Ο λαός πάσχει από κατ’ επανάληψη αμνησία!
Μάρτιος 2013, Μαρί, Ήλιος. Δεν είναι και λίγα.
Σε αυτά παραμένουν και
θα παραμένουν γραμμένα
για χρόνια. Ανεργία, οικονομική
καταστροφή…
Της Χρύσως Αντωνιάδου
Δεύτερο εξάμηνο 2011. Η ποιότητα του δανειακού χαρτοφυλακίου των τραπεζών επιδεινώνεται, οι προβλέψεις αυξάνονται λόγω του δυσμενούς μακροοικονομικού περιβάλλοντος στην Κύπρο και την Ελλάδα και της απομείωσης της αξίας των Ομολόγων του Ελληνικού Δημοσίου.
Οι τράπεζες καταγράφουν ζημιές και ασκούνται ισχυρές πιέσεις στη ρευστότητα και την κεφαλαιακή βάση τους.
Το ενεργητικό των τραπεζών αυξάνεται επίσης σταδιακά και ξεπερνά τις εισροές καταθέσεων, με τον λόγο δανείων προς καταθέσεις να ακολουθεί ανοδική πορεία (από τον Μάρτιο του 2011).
Η πιστοληπτική ικανότητα της Κυπριακής Δημοκρατίας και των τραπεζών υποβαθμίζεται στη συνέχεια διαδοχικά από τους διεθνείς οίκους πιστοληπτικής αξιολόγησης. Η Κύπρος οδηγείται σε αποκλεισμό από τις διεθνείς αγορές για αναχρηματοδότηση.
Τα αποθέματα ρευστότητας στο τραπεζικό σύστημα διαβρώνονται σταδιακά και όπου δεν υπάρχει δυνατότητα άντλησης ρευστότητας μέσω των πράξεων αναχρηματοδότησης της Ευρωσυστήματος, η Κεντρική Τράπεζα της Κύπρου παραχωρεί έκτακτη ενίσχυση σε ρευστότητα ELA για να καλυφθούν οι ανάγκες των τραπεζών.
Λαϊκή μου αμαρτία!
Φθινόπωρο 2011. Εν μέσω της κρίσης που επηρέαζε τη ζώνη του ευρώ, η Λαϊκή Τράπεζα αντιμετωπίζει προβλήματα ρευστότητας. Παρατηρούνται μεγάλες αναλήψεις καταθέσεων από τα καταστήματά της, κυρίως στην Ελλάδα. Το ενέχυρο, που είχε την ευχέρεια να χρησιμοποιήσει για να εξασφαλίσει ρευστότητα από το ευρωσύστημα, παρουσιάζει σημαντική πτώση στην αξία του.
Τέλος Σεπτεμβρίου 2011. Η Λαϊκή Τράπεζα υποχρεώνεται να καταφύγει, για πρώτη φορά, στην Κεντρική Τράπεζα της Κύπρου για παροχή ELA.
Ελλάδα. Περίοδος προ των εκλογών του Μαΐου και Ιουνίου 2012. Καταγράφεται σημαντική απώλεια καταθέσεων από όλες τις τράπεζες, συμπεριλαμβανομένης και της Λαϊκής Τράπεζας. Η παροχή ELA προς τη Λαϊκή Τράπεζα αυξάνεται συνεχώς. Τα καλυμμένα ομόλογα της Τράπεζας υποβαθμίζονται, και εκ νέου η πιστοληπτική ικανότητα της Κυπριακής Δημοκρατίας.
Αρχές Ιουλίου 2012. Το Διοικητικό Συμβούλιο της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας, λαμβάνοντας υπόψη ότι η Λαϊκή Τράπεζα δεν ανακεφαλαιοποιείται από ιδιώτες επενδυτές, αλλά με μη εμπορεύσιμα κρατικά χρεόγραφα ύψους €1,8 δις, αναστέλλει τη συμμετοχή της Τράπεζας στις πιστοδοτικές πράξεις του Ευρωσυστήματος.
Η Λαϊκή Τράπεζα καλείται να αποπληρώσει πλήρως την οφειλή προς το Ευρωσύστημα, με αποτέλεσμα να αυξάνεται και πάλι το ποσό του ELA.
