Μοντέλο Κύπρου με ‘bail in’ Λαϊκής και ανακεφαλαιοποίηση
Της Χρύσως Αντωνιάδου
Η Ελλάδα περνά εφιαλτικές στιγμές. Η συμφωνία με τους Θεσμούς βρίσκεται ακόμη σε πολύ εύθραυστη καμπή. Κάθε μέρα που περνά, άλλη μια βαθιά αναπνοή έρχεται να κρατήσει στη ζωή το ετοιμοθάνατο χρηματοπιστωτικό σύστημα, την αιμορραγούσα οικονομία και τους τραυματισμένους σοβαρά Έλληνες πολίτες, φορολογουμένους, συνταξιούχους και άνεργους.
Ούτε και ο καλύτερος γνώστης του τρόπου σκέψης και λειτουργίας των Θεσμών, των οικονομιών και του χρηματοπιστωτικού συστήματος δεν μπορεί να προβλέψει την επόμενη μέρα που ξημερώνει για την Ελλάδα, την ευρωζώνη και ολόκληρο τον πλανήτη, από την αποτυχία της τελευταίας ευκαιρίας που δίνεται στη χώρα.
Ο Αλέξης Τσίπρας, που βγαίνει λαβωμένος από φίλα πυρά, καταβάλλει προσπάθειες για να ελέγξει την κατάσταση, εντός της χώρας πια, αλλά και να διατηρήσει τα κανάλια επικοινωνίας με τους ξένους, χωρίς βέβαια να μπορεί να κοιμηθεί το βράδυ, ακούοντας στα αυτιά του τα λόγια του αδίστακτου Βόλφγκανγκ Σόιμπλε:«Η Ελλάδα θα πρέπει να βγει από την ευρωζώνη προσωρινά».
Το πιστόλι στον κρόταφο
Η υλοποίηση του νέου σκληρού Μνημονίου, το μεγαλύτερο «πείραμα» των τελευταίων χρόνων, σε μια περίοδο που η Ελλάδα βρίσκεται σε κατάσταση χρεοκοπίας και πνέει τα λοίσθια, δεν … σώζει μόνο τη χώρα αλλά ουσιαστικά συντηρεί και το λαβωμένο χρηματοπιστωτικό σύστημα. Ένα σύστημα που φαινόταν πως δεν παρουσίαζε ιδιαίτερα προβλήματα, αλλά που επιδεινώθηκαν μετά τις μεγάλες εκροές καταθέσεων, τους ελέγχους στη διακίνηση κεφαλαίων, το στράγγισμα από ρευστότητα και την αύξηση των «κόκκινων» δανείων.
Ως νέος Νίκος Αναστασιάδης, ο Πρωθυπουργός της Ελλάδας αναγκάστηκε, μετά από μεγάλη ωστόσο αντίσταση, να δώσει το «πράσινο» φως για τη συμφωνία, καθώς οι Θεσμοί, με ένα πιστόλι μόνιμα στον κρόταφο, τον απειλούσαν ότι θα κλείσουν τη στρόφιγγα του ELA, οδηγώντας σε πλήρη κατάρρευση και κλείσιμο τις ελληνικές τράπεζες. Κανένας δεν μπορεί, ακόμη και τώρα, να υπολογίσει τους κραδασμούς στο σύστημα από μια τέτοια ενέργεια.
Έτσι, παρόλο που οι δηλώσεις και οι αντιδηλώσεις παρουσιάζουν τις τράπεζες να ανοίγουν από βδομάδας και να συνεχίσουν να εξυπηρετούν τους πελάτες τους, το πείραμα της Κύπρου γι’ αναλήψεις με το σταγονόμετρο εφαρμόζεται και στην Ελλάδα, χωρίς να υπάρχει πρόβλεψη και άμεσες προοπτικές για τον χρόνο που η κατάσταση θα επαναφερθεί στην ομαλότητα.
