Chryso Antoniadou

Tης Χριστιάνας Χριστοφόρου*

Τα παραμύθια εδώ και χρόνια αποτελούν την αγαπημένη ασχολία των μικρών μας φίλων σε όλες τις χώρες του κόσμου και μπορούν να καθηλώσουν ακόμη και τα πιο ζωηρά παιδάκια. Τα παραμύθια αποτελούν ένα φανταστικό κόσμο και ανοίγουν ένα παράθυρο γνώσεων και εμπειριών, βοηθώντας ενεργά στην εξελικτική πορεία του παιδιού. Ακόμη κι’ αν τα παιδιά πολλές φορές μαθαίνουν απ’ έξω κάποιο παραμύθι, διορθώνοντας και τους ενήλικες που τους τα διαβάζουν, αυτά επιμένουν να ακούν τις ίδιες ιστοριούλες που είναι γεμάτες νοήματα, μηνύματα και οφέλη. Με τα παραμύθια τα παιδιά αλλάζουν, μαθαίνουν και κατανοούν τον κόσμο γύρω τους.

Τι είναι, όμως, αυτό που κάνει τα παιδιά να αγαπούν τόσο πολύ τα παραμύθια; Τα παραμύθια ζωντανεύουν στα μάτια των παιδιών ένα κόσμο μαγικό που πάντα το καλό νικά το κακό, ο ήρωας πάντα εκπληρώνει τους σκοπούς και τις επιθυμίες του και όλοι στο τέλος είναι ευτυχισμένοι. Τα αγόρια συνήθως προτιμούν παραμύθια που εξυμνούν τον ηρωισμό ενώ τα κορίτσια προτιμούν παραμύθια όπου η ηρωίδα ξεχωρίζει για την ομορφιά, την καλοσύνη αλλά και την εργατικότητά της. Τα παιδιά έχουν ανάγκη να ακούν παραμύθια από την προσχολική ηλικία μέχρι και το τέλος του Δημοτικού σχολείου. Ανάλογα με την ηλικία του παιδιού πρέπει να γίνεται και η επιλογή του παραμυθιού, αφού πιο σύνθετες ιστορίες καλύτερα να διαβάζονται σε μεγαλύτερη ηλικία.

Eικόνες, ήρωες και ιστορίες

Ένα παραμύθι δεν είναι μόνο οι ήρωες, οι εικόνες και η ιστορία. Ο χρόνος που θα αφιερώσει ο γονιός και ο τρόπος με τον οποίο θα εμπλακεί στην ιστορία που αφηγείται, είναι κάποιες φορές σημαντικότερος και από το ίδιο το παραμύθι. Η αφήγηση παραμυθιών από τον γονέα στο παιδί βοηθά την ενδυνάμωση της σχέσης τους καθώς το μοίρασμα αυτής της εμπειρίας είναι απαραίτητο για τη μεταξύ τους επικοινωνία. Τι χρειάζεται να προσέξουν οι γονείς:

• Διαλέξτε μια γωνιά ήσυχη και μια συγκεκριμένη στιγμή της ημέρας όπου το παιδί είναι ήρεμο και χαλαρό. Αν διαλέξετε την ώρα πριν τον ύπνο, αποφύγετε τρομακτικά παραμύθια.
• Ιδιαίτερα βοηθητικό είναι να μην κάνετε το παιδί σας παθητικό ακροατή παραμυθιών αλλά να το ενθαρρύνετε να σας διηγείται και το ίδιο είτε παραμύθια που έχει ακούσει είτε να δημιουργεί δικές του ιστοριούλες.
• Προσπαθήστε να είστε προετοιμασμένοι για όποιες απορίες προκύψουν στο παιδί μέσα από την αφήγηση του παραμυθιού.
• Μην δίνετε έτοιμο το νόημα των παραμυθιών στο παιδί αλλά αφήστε το να βγάλει τα δικά του συμπεράσματα.
• Ακούτε τα σχόλια του παιδιού σας κατά τη διάρκεια της αφήγησης αφού αποκαλύπτουν πολύ ενδιαφέροντα πράγματα για την προσωπικότητά του.
• Μην γκρινιάζετε αν το παιδί σας έχει ανάγκη να του επαναλαμβάνετε συνεχώς το ίδιο παραμύθι. Μέσω αυτής της επανάληψης το παιδί ίσως να επεξεργάζεται μηνύματα και συναισθήματα που έχει ανάγκη να βιώσει.
• Κάντε ερωτήσεις κατά τη διάρκεια της ανάγνωσης για να σιγουρευτείτε ότι το παιδί έχει κατανοήσει την ιστορία.
• Διαβάζετε με ενθουσιασμό και προσπαθήστε να κρατήσετε το ενδιαφέρον του παιδιού σας, αποδίδοντας όσες περισσότερες λεπτομέρειες και εικόνες μπορείτε.