Νέες εξωτερικές και εσωτερικές ανισορροπίες παρουσιάζονται, όπως είναι τα διαχρονικά ελλείμματα στο ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών. Η ανταγωνιστικότητα έχει απώλειες, τα ελλείμματα αυξάνονται και το δημόσιο χρέος διογκώνεται.
Οι υποβαθμίσεις της πιστοληπτικής ικανότητας της Κυπριακής Δημοκρατίας συνεχίζονται. Η Κυβέρνηση αδυνατεί να έχει πρόσβαση στις διεθνείς αγορές για αναχρηματοδότηση.
Μάιος 2012. Οι κυπριακές Αρχές υποβάλλουν επίσημα αίτημα για χρηματοδοτική στήριξη, υπό τη μορφή δανείου, προς το Ευρωπαϊκό Ταμείο Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας και τον Ευρωπαϊκό Μηχανισμό Σταθερότητας (ΕΜΣ).
Ιούνιος 2012. Οι Αρχές υποβάλλουν παρόμοιο αίτημα και προς το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο.
Οκτώβριος 2012. Οι κυπριακές τράπεζες καταγράφουν απώλειες ύψους 4.6 δις ευρώ λόγω της απομείωσης των Ομολόγων Ελληνικού Δημοσίου.
Σε καθεστώς πτώχευσης
Η Κύπρος περνά σε καθεστώς πτώχευσης. Το κράτος δεν μπορεί να ανταποκριθεί στις υποχρεώσεις του, και μια εκ των δυο μεγάλων συστημικών τραπεζών, η Λαϊκή Τράπεζα, λειτουργεί χωρίς κρατική στήριξη.
Παραμονές προεδρικών εκλογών 2013. Η Κύπρος περνά σε περίοδο ολιγωρίας και ασύγγνωστης αμέλειας, αδράνειας, και ατολμίας, ερασιτεχνισμών, και πολιτικών σκοπιμοτήτων.
Δικαιολογημένα, αδικαιολόγητα ή και εσκεμμένα δεν υποβάλλεται έγκαιρα αίτημα στους διεθνείς δανειστές, για συμμετοχή στο πρόγραμμα βοήθειας. Την ίδια ώρα όλες οι χώρες της ευρωζώνης που αντιμετώπιζαν προβλήματα αιτούνται βοήθειας όταν τα spreads των Συμβάσεων Ανταλλαγής Κινδύνου Αθέτησης (CDS credit default swaps) πενταετούς διάρκειας φτάνουν γύρω στα 600. Η κυπριακή κυβέρνηση περιμένει… Το θαύμα! Δεν ζητά βοήθεια μέχρι που τα spreads ξεπερνούν τα 1500.
Ασύγγνωστα εγκλήματα. Ατιμώρητα, έξι χρόνια μετά. Σε μια κοινωνία που ανέχεται ακόμη, και που παραμένει αδιευκρίνιστο το ήθος της. Γιατί εάν υπήρχε ήθος, όπως πολύ σωστά καταγράφεται από τον Αθηναίο ρήτορα Ισοκράτη στη φράση «Το της πόλεως όλης ήθος, ομοιούται τοις άρχουσιν» (το ήθος όλης της πολιτείας είναι το ίδιο με αυτό αυτών που την κυβερνούν), δεν θα συνεχιζόταν η ανέχεια σε νέα εγκλήματα και η λήθη για τα παλιά.
Ανεξαιρέτως από όλους τους πολιτικούς και κομματικούς χώρους. Γιατί το χρήμα δεν έχει ούτε πατρίδα, ούτε ηθική. Βρίσκει, όμως, έδαφος σε μια ανεκτική κοινωνία, σε ένα Κοινοβούλιο που εξελέγη από τον λαό και υποτίθεται ενεργεί προς το συμφέρον του λαού αλλά δεν ασκεί τον πραγματικό του ρόλο, ή όταν και όποτε τον ασκεί, τον ασκεί μπροστά στις τηλεοπτικές κάμερες.
