Ο λογαριασμός της κρίσης είναι απλήρωτος…
Της Χρύσως Αντωνιάδου
Το «πείραμα» ενός άτακτου κράτους, άτακτων τραπεζών και τραπεζιτών, άτακτων κυβερνήσεων και άτακτου λαού. Οι άτακτοι έμαθαν το μάθημά τους, τιμωρήθηκαν και κατάφεραν να… περάσουν Πότε θα δούμε την πολυπόθητη Άνοιξη στη ζωή μας, τα οικονομικά μας να βελτιώνονται, τα παιδιά μας να βρίσκουν δουλειά, τις επιχειρήσεις μας να ανακάμπτουν; Να κρατήσουμε εκείνες που έμειναν Και μετά ήλθε η έξοδος. Όπως λέμε, η έξοδος από το αδιέξοδο… Ακόμη καλύτερα, η έξοδος μες στο αδιέξοδο. Το τέλος του Μνημονίου.
Η Κύπρος τα κατάφερε! Δικαιούται να πανηγυρίζει. Ναι, δικαιούται να ελπίζει! Όπως θα έλεγε και ο σύγχρονος Αντώνης Σαμαράκης, «ζητείται ελπίς, αλλά η ελπίδα πεθαίνει πάντα τελευταία». Κατάρρευση του χρηματοπιστωτικού συστήματος. Οικονομική καταστροφή της Κύπρου. Κάκιστοι και εγκληματικοί χειρισμοί των προ του «κουρέματος» χρόνων. Και μετά, μέσα σε 40 μέρες, όπως θα λέγαμε το σαρανταήμερο, μπήκε η ταφόπλακα. Ακόμη θυμάμαι εκείνο το Σάββατο του 2013. Τρανταχτήκαμε, πάθαμε σοκ, πέσαμε στα πατώματα, μάθαμε να χρησιμοποιούμε νέες λέξεις στη ζωή μας, γίναμε πρώτο θέμα στα διεθνή τηλεοπτικά δίκτυα. Και μετά πάλι απ’ την αρχή. Υπομονή… Ακόμη θυμάμαι εκείνη την παραίνεση ενός έμπειρου τεχνοκράτη: «Χρειάζεται υπομονή, θα τα καταφέρουμε». Και τα καταφέραμε. Τουλάχιστον οι αριθμοί φαίνεται πως μας βγαίνουν καλώς. Μέχρι τώρα βέβαια, ακόμη κι αν το μάτι μου στραβώνει κάθε φορά που βλέπω να ανάβουν «κόκκινο» οι αριθμοί των δημόσιων οικονομικών και των «κόκκινων» δανείων.
Τα «συστήματα» ξηλώθηκαν και στήθηκαν ξανά. Σουλουπώσαμε εκείνα που έπρεπε να κάνουμε από χρόνια. Κάποια από αυτά. Παρηγοριά στον άρρωστο… Μισήσαμε την Ντέλια, γιατί μας είπε αλήθειες, γιατί ήταν αυστηρή, γιατί ήθελε να εφαρμοστούν οι συνταγές της λιτότητας. Ενοχληθήκαμε από την πολιτική του Χάρη Γεωργιάδη γιατί κρατούσε το Μνημόνιο σαν Άγιο Ευαγγέλιο. Δεν υπήρχαν και πολλές επιλογές.
