Μάχη με τον χρόνο για τον Συνεργατισμό
Της Χρύσως Αντωνιάδου
27 Φεβρουαρίου 2014. Ένας χρόνος σχεδόν μετά το «κούρεμα» των καταθέσεων, το κλείσιμο της Λαϊκής Τράπεζας και την εξυγίανση της Τράπεζας Κύπρου. Στο Υπουργείο Οικονομικών, ο Υπουργός Οικονομικών Χάρης Γεωργιάδης, ο Πρόεδρος και ο Γενικός Διευθυντής της Συνεργατικής Κεντρικής Τράπεζας Νικόλας Χατζηγιάννης και Μάριος Κληρίδης αντίστοιχα και εκπρόσωποι του Ευρωπαϊκού Μηχανισμού Σταθερότητας (ESM) υπογράφουν συμφωνία για την εκταμίευση ποσού 1,7 δις ευρώ γι’ ανακεφαλαιοποίηση του Συνεργατισμού.
Το πρωί της ίδιας μέρας, συγκαλείται η Γενική Συνέλευση των τότε μετόχων της Συνεργατικής Κεντρικής Τράπεζας, οι οποίοι και εγκρίνουν τους νέους ειδικούς κανονισμούς της ΣΚΤ. Με τους κανονισμούς παρέχεται το δικαίωμα στο κράτος να αγοράσει το 99% των μετοχών του Συνεργατισμού.
Κράτος – σωτήρας
Το ποσό εκταμιεύεται και 1,7 δις ευρώ περνά στον ισολογισμό του Συνεργατισμού, υπό τη μορφή ρευστών διαθεσίμων. Ο νέος μέτοχος, το κράτος, εξασφαλίζει την ανακεφαλαιοποίηση του Συνεργατισμού. Με την ανακεφαλαιοποίηση «κλειδώνει» το Σχέδιο Αναδιάρθρωσης και η ΣΚΤ διασφαλίζει όλες τις καταθέσεις της που ανέρχονται συνολικά γύρω στα 13 δις ευρώ. Η κίνηση αυτή «προστατεύει» τους καταθέτες του Συνεργατισμού από ένα «κούρεμα», παρόμοιο με εκείνο που έγινε στον υπόλοιπο τραπεζικό τομέα. Στην ουσία, όμως, ένα ποσό 1,7 δις ευρώ πληρώνεται από τους φορολογουμένους πολίτες της Κυπριακής Δημοκρατίας προς τον Συνεργατισμό.
Και το επόμενο βήμα; Όλες οι προσπάθειες καταβάλλονται για τον οργανικό εκσυγχρονισμό και την ανάκαμψη του Συνεργατισμού. Ένα μεγάλο στοίχημα, που όμοιο του, ίσως και να μην επιχειρήθηκε ποτέ στην Κύπρο. Στην πραγματικότητα, παρόλο που δεν φαίνεται προς τα έξω, το Συνεργατικό Κίνημα ξηλώνεται και χτίζεται από την αρχή. Με άλλες πρακτικές, άλλους κανόνες και άλλες νομοθεσίες.
Μπορεί μεν η ανακεφαλαιοποίηση του Συνεργατικού Πιστωτικού Τομέα – που στηρίχθηκε στο ακραίο σενάριο της PIMCO για €1,7 δις – να επιτυγχάνεται εξ ολοκλήρου μέσω του προγράμματος που συμφωνήθηκε μεταξύ της Κυπριακής Δημοκρατίας και των δανειστών της, αλλά οι Συνεργατιστές ξέρουν πως, ίσως να μην μπορέσουν ποτέ να επαναγοράσουν τις μετοχές που διέθεσαν στο κράτος.
Η Τρόικα επέβαλε
Οι αποφάσεις που λαμβάνονται καθόλη τη διάρκεια της τριετίας για τον Συνεργατισμό είναι σκληρές και δύσκολες και επιβάλλεται να υλοποιηθούν, σε ένα χρηματοπιστωτικό σύστημα που, παρά τις προσπάθειες, παραμένει ακόμη λαβωμένο.
Μέσα στην τριετία, η Τρόικα ζητά και η Κύπρος οφείλει να εφαρμόσει:
Πρώτο, αναδιάρθρωση του Συνεργατικού Πιστωτικού Τομέα, στη βάση της πρότασης που υποβλήθηκε από τον Συνεργατισμό, η οποία, συγχωνεύει τα υφιστάμενα συνεργατικά σε 18 μεγάλες και οικονομικά εύρωστες οντότητες σε ολόκληρη την Κύπρο.