Ο ένοχος είχε κίνητρο και ευκαιρία
Απρίλιος 2017. Πάντοτε δέκα μήνες πριν τις προεδρικές εκλογές είναι οι πιο επικίνδυνοι και οι πιο ανησυχητικοί. Και όσο περνά ο καιρός θα γίνονται ακόμη δυσκολότεροι.
Διάβαζα μια θεωρία περί εγκληματολογίας, σύμφωνα με την οποία «ο ένοχος ενός εγκλήματος πληροί τρεις προϋποθέσεις: είχε κίνητρο, είχε τα μέσα και είχε και την ευκαιρία». Στην Κύπρο, οι ένοχοι έχουν κίνητρα. Και σε όλους παρέχονται τα μέσα, ή δημιουργούν «παραθυράκια» στη νομοθεσία, εντοπίζουν ανθρώπους στο σύστημα που κάνουν τα στραβά μάτια και τους χρησιμοποιούν, και πολύ περισσότερο δημιουργούν οι ίδιοι τις ευκαιρίες.
Απρίλιος 2017. Η προεκλογική εκστρατεία για τις επικείμενες προεδρικές εκλογές βρίσκεται σε εξέλιξη. Aπ’ όλους ανεξαιρέτως. Τα προεκλογικά επιτελεία επανδρώνονται, το σύστημα αρχίζει να λειτουργεί για τον… άνθρωπό τους και οι άνθρωποί τους εξαπολύονται παντού για να αρπάξουν από τον ανεκτικό και αποχαυνωμένο λαό.
Απρίλιος 2017. Τα Μέσα Μαζικής Ενημέρωσης πανηγυρίζουν που το χρηματοπιστωτικό σύστημα της Κύπρου παραδίδει τη σκυτάλη της πρωτιάς των μη εξυπηρετούμενων δανείων στην Ελλάδα.
Κι, όμως, τα τραπεζικά επιτελεία διαβάζουν με εξαιρετικά μεγάλη ανησυχία την έκθεση της Ευρωπαϊκής Τραπεζικής Αρχής (European Banking Authority) που καταγράφει τους δείκτες κινδύνου.
Κόκκινα κατακόκκινα
Ο δείκτης μη εξυπηρετούμενων δανείων (NPL ratio) για το χρηματοπιστωτικό σύστημα της Κύπρου το τέλος Σεπτεμβρίου 2016 ανήλθε στο 46,7% από 47,7% τον Ιούνιο του 2016, 48,5% τον Μάρτιο του 2016 και 48,9% τον Δεκέμβριο του 2015.
Συγκρίνοντας τα στοιχεία με τις απαιτήσεις της Ευρωπαϊκής Αρχής Τραπεζών, η Κύπρος έχει το μικρότερο ποσοστό κάλυψης των προβληματικών δανείων που ανέρχεται στο 38,4% τέλος Σεπτεμβρίου 2016, την ίδια στιγμή που οι Ευρωπαίοι επόπτες κάνουν λόγο για 50%. Το εσωτερικό έγγραφο της Ε.Ε. που κυκλοφόρησε πριν λίγες μέρες θέτει το πρόβλημα στη σωστή ανησυχητική του διάσταση. Γράφει: «Οι ευρωπαϊκές τράπεζες ενδεχομένως να βρεθούν αντιμέτωπες με αυξανόμενους κινδύνους λόγω των μη εξυπηρετούμενων δανείων όταν η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα (ΕΚΤ) περιορίσει το πρόγραμμα ποσοτικής χαλάρωσης». Ερμηνεύοντας τον ευρωπαϊκό όρο των κόκκινων δανείων, θα έπρεπε να βρίσκεται κάπου στο 5,4%. Στη Γερμανία φθάνει στο 2,6%. Στην Κύπρο το ποσοστό των ΜΕΔ πλησιάζει στο 50%.
Ανεργία, μακριά από την Ε.Ε.