Ό,τι έπρεπε να γίνει, έπρεπε να γίνει πριν από εκείνα τα Eurogroup, τα προηγούμενα χρόνια, τα Σαββατοκύριακα των Eurogroup. Μετά; Μετά το πουλί επέταξε! Γράψαμε ιστορία Μας έδωσαν ένα Μνημόνιο και έπρεπε, οφείλαμε να το τηρήσουμε. Δεσμευτήκαμε. Όπως και γι’ άλλα, που δεν κάναμε ποτέ. Η ιστορία θα κρίνει. Γράψαμε ιστορία, η Κύπρος θα περάσει στα οικονομικά συγγράμματα. Το «πείραμα» ενός άτακτου κράτους, άτακτων τραπεζών και τραπεζιτών, άτακτων κυβερνήσεων και άτακτου λαού. Οι άτακτοι έμαθαν το μάθημά τους, τιμωρήθηκαν και κατάφεραν να… περάσουν. Πώς μας βγήκαν και καλοί μαθητές, εδώ η ιστορία θα κρίνει! Και τώρα τι θα γίνει; Αυτό το τώρα, το μετά, έχει βαρύτητα, έχει αξία, έχει σημασία. Μέχρι πού υπάρχουν «κόκκινες γραμμές»; Πότε θα δούμε την πολυπόθητη Άνοιξη στη ζωή μας, τα οικονομικά μας να βελτιώνονται, τα παιδιά μας να βρίσκουν δουλειά, τις επιχειρήσεις μας να ανακάμπτουν; Να κρατήσουμε εκείνες που έμειναν. Χωρίς υποχρεώσεις…
Η Κύπρος εξέρχεται του Μνημονίου. Χωρίς υποσημειώσεις, χωρίς… υποχρεώσεις, χωρίς πρέπει και αλλά. Έτσι νομίζουν, έτσι νομίζεις, εσύ είσαι δύσπιστος, εγώ θέλω την Τρόικα μες στη ζωή μου. Όχι δεν είμαι μαζόχας, δεν έχω εμπιστοσύνη στους θεσμούς. Στην Εκτελεστική και Νομοθετική Εξουσία. Και γιατί πρέπει να έχω; Το χρέος του Μνημονίου είναι εκεί και περιμένει. Τίποτα δεν χαρίζεται, δεν διαγράφεται, όλα έχουν ένα τίμημα. Θα πρέπει να αποπληρωθεί. Τα «κόκκινα» δάνεια να τύχουν ορθής διαχείρισης, οι μεταρρυθμίσεις να υλοποιηθούν, άλλες να συμφωνηθούν, άλλες να εγκριθούν από τη Βουλή. Προς θεού όμως, φτάνει θυσίες για τους εργαζομένους, για τον λαό. Οι αριθμοί γράφουν καλώς!
Η Κύπρος βγαίνει από το Μνημόνιο. Συμπέρασμα: Πρώτο, κατάφερε να υλοποιήσει τους κύριους στόχους του Προγράμματος. Τουλάχιστον στα χαρτιά.
Δεύτερο, κατάφερε να πείσει τους δανειστές ότι είναι σοβαρός εταίρος. Κι αυτό και πάλι στα χαρτιά. Όμως, η έξοδος από το Μνημόνιο:
* Μειώνει το βιοτικό επίπεδο του λαού.
* Μειώνει τα εισοδήματα των πολιτών που δεν πρόκειται να βελτιωθούν ενόσω δεν υπάρχει ανάπτυξη, η ανεργία γράφει «κόκκινο».
* Συρρικνώνει τον τζίρο των επιχειρήσεων.
Κάποιες κατάφεραν να επιβιώσουν, κάποιες αναπνέουν, κάποιες έκλεισαν ή θα κλείσουν. H Kυβέρνηση κατάφερε να εφαρμόσει ένα Μνημόνιο. Έτσι λέει. Να το προσθέσει στα συν της. Ξέρει πως δεν πρέπει να πανηγυρίζει, όχι δεν πρέπει να πανηγυρίζει. Το πιστόλι στον κρόταφο υπάρχει ακόμη. Πάντα θα υπάρχει. Κάθε στιγμή που περνά και οι επιχειρήσεις τα βγάζουν δύσκολα πέρα, οι εργαζόμενοι κυρίως του ιδιωτικού τομέα υπομένουν… Οι απολύσεις είναι πλέον δαμόκλειος σπάθη και στις τράπεζες, στη Δημόσια Υπηρεσία. Ναι, ακόμη και εκεί…
Επιβίωση με βαρίδια
Το χρηματοπιστωτικό σύστημα επιβίωσε. Ναι! Φυσικά! Με ένα σωρό βαρίδια! Μη Εξυπηρετούμενα Δάνεια που πρέπει να αποπληρωθούν, ξένοι επενδυτές που έβαλαν τα λεφτά τους για να σώσουν τράπεζες, αλλά δεν πρόκειται να συνεχίσουν να πληρώνουν τα σπασμένα εσαεί. Οι λογαριασμοί θα πρέπει να «καθαρίσουν», να ελαφρύνουν από το βάρος των δανεικών και αγύριστων. Ασυνεπείς δανειολήπτες, δανειολήπτες που έκαναν λανθασμένους υπολογισμούς, παρασύρθηκαν ή είχαν μεγάλα εισοδήματα και τα έχασαν; Την περασμένη Πέμπτη η Κύπρος έγραψε τέλος στο Μνημόνιο. Πόσο καιρό θα πάρει στην οικονομία να βγει από την κρίση;
