Ο νεοφιλελεύθερος Αθανάσιος…
2007. Ο Τάσσος Παπαδόπουλος συναντά στο Προεδρικό Μέγαρο τον Δημήτρη Χριστόφια και συζητούν το θέμα της ανανέωσης της θητείας του Διοικητή της Κεντρικής Τράπεζας της Κύπρου Χριστόδουλου Χριστοδούλου. Ο Δημήτρης Χριστόφιας αντιδρά εντονότατα και παρουσιάζει τον Δρα Αθανάσιο Ορφανίδη για τη θέση του νέου Διοικητή. Όταν ο Τάσσος τον ρωτά για τον Ορφανίδη, ο Γενικός Γραμματέας του ΑΚΕΛ του εξηγεί πως είναι γιος επιφανούς στελέχους του ΑΚΕΛ και εργάζεται για χρόνια στην Κεντρική Τράπεζα (Federal Reserve) των Η.Π.Α.
Ποιος είναι ο Αθανάσιος Ορφανίδης;
- Γεννήθηκε στις 22 Μαρτίου 1962.
- Μεγάλωσε στη Λευκωσία.
- Φοίτησε στο Δημοτικό Σχολείο Ελένειο και στο Παγκύπριο Γυμνάσιο, από το οποίο αποφοίτησε το 1979.
- Υπηρέτησε στην Εθνική Φρουρά μέχρι τον Αύγουστο του 1981.
- Είναι νυμφευμένος με την Λευκή και πατέρας δύο κοριτσιών της Ελένης και της Χλόης.
- Σπούδασε οικονομικά και μαθηματικά στο Ινστιτούτο Τεχνολογίας της Μασαχουσέτης (Massachusetts Institute of Technology – M.I.T.).
- Το 1985 του απονεμήθηκαν δύο πτυχία, ένα στα οικονομικά και ένα στα μαθηματικά.
- Συνέχισε μεταπτυχιακές σπουδές στο M.I.T. στα οικονομικά.
- Το 1990 του απονεμήθηκε ο τίτλος του Διδάκτορα στα Οικονομικά.
- Ολοκλήρωσε τη διατριβή του σε θέματα μακροοικονομίας και διεθνούς οικονομικής.
- Από το 1990 μέχρι το 2007 εργάστηκε στο Συμβούλιο Διοικητών του Ομοσπονδιακού Συστήματος Κεντρικών Τραπεζών (Board of Governors of the Federal Reserve System) που είναι η Κεντρική Τράπεζα των Η.Π.Α.
- Άρχισε την καριέρα του ως οικονομολόγος στη Διεύθυνση Νομισματικής Πολιτικής
- Δούλεψε σε διάφορα θέματα σχετικά με τη μακροοικονομία, τα χρηματοοικονομικά, και τη νομισματική πολιτική.
- Το 2006 προήχθη στη θέση του Ανώτερου Συμβούλου στη Διεύθυνση Νομισματικής Πολιτικής. Από τη θέση αυτή ο κ. Ορφανίδης είχε ενεργό ρόλο στη διαμόρφωση, καθορισμό και εφαρμογή της νομισματικής πολιτικής. Παράλληλα, ασχολείτο με την επεξεργασία θεμάτων που άπτονται της μεσοπρόθεσμης στρατηγικής της νομισματικής πολιτικής.
- Από τις 30 Απριλίου του 2007 και μέχρι τις 2 Μαίου του 2012.
Τα καθήκοντα στην Κεντρική
Όταν ανέλαβε καθήκοντα στην Κεντρική Τράπεζα της Κύπρου διαβεβαίωνε πως ως Διοικητής της Κεντρικής Τράπεζας της Κύπρου θα συνέχιζε με βάση την πορεία που χάραξαν οι προκάτοχοί του, κάνοντας αναφορά στις συνεχιζόμενες προσπάθειες για διατήρηση της μακροοικονομικής σταθερότητας και της ευρωστίας του τραπεζικού τομέα και στην ομαλή και απρόσκοπτη ένταξη της Κύπρου στη ζώνη του ευρώ.
Ο Ορφανίδης αντιδρούσε με το γάντι, αποφασίζοντας να ανοίξει το στόμα του δύο μέρες πριν αποχωρίσει από την Κεντρική Τράπεζα. Μιλώντας ενώπιον της Κοινοβουλευτικής Επιτροπής Οικονομικών στις 30 Απριλίου 2012, ο Αθανάσιος Ορφανίδης κατηγορεί ευθέως τον Δημήτρη Χριστόφια, ότι «στη σύσκεψη κορυφής της Ευρωπαϊκής Ένωσης στις 26 Οκτωβρίου και παρά τις επανειλημμένες προσπάθειές του, δεν συμβουλεύτηκε την Κεντρική Τράπεζα, ώστε να συνεννοηθεί για τις κινήσεις που έπρεπε να γίνουν για να προστατευτεί η Κύπρος».
Δημήτρης Χριστόφιας και Χαρίλαος Σταυράκης κατηγορήθηκαν, επίσης, από τον Αθανάσιο Ορφανίδη για πολιτικές παρεμβάσεις για εξυπηρέτηση συμφερόντων του μεγαλομετόχου και πρώην προέδρου της Λαϊκής Τράπεζας Ανδρέα Βγενόπουλου. Στη συνεδρία καταθέτει πως «έγινε δέκτης πολιτικών παρεμβάσεων για χαλάρωση του εποπτικού ελέγχου που ασκούσε η Κεντρική Τράπεζα». Στην ίδια συνεδρία, γνωστοποιεί πως είχε ταχθεί εναντίον του κουρέματος των ελληνικών ομολόγων και σε άρθρο του στις 17 Απριλίου 2012 γράφει πως «οι απώλειες των κυπριακών τραπεζών από την αναδιάρθρωση του ελληνικού χρέους ήταν διαχειρίσιμες».
Κατάσταση έκτακτης ανάγκης
Άκρως δραματική ήταν και η τελευταία επιστολή του στον Πρόεδρο της Δημοκρατίας, στις 18 Ιουλίου 2011, στην οποία αναφέρει πως «συνυπολογίζοντας όλα τα δεδομένα, το διεθνές δυσμενές περιβάλλον