Πώς θα γίνει η ανακεφαλαιοποίηση
Το σημαντικότερο και καθοριστικότερο για την Ελλάδα και για την επιτυχία, όχι μόνο για υλοποίηση των σκληρών μέτρων αλλά και για τη σταδιακή επαναφορά της χώρας στην ανάπτυξη, είναι και η συμπεριφορά του χρηματοπιστωτικού συστήματος. Οι ελληνικές τράπεζες είναι συστημικές και τις αμαρτίες της μιας την πληρώνουν και οι υπόλοιπες. Οι Θεσμοί, στο πλαίσιο της συμφωνίας, έχουν δεσμευθεί να στηρίξουν τις τράπεζες όχι μόνο αφήνοντας ανοικτή την αντλία του ELA αλλά καλύπτοντας και την ανακεφαλαιοποίησή τους. Με τη συμφωνία η Ελλάδα θα λάβει 125 δις ευρώ ως ρευστότητα (88,6 δις ELA και 36 δις απευθείας εξάρτηση ίσον με 36% του ενεργητικού των τραπεζών) και χρηματοδότηση των τραπεζών με 10 – 25 δις ευρώ για διάσωση και ανακεφαλαιοποίηση τους.
Η νέα ανακεφαλαιοποίηση θα γίνει με την κεφαλαιακή ενίσχυση των βιώσιμων τραπεζών και τη διάσπαση-εκκαθάριση των μη βιώσιμων, περιορίζοντας, τουλάχιστον με τα σημερινά δεδομένα, ένα «κούρεμα» όλων των καταθέσεων που διατηρούν τα νοικοκυριά και οι επιχειρήσεις.
Και ‘bail in’
Από την πλευρά της η ελληνική Κυβέρνηση θα πρέπει να εφαρμόσει την τελευταία κοινοτική οδηγία που αναθεωρήθηκε το 2014, σύμφωνα με την οποία ένα ποσοστό 8% των αναγκών μιας τράπεζας θα καλυφθεί με ‘bail in’ από τις υποχρεώσεις της, κατά προτεραιότητα από τους μετόχους, τους κατόχους ομολόγων μειωμένης εξασφάλισης, και, αν αυτό δεν επαρκεί, με την επιβάρυνση των κατόχων κύριων ομολόγων και των καταθετών που δεν καλύπτονται από την εγγύηση των 100.000 ευρώ.
Να σημειωθεί πως η οδηγία αυτή προνοεί μεν το ‘bail in’ αλλά προστατεύει τις «εγγυημένες καταθέσεις» (καταθέσεις μέχρι 100.000 ευρώ για κάθε καταθέτη – ανά πιστωτικό ίδρυμα).
Το «κούρεμα» των καταθέσεων για λογαριασμούς πάνω από 100.000 ευρώ δεν δικαιολογείται από τα δεδομένα και αποτελεί ένα απομακρυσμένο σενάριο. Ωστόσο, δεν μπορεί να υπάρξει επαρκής πρόβλεψη για το άμεσο μέλλον.
Η ΕΚΤ, σε συνεργασία με τον Ενιαίο Εποπτικό Μηχανισμό, θα αξιολογήσουν πολύ πιθανόν μετά το καλοκαίρι την κατάσταση των τραπεζών, διενεργώντας ασκήσεις προσομοίωσης ακραίων καταστάσεων (stress test), και θα καθορίσουν τις κεφαλαιακές ανάγκες της κάθε τράπεζας. Μέρος των αναγκών θα καλυφθεί από τις ίδιες τις τράπεζες (πωλήσεις θυγατρικών, μείωση εξόδων, κλείσιμο τραπεζών σε αγορές του εξωτερικού). Για το υπόλοιπο ποσό θα γίνουν προσπάθειες να εντοπιστούν και να συνεισφέρουν ιδιώτες μέτοχοι.