Και οι χαμένοι
Οι άνεργοι νέοι και οι άνεργοι μεγαλύτερης ηλικίας που απολύθηκαν περιμένουν να ανοίξουν θέσεις εργασίας. Πότε; Οι «κουρεμένοι» και οι κάτοχοι αξιογράφων, οι μεγάλοι χαμένοι της κρίσης, περιμένουν να λάβουν όσα τους υποσχέθηκαν πως θα πάρουν πίσω. Θα τα πάρουν; Όσοι απολύθηκαν από το χρηματοπιστωτικό σύστημα τις πρώτες μέρες του «κουρέματος» και της μεγάλης… σφαγής αναμένουν να πάρουν ρευστό και να κάψουν εκείνα τα… χαρτιά που τους έδωσαν. Όσοι κατάφεραν να επιβιώσουν από τη λαίλαπα, καλώς. Οι καταθέτες που έχασαν τα χρήματά τους θα αναμένουν να αποζημιωθούν στην άλλη ζωή! Οι παλιοί μέτοχοι των τραπεζών το ίδιο. Στυγνές, πικρές αλήθειες. Οι κάτοχοι μεγάλης έκτασης ακινήτων θα πληρώνουν φόρους εφ’ όρου ζωής. Ακόμη κι αν τα πήραν κληρονομιά. «Ας τα πωλούσαν», θα έλεγε ο ψυχρός αναλυτής. Οι δεσμεύσεις εκείνων που συνήνεσαν στο μεγάλο έγκλημα θα μείνουν στα χαρτιά. Οι έρευνες των ποινικών ανακριτών, οι εκθέσεις της Βουλής, οι έρευνες των Επιτροπών.
Η Αστυνομία παραπέμπει στη Γενική Εισαγγελία, ο Γενικός Ελεγκτής το ίδιο. Ουσιαστικά κανένας δεν πλήρωσε. Από εκείνους που είχαν ευθύνες. Και από εκείνους που έχουν νέες ευθύνες.
Το έγκλημα που δεν τιμωρείται
Τι θα γίνει με τα χαριστικά δάνεια εκατοντάδων εκατομμυρίων ευρώ, που παραχωρήθηκαν κυρίως από την πρώην Λαϊκή Τράπεζα; Ποιος θα πληρώσει την άντληση 6,2 δις ευρώ ως έκτακτη βοήθεια ρευστότητας από την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα (ELA) προς τη Λαϊκή Τράπεζα, ενέργεια που αποδίδεται σε «κάκιστους κι εγκληματικούς χειρισμούς των τότε αρμοδίων»; Ποιος θα πληρώσει για εκείνους που «όφειλαν να γνωρίζουν ότι η παροχή ELA στη Λαϊκή Τράπεζα εμπεριείχε σοβαρούς κινδύνους τόσο για την τράπεζα όσο και για ολόκληρη την οικονομία της Κύπρου» αλλά δεν έδρασαν; Tι θα γίνει με τις ενέργειες των πρώην Διοικητικών Συμβουλίων της Λαϊκής Τράπεζας;
Η αρμόδια κοινοβουλευτική επιτροπή αναφέρει σε έκθεσή της: «Η διοίκηση της Λαϊκής και τα στελέχη της, με μεθοδευμένο και εγκληματικό τρόπο, παρέσυραν την τράπεζα και ταυτόχρονα την κυπριακή οικονομία σε κατάρρευση». Και προστίθεται: «Οι αποφάσεις γι’ άντληση ELA από τη Λαϊκή πάρθηκαν χωρίς να ληφθεί υπόψη από τους αρμοδίους ότι μια και μόνη τράπεζα θα προέβαινε σε υπερδανεισμό από τον ELA, άκρως δυσανάλογου ύψους, σε σχέση με το ΑΕΠ ολόκληρης της Κύπρου».
Η Κύπρος βγαίνει από το Μνημόνιο. Μετά τη φουρτούνα έρχεται η ηρεμία. Μετά την κατάθλιψη, η διαχείριση του άγχους. Το ερώτημα που καλούνται όμως όλοι να απαντήσουν πειστικά και τεκμηριωμένα. Όχι με νεοφιλελεύθερες προσεγγίσεις ούτε με μηδενιστικές αντιμνημονιακές θέσεις. Προς θεού! Φτάσαμε εδώ που φτάσαμε. Τι θα γίνει από εδώ και πέρα; Για τις επόμενες γενιές, για τους νέους μας, για εκείνους που εγκλημάτησαν και κυκλοφορούν ανάμεσά μας.