Ο ρόλος των παραμυθιών

Ο ρόλος των παραμυθιών έχει πολυάριθμες θετικές εφαρμογές στη ζωή των παιδιών. Τα παραμύθια είναι ιδιαίτερα ωφέλιμα για τα παιδιά καθώς εμπλουτίζουν τις γνώσεις και το λεξιλόγιό τους και αναπτύσσουν την φαντασία τους.

• Μέσα από τα παραμύθια το παιδί ταυτίζεται με τον ήρωα της ιστορίας, και έτσι έχει την ευκαιρία να γνωρίσει άγνωστες πτυχές του ψυχισμού του που θα τον βοηθήσουν να διαχειριστεί και καταστάσεις της δικής του καθημερινότητας.
• Τα παραμύθια ενισχύουν τη συναισθηματική νοημοσύνη και την ικανότητα των παιδιών να κατανοούν ψυχικές καταστάσεις και ψυχικές δοκιμασίες. Από τις ιστορίες των παραμυθιών το παιδί έρχεται αντιμέτωπο με ένα απλό και αποστασιοποιημένο τρόπο με καταστάσεις άγχους και φόβου που μπορούν να συμβούν και στη ζωή. Με αυτό τον ασφαλή τρόπο το παιδί βιώνει τα συναισθήματα τού ήρωα που είτε έχασε τη μητέρα του είτε είναι αντιμέτωπος με μια μεγάλη δυσκολία και εφευρίσκει τρόπους να νικήσει, έστω και αν είναι ο πιο αδύναμος
• Μέσω της αφήγησης των παραμυθιών, τα παιδιά έρχονται σε επαφή με διαφορετικούς κόσμους όπου οι άνθρωποι συνδέονται με τα δέντρα και τη φύση όπου κανένα υλικό αγαθό δεν είναι απαραίτητο για την ευτυχία. Δεν υπάρχουν ηλεκτρονικά παιχνίδια και οι ήρωες παίζουν έξω στη φύση με τους γονείς και τα αδέρφιά τους.
• Τα παραμύθια μαθαίνουν στο παιδί ότι στη ζωή χρειάζονται αποφάσεις καθώς σε όλες σχεδόν οι ιστορίες περιέχουν ηθικά διλλήματα.
• Το παιδί κατανοεί ότι κάθε πράξη έχει το τίμημα της και πριν ενεργούμε χρειάζεται να σκεφτόμαστε τα θετικά και τα αρνητικά κάθε απόφασης.
• Το παιδί, μέσα από τις ιστορίες, συνειδητοποιεί ότι ο αγώνας εναντίον των δυσκολιών που προκύπτουν στη ζωή είναι αναπόφευκτος αλλά αν το άτομο προσπαθήσει αρκετά στο τέλος πάντα τα καταφέρνει.
• Τα παραμύθια δυναμώνουν την αντίληψη των παιδιών καθώς πρέπει να κατανοήσουν τη ροή και το περιεχόμενο του παραμυθιού. Αναμφισβήτητα, τα παραμύθια βοηθούν το παιδί να ενισχύσει την προσοχή και τη συγκέντρωσή του.
• Το παιδί μαθαίνει να μοιράζεται τα συναισθήματά του και τις σκέψεις του καθώς με αφορμή όσα του διηγούνται, εκφράζει τους προβληματισμούς του.
• Σε κάθε παραμύθι προσφέρεται μία ή περισσότερες λύσεις και με αυτό το τρόπο το παιδί ενθαρρύνεται να σκέφτεται νέες συμπεριφορές.
• Το τέλος σε κάθε παραμύθι είναι καλό κι αυτό ενισχύει την αισιοδοξία των παιδιών και τους δίνει ελπίδα.
• Το παιδί αρχίζει να κατανοεί ηθικές και κοινωνικές αξίες.

*BSc Psychology, MSc Developmental and Educational Psychology, hristoforou.christiana@gmail.com