Απρίλιος 2017. Η Κύπρος θεωρεί πως έχει θέσει υπό τον έλεγχό της τους ρυθμούς της ανεργίας. Ωστόσο, μια μόνο ανάγνωση του ποσοστού της ανεργίας είναι αρκετή για να διαπιστώσει κανείς πως πολύ απέχουμε από τις ευρωπαϊκές στατιστικές. Σύμφωνα με τα τελευταία στοιχεία για τον Ιανουάριο του 2017 ο δείκτης ανεργίας ανήλθε στο 14,1% αμετάβλητος από τον Δεκέμβριο του 2016. Το ποσοστό αυτό αντιστοιχεί σε 61.000 ανέργους (14% άνδρες και 14,3% γυναίκες), από τους οποίους 13.000 βρίσκονται σε ηλικία κάτω των 25 χρόνων (ή ποσοστό 32,8% το Δεκέμβριο του 2016).
Στη ζώνη του ευρώ (EA19) το εποχιακά προσαρμοσμένο ποσοστό ανεργίας ανήλθε στο 9,6% τον Ιανουάριο του 2017, σταθερό σε σύγκριση με το Δεκέμβριο του 2016 και κάτω από το 10,4% τον Ιανουάριο του 2016. Παραμένει το χαμηλότερο ποσοστό που καταγράφηκε στην ευρωζώνη από το Μάιο του 2009. Στις χώρες της E.Ε. των 28 το ποσοστό είναι ακόμη μεγαλύτερο. Τον Ιανουάριο του 2017 φτάνει το 8,1% (έναντι 8,2% τον Δεκέμβριο του 2016 και 8,9% τον Ιανουάριο του 2016), το χαμηλότερο ποσοστό που καταγράφηκε στην Ε.Ε. των 28 από τον Ιανουάριο του 2009.
Απρίλιος 2017. Οι μήνες ροκανίζονται και περνούν σαν αστραπή μπροστά από τα μάτια μας.
Ο λαός καταβάλλει απέλπιδες προσπάθειες να πιαστεί από κάπου. Από πού; Από τον νέο υποψήφιο, τον παλιό, αυτόν που του πλασάρουν, αυτόν που νομίζει ότι θα τον σώσει;
Η Τρόικα ακτινογραφεί για άλλη μια φορά την εικόνα της οικονομίας και του χρηματοπιστωτικού συστήματος. Έγιναν πολλά την τελευταία δεκαετία και βάλε. Από τα ψηλά στα χαμηλά, από τα πάνω στα κάτω, από τα πούπουλα στα πατώματα.
Όσοι προσδοκούν να γίνουν πρόεδροι της Κυπριακής Δημοκρατίας μιλούν, νομίζουν πως μιλούν, εκ του ασφαλούς. Θεωρούν πως δεν έχουν ευθύνη για το «κούρεμα», όμως ήταν συνένοχοι τα προηγούμενα χρόνια, ακόμη και τώρα που ισχυρίζονται πως «δεν έπρεπε να γίνει αυτό», και το άλλο, και το άλλο, και «απέτυχε και δεν τα κατάφερε».
Ο νυν λέγει πως δεν είχε επιλογές, δεν είχε πολλές επιλογές, είχε ένα πιστόλι στον κρόταφο. Η Τρόικα ήλθε, υποτίθεται συγύρισε, καθάρισε το σύστημα και πάλι από την αρχή.
Απρίλιος 2017. Έγιναν λάθη επί προηγούμενης διακυβέρνησης. Δεν έσπασε ούτε μύτη. Μάλλον έσπασε η μύτη, η μύτη του Βενιζέλου Ζαννέτου που εκτίει ποινή φυλάκισης για την υπόθεση Δρομολαξιάς.
Κι όμως έγιναν εγκλήματα και λάθη και παραλείψεις, κυρίως υπάρχουν πολιτικές ευθύνες. Άμα είσαι πρόεδρος έχεις την ευθύνη. Άμα είσαι πρόεδρος πρέπει να παρακολουθείς, να ερωτάς, να έχεις πλήρη εικόνα και να λαμβάνεις αποφάσεις. Εσύ και μόνο εσύ είσαι υπεύθυνος για τον λαό σου!
Κι όμως θέλουν να γίνουν όλοι πρόεδροι χωρίς να έχει κανένας αντιληφθεί τη φωτιά που παίρνει η καρέκλα!
