρακολουθούν τηλεόραση τέσσερις ώρες την ημέρα και άλλες δύο ώρες ασχολούνται με τον υπολογιστή και παίζουν ηλεκτρονικά παιχνίδια.
Τι λένε όμως οι ειδικοί όσον αφορά τα παιδιά και την τηλεόραση; Σύμφωνα με την Αμερικάνικη Παιδιατρική Ακαδημία τα παιδιά κάτω των 2 ετών δεν πρέπει να βλέπουν τηλεόραση, ενώ παιδιά άνω των 2 μπορούν να βλέπουν μία – δύο ώρες την ημέρα. Η άποψη αυτή ενισχύεται από πολλούς ειδικούς που πιστεύουν ότι σε αυτό το πρώιμο στάδιο η τηλεόραση μπορεί να επηρεάσει αρνητικά την ομαλή ανάπτυξη του παιδιού.
Ήρωες, εικόνα και ήχος
Τι είναι όμως αυτό που καθηλώνει τα παιδιά στην τηλεόραση; Πολλά αγαπημένα προγράμματα των παιδιών αφορούν ήρωες και πρότυπα που έχουν μια παντοδυναμία να χρησιμοποιούν τη φαντασία και τη δημιουργικότητά τους να τα βάζουν με τους δυνατότερούς τους και να βγαίνουν νικητές. Επίσης, ο συνδυασμός της εικόνας με τον ήχο εντυπωσιάζει τα παιδιά και τα καθηλώνει για ώρες ολόκληρες μπροστά στην τηλεόραση.
Η υπερβολική χρήση της τηλεόρασης από τα παιδιά μπορεί να έχει ιδιαίτερα αρνητικές συνέπειες και να είναι πολύ επιβλαβής.
- Έρευνες έχουν αποδείξει ότι παιδιά που παρακολουθούν τηλεόραση πάνω από τέσσερις ώρες την ημέρα είναι πολύ πιθανό να γίνουν υπέρβαρα.
- Παιδιά που παρακολουθούν προγράμματα που περιέχουν βία είτε παρουσιάζουν επιθετική συμπεριφορά είτε αποκτούν τον φόβο ότι κάτι κακό πρόκειται να τους συμβεί.
- Η υπερέκθεση στη τηλεόραση είναι επίσης συνδεδεμένη με άτακτο ωράριο ύπνου καθώς τα παιδιά που βλέπουν τηλεόραση πολλές ώρες αρνούνται να κοιμηθούν.
- Η υπερβολική παρακολούθηση τηλεόρασης μειώνει την ώρα για δημιουργικό και δραστήριο παιχνίδι.
- Σύμφωνα με στοιχεία από έρευνες η υπερέκθεση στην τηλεόραση αυξάνει τις πιθανότητες το παιδί να παρουσιάσει μαθησιακά προβλήματα όπως η διαταραχή ελλειμματικής προσοχής.
- Η τηλεόραση επηρεάζει τις κοινωνικές δεξιότητες του παιδιού καθώς μειώνει το χρόνο που το παιδί αλληλεπιδρά με τα άλλα μέλη της οικογένειάς του και τους συνομήλικους του.
Ανάλογα με την ηλικία τους
Όσον αφορά τον τρόπο με τον οποίο οι γονείς μπορούν να χειριστούν την έκθεση των παιδιών τους στην τηλεόραση, οι γνώμες διίστανται. Μερικοί υποστηρίζουν ότι η τηλεόραση είναι απαγορευτική για τα παιδιά ενώ άλλοι ειδικοί προτείνουν στους γονείς να αφήνουν τα παιδιά τους να βλέπουν τηλεόραση, ελέγχοντας όμως τι βλέπουν και για πόση ώρα. Η ώρα που ένα παιδί παρακολουθεί τηλεόραση πρέπει να είναι ανάλογη της ηλικίας του.
- Να παρακολουθείτε τι βλέπει το παιδί σας και να θέτετε χρονικό όριο που μπορεί το παιδί να χρησιμοποιεί την τηλεόραση.