Δεύτερο, εποπτεία των Συνεργατικών Πιστωτικών Ιδρυμάτων από την Κεντρική Τράπεζα της Κύπρου.
Τρίτο, Σχέδιο Αναδιάρθρωσης του Συνεργατισμού.
Γιατί, όμως, ο Συνεργατισμός βρέθηκε σε δύσκολες καταστάσεις και ενώπιον σοβαρών προβλημάτων, που έχουν όλα σιγά βγαίνουν στην επιφάνεια;
Χαμηλή ποιότητα ενεργητικού
O κύριος λόγος είναι η χαμηλή ποιότητα ενεργητικού και η χαλαρή διαχείριση των καθυστερημένων δανείων (περίπου 40% του συνόλου των δανείων ήταν μη εξυπηρετούμενα, δηλαδή καθυστέρηση άνω των 90 ημερών στις πληρωμές εξυπηρέτησης του χρέους), η αναποτελεσματική δομή διακυβέρνησης και ο σχετικά υψηλός αριθμός μη βιώσιμων, και υποκεφαλαιοποιημένων ΣΠΙ.
Ο συνεργατικός τομέας ανακεφαλαιοποιείται με €1,7 δις κρατικής βοήθειας. Η Κυπριακή Δημοκρατία προικοδοτεί τη Συνεργατική Κεντρική Τράπεζα και καθίσταται ο κύριος μέτοχός της με ποσοστό 99%. Όμως, ταυτόχρονα η Κυπριακή Δημοκρατία διασφαλίζει τη χρηστή διακυβέρνηση του κλάδου και υποχρεώνεται να διασφαλίσει ταυτόχρονα και τα χρήματα των φορολογουμένων.
Τα μεγάλα στοιχήματα
Όλα τα πιο πάνω συνοδεύονται από δεσμεύσεις της Κυπριακής Δημοκρατίας προς την Τρόικα, ανάμεσα στις οποίες είναι:
- Να επιστραφεί πίσω στο κράτος το ποσό του €1,7 δις που έλαβε ο Συνεργατισμός ως κεφαλαιακή ενίσχυση.
- Να αρχίσει μια διαδικασία για προσέλκυση επενδυτών, μεταξύ των οποίων και το ευρύ κοινό, από το τέλος του 2018.
- Να μειωθεί η κρατική συμμετοχή στο μετοχικό κεφάλαιο του Συνεργατισμού στο 25% μέχρι τον Ιούνιο του 2020.
- Να αλλάξει η μετοχική δομή του Συνεργατισμού από το 2018, ημερομηνία κατά την οποία το κράτος αποδεσμεύεται από το κεφάλαιο του κινήματος, όπως προβλέπει το πρόγραμμα στήριξης.
- Να προχωρήσουν μέχρι τις 31 Δεκεμβρίου 2016 οι διαδικασίες για εισαγωγή της Συνεργατικής Κεντρικής Τράπεζας στο Χρηματιστήριο Αξιών Κύπρου, από τον Ιούνιο του 2017.
Ταυτόχρονα, ο Συνεργατισμός αναλαμβάνει, σε περίπτωση που η ΣΚΤ παρουσιάσει κεφαλαιακά ελλείμματα, σε σχέση με τις εκάστοτε εποπτικές απαιτήσεις, μεταξύ Δεκεμβρίου 2016 και Σεπτεμβρίου 2018, να αρχίσει νωρίτερα τη διαδικασία εισαγωγής της στο Χ.Α.Κ., μέσω της έκδοσης νέων μετοχών.
Οι δεσμεύσεις και υποχρεώσεις που αναλαμβάνει ο Συνεργατισμός, σύμφωνα με τη συμφωνία με τους ευρωπαϊκούς θεσμούς και την Κυβέρνηση, «ανάβει» τις μηχανές και τον υποχρεώνει να μελετά σοβαρά να πωλήσει εμπορικές δραστηριότητες αλλά κυρίως να μειώσει την ωρολογιακή βόμβα των Μη Εξυπηρετούμενων Δανείων.
Οι προκλήσεις παραμένουν
Οι μεγάλες προκλήσεις που καλείται να υλοποιήσει ο Συνεργατισμός και που καταγράφονται στο Σχέδιο Αναδιάρθρωσής του, επικεντρώνονται:
Πρώτο, στην εξυγίανση του δανειακού χαρτοφυλακίου του.
Δεύτερο, στη συνεχή διατήρηση της κεφαλαιακής επάρκειάς του.
Τρίτο, στον εξορθολογισμό ανθρωπίνου δυναμικού με μειώσεις προσωπικού.