Πού είσαι πρόεδρε;
Δέκα μήνες πριν τις εκλογές. Ψάχνουν κεντρώους υποψηφίους, έχουν κεντρώους υποψηφίους, ψάχνουν ενδιάμεσους, άτομο της αριστεράς, άλλοι έχουν τον πρόεδρο τους, άλλοι πλασάρονται για πρόεδροι. Ανεξάρτητος κανένας, εκτός διαπλοκών επίσης κανένας. Ατσαλάκωτος, «καθαρά χέρια», χωρίς τάτσα κανένας!
Μονάχοι να παλεύουν με τα σκάνδαλα και όλους όσοι τους χτυπούν από παντού, αλλά πιθανότατα ήσυχοι με τη συνείδησή τους, ο Γενικός Εισαγγελέας Κώστας Κληρίδης και ο Γενικός Ελεγκτής Οδυσσέας Μιχαηλίδης. Για πολλούς «ευτυχώς που υπάρχουν και αυτοί» για άλλους «πότε θα φύγουν και αυτοί».
Δέκα μήνες πριν από τις προεδρικές εκλογές. Χάσαμε το μέτρημα. Πώς πέρασαν τα χρόνια!
Το «κούρεμα» έγινε. Δεν υπήρχε επιλογή… Οι τράπεζες ξηλώθηκαν… Δεν υπήρχε επιλογή… Η δημόσια υπηρεσία παραμένει νυν και αεί και εις τους αιώνας… Ακόμη κι αν ήλθε η Τρόικα και καθάρισε…
Οι μισθοί κουρεύτηκαν και παραμένουν κουρεμένοι. Δεν υπάρχει επιλογή! Το τμήμα Φορολογίας δεν μπορεί να εισπράξει τους ανείσπρακτους φόρους. Δεν έχει επιλογή!
Οι επιχειρήσεις δεν έχουν ρευστότητα. Κι άλλες έχουν για να καλύπτουν τα έξοδα της οικογενειοκρατίας! Είπαμε! Οι κυπριακές επιχειρήσεις είναι οικογενειακές.
Ειλικρινής ο Χάρης
Ο Χάρης Γεωργιάδης είναι ειλικρινής. Εκτός από τις χείριστες επιλογές των φίλων του σε θέσεις – κλειδιά που αμαυρώνουν το πολιτικό του μέλλον, και τις προσπάθειες που κατέβαλε για την έξοδο από το μνημόνιο και την επιστροφή στην ανάπτυξη, συνεχίζει να μιλά σταράτα. Είπε την περασμένη βδομάδα σε δείπνο του Συνδέσμου Εγκεκριμένων Λογιστών Κύπρου: «Περισσότερο από οτιδήποτε άλλο πρέπει να αντισταθούμε στον πειρασμό να επιστρέψουμε σε λανθασμένες πολιτικές του παρελθόντος» προσθέτοντας πως ο ίδιος αισθάνεται κάποιες φορές πως «έχουμε κοντή μνήμη και αυτό μας κάνει δεκτικούς σε αυτούς που προσφέρουν τίποτε περισσότερο από ωραία λόγια και κενές υποσχέσεις, μας κάνει δεκτικούς στον λαϊκισμό, ο οποίος δεν μπορεί να μας οδηγήσει μπροστά».
Ο λαός πάσχει δυστυχώς από αμνησία. Ελλείμματα μνήμης σχετικά με προσωπικές εμπειρίες του παρελθόντος, ελλείμματα για τραυματικές ή στρεσογόνες εμπειρίες. Οι αναμνήσεις δεν διαγράφονται αλλά δεν ανακαλούνται αυθόρμητα. Μάρτιος 2013, Μαρί, Ήλιος. Δεν είναι και λίγα.
Σε αυτά παραμένουν και θα παραμένουν γραμμένα για χρόνια. Ανεργία, οικονομική καταστροφή…
Μάρτιος 2018. Οι υποψήφιοι θα παρελάσουν και πάλι και ο λαός θα κληθεί να δώσει την ψήφο του. Και πάλι, όπως πάντα, θα ξεχάσει.
ΦΩΤΟ ΑΡΧΕΙΟΥ: ΒΗΜΑ