- Ελέγχετε την ποιότητα των προγραμμάτων που το παιδί συνηθίζει να βλέπει και φροντίστε να γνωρίζετε ποια προγράμματα είναι κατάλληλα για την ηλικία του παιδιού σας.
- Προσπαθήστε να μην αφήνετε το παιδί σας να βλέπει διαφημίσεις.
- Γίνετε οι ίδιοι ένα θετικό πρότυπο μίμησης για τα παιδιά σας και μειώστε τις ώρες που βλέπετε τηλεόραση. Οι κανόνες τηλεόρασης καλό είναι να ισχύουν για όλη την οικογένεια και όχι μόνο για τα παιδιά.
- Καλλιεργήστε στο παιδί σας την ιδέα ότι η τηλεόραση προσφέρεται για ψυχαγωγία ή ενημέρωση και για αυτό και επιλέγουμε να βλέπουμε τα σωστά προγράμματα και δεν την ανοίγουμε για να χαζεύουμε αδιάφορα και ανούσια πράγματα.
- Μην κάνετε υποτιμητικά σχόλια για τα προγράμματα που αρέσουν στο παιδί σας και μοιραστείτε τον ενθουσιασμό και τη χαρά του για κάτι που είδε και του έκανε εντύπωση.
- Αποφεύγετε να χρησιμοποιείτε την τηλεόραση ως επιβράβευση ή τιμωρία καθώς το μόνο που θα καταφέρετε είναι να την κάνετε πιο ελκυστική.
- Μην χρησιμοποιείτε τηλεόραση την ώρα των γευμάτων.
Βιβλία και παιγνίδια
- Φροντίστε στο δωμάτιο που είναι η τηλεόραση να υπάρχουν βιβλία, παιχνίδια, επιτραπέζια και ενθαρρύνετε το παιδί να ασχοληθεί με αυτά.
- Παρακολουθήστε μαζί με το παιδί σας τα αγαπημένα του προγράμματα και συζητήστε μαζί του για τα πράγματα που του αρέσουν και τα αισθήματα που του προκαλούν. Τα παιδιά κάτω των 3 ετών μπορεί να μπερδέψουν την φαντασία με την πραγματικότητα και μια κουβέντα μαζί σας μπορεί να τους ξεκαθαρίσει τις απορίες τους.
- Προτείνετε εναλλακτικές λύσεις στο παιδί σας αν επιμένει να περνάει πολλές ώρες της ημέρας μπροστά στην τηλεόραση. Μια βόλτα, ένα επιτραπέζιο παιχνίδι για όλη την οικογένεια είναι ίσως πολύ πιο διασκεδαστικά για όλους.
- Αποφύγετε να βάλετε τηλεόραση στο παιδικό δωμάτιο.
- Μην χρησιμοποιείτε την τηλεόραση ως μέσο για να ησυχάσετε λίγο από το παιδί σας και να κάνετε τις δουλειές σας.
- Κλείστε την τηλεόραση όταν δεν βλέπετε κάτι συγκεκριμένο. Μην την αφήνετε ανοιχτή στο χώρο καθώς αποσπά την προσοχή του παιδιού.
- Παρόλα τα αρνητικά της υπερέκθεσης στην τηλεόραση υπάρχουν και κάποια θετικά που την κάνουν χρήσιμη για τα παιδιά. Αναμφισβήτητα η τηλεόραση μπορεί να είναι μια ανεξάντλητη πηγή γνώσεων και εξαρτάται από το γονιό πως θα τη χρησιμοποιήσει και αν θα την αφήσει να επέμβει αρνητικά ή θετικά στην ανάπτυξη του παιδιού. Είναι στο χέρι σας να χρησιμοποιήσετε την τηλεόραση ως σύμμαχο και βοηθό σας στην πορεία του παιδιού σας προς την μάθηση.
*BSc Psychology, MSc Developmental and Educational Psychology
christoforou.christiana@gmail.com