Μοντέλο Λαϊκής
Αν οι τράπεζες δεν προσελκύσουν ιδιωτικά κεφάλαια, τότε θα τεθεί σε εφαρμογή το bail in, και όσες κριθούν βιώσιμες θα ανακεφαλαιοποιηθούν από το «πακέτ» των 25 δις ευρώ. Στη συνέχεια θα γίνει διάσπαση, όπως στην περίπτωση της Λαϊκής Τράπεζας, σε κακή Τράπεζα που περνά σε εκκαθάριση και σε καλή (καταθέσεις και εξυπηρετούμενα δάνεια) που θα μεταφερθούν σε άλλη τράπεζα. Αν οι τράπεζες ανακεφαλαιοποιηθούν μόνο από τον δημόσιο τομέα, τότε οι τράπεζες θα περάσουν σε ιδιώτες όταν και εφόσον επαναφερθεί η εμπιστοσύνη και η σταθερότητα στο σύστημα.
Ο οίκος πιστοληπτικής αξιολόγησης Fitch σε ανάλυσή του αναφέρει ότι η ενσωμάτωση της οδηγίας για την εξυγίανση τραπεζών (Bank Recovery and Resolution Directive-BRRD) καταδεικνύει ότι η αναδιάρθρωση και η εξυγίανση των ελληνικών τραπεζών θα γίνει με ‘bail in’ των μη εξασφαλισμένων ομολόγων.
Πάντως το κύριο ζητούμενο σε όλα αυτά είναι τα μη εξυπηρετούμενα δάνεια (ΜΕΔ) και η επανάκαμψη της οικονομίας.
Τα ΜΕΔ καθορίζουν τα κεφάλαια
Η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα και ο Μηχανισμός SSM εκτιμούν πως τα προβληματικά δάνεια θα αυξάνονται κατακόρυφα εφόσον αυξάνεται η ανεργία, μειώνονται οι μισθοί και η αγορά βρίσκεται σε ύφεση. Η αναγνώριση των NPLs καθορίζουν και τις κεφαλαιακές ανάγκες της κάθε τράπεζας και οι εκτιμήσεις συγκλίνουν στο γεγονός ότι τα ΜΕΔ θα φθάσουν στο 50% (105 δις ευρώ προβληματικά δάνεια από 86 δις το πρώτο τρίμηνο του 2015) εξαιτίας της αύξησης της ύφεσης και των ελέγχων στη διακίνηση κεφαλαίων. Ο δείκτης κάλυψης των δανείων με προβλέψεις φτάνει στο 55% που σημαίνει πως οι τράπεζες χρειάζονται 9 δις ευρώ πρόσθετα κεφάλαια.
Να σημειώσουμε πως τα ΜΕΔ αλλάζουν άρδην την εικόνα και την κατάσταση ενός χρηματοπιστωτικού οργανισμού, πόσο μάλλον ενός οργανισμού που βρίσκεται σε κατάσταση capital controls.
Μόνο οι απώλειες κεφαλαίων από την εφαρμογή των περιορισμών στη διακίνηση κεφαλαίων φτάνουν τα 13,8 δις ευρώ, περιορίζοντας στο 50% την κεφαλαιακή επάρκεια του τραπεζικού συστήματος.
Η ανακεφαλαιοποίηση θα γίνει σε ποσοστό 100% εξαιτίας όχι μόνο των ελέγχων στη διακίνηση κεφαλαίων και της αύξησης των ΜΕΔ, αλλά και λόγω αναβαλλόμενου φόρου. Ο αναβαλλόμενος φόρος επέτρεπε μέχρι σήμερα στις τράπεζες να αντισταθμίσουν τις ζημίες από τα κέρδη των επόμενων χρόνων. Αντιπροσωπεύει από το 42% – το 57% του βασικού δείκτη κεφαλαιακής επάρκειας των τεσσάρων συστημικών ελληνικών τραπεζών.