Τέταρτο, στην εξοικονόμηση πόρων με τη μείωση λειτουργικών και άλλων εξόδων.
Σύμφωνα με το Σχέδιο Αναδιάρθρωσης του Συνεργατικού Πιστωτικού Τομέα, με την εξυγίανση του δανειακού χαρτοφυλακίου, που είναι εξαιρετικά βεβαρημένο, θα γίνει επικέντρωση σε μια νέα πιστοδοτική πολιτική, με κύριο χαρακτηριστικό περισσότερους ελέγχους στην υλοποίησή της.
Το Σχέδιο που υλοποιείται προνοεί ένα συγκεκριμένο πλάνο διαχείρισης των δανείων που παρουσιάζουν καθυστερήσεις. Το στοίχημα αυτό είναι ιδιαίτερα δύσκολο, καθώς το πελατολόγιο του Συνεργατισμού είναι πολύ μεγάλο και καλύπτει την πλειοψηφία των νοικοκυριών, τους αυτοεργοδοτούμενους και τις μικρομεσαίες επιχειρήσεις, οι οποίοι έχουν δεχθεί και τα μεγαλύτερα πλήγματα από την κρίση.
Αναδιαρθρώνονται δάνεια
Ήδη, η Συνεργατική Κεντρική Τράπεζα έχει γίνει «στενός κορσές» για τα συγχωνευθέντα ΣΠΙ, τα οποία καλεί συνεχώς να πραγματοποιήσουν αναδιαρθρώσεις δανείων σε βιώσιμους δανειολήπτες και να διαχειριστούν τις καθυστερήσεις των δανείων τους, όπως απαιτεί με οδηγία της η Κεντρική Τράπεζα της Κύπρου και σύμφωνα με τον Κώδικα Συμπεριφοράς για τον χειρισμό δανειοληπτών που αντιμετωπίζουν οικονομικές δυσκολίες. Όπως προνοεί ο Κώδικας που υποχρεούνται να τηρούν και τα ΣΠΙ όπως και οι τράπεζες, υπάρχει η ευχέρεια να προσφέρουν στους δανειολήπτες:
- μείωση της δόσης και επιμήκυνση της διάρκειας αποπληρωμής του δανείου τους,
- περίοδο χάριτος αποπληρωμής κεφαλαίου βραχυπρόθεσμης διάρκειας, με την καταβολή μόνο των τόκων του δανείου,
- ενοποίηση αριθμού δανείων σε ένα νέο δάνειο,
- κεφαλαιοποίηση καθυστερημένων δόσεων,
- συνδυασμό δύο ή περισσότερων λύσεων αναδιάρθρωσης.
Οι … ανυπάκουοι δανειολήπτες
Ήδη, τον ερχόμενο μήνα εκποιούνται με δημοπρασίες ακίνητα που αφορούν παλιές περιπτώσεις τερματισμένων δανείων. Η δημοπρασία των ακινήτων θα αρχίζει στο 80% της εκτιμημένης αξίας κάθε ακινήτου και εάν, μέσα σε τρεις μήνες, το ακίνητο δεν πωληθεί, τότε θα μπορεί να διατεθεί σε οποιαδήποτε τιμή εφόσον δώσει το «πράσινο» φως το κάθε ΣΠΙ. Επίσης έχει σταλεί ένας σημαντικός αριθμός επιστολών σε δανειολήπτες με προειδοποιήσεις για εκποιήσεις. Ωστόσο, οι περιπτώσεις αυτές αφορούν δάνεια για εμπορικές δραστηριότητες, για την αγορά δεύτερης ή/και εξοχικής κατοικίας, καθώς γίνονται προσπάθειες ώστε να μην επηρεαστούν οι πρώτες κατοικίες δανειοληπτών.
Ο Συνεργατισμός έχει ήδη υιοθετήσει τις εκτιμήσεις και τις παραμέτρους της επιθεώρησης που πραγματοποίησε ο Ενιαίος Εποπτικός Μηχανισμός, αυξάνοντας τον δείκτη προβλέψεων κάλυψης δανείων σε καθυστέρηση πέραν των 90 ημερών στο 50% και δημιουργώντας αποθέματα προβλέψεων και κεφαλαίων ύψους €4,5 δις για να μπορέσει να διαχειριστεί τα ΜΕΔ.
Παρόλο που τα ΜΕΔ μειώθηκαν κατά €280 εκατ. Και έφθασαν κάτω από το όριο των 50% και 13.000 δάνεια αναδιαρθρώθηκαν τους τελευταίους 15 μήνες, ο Συνεργατισμός καταγράφει συσσωρευμένες προβλέψεις στα €3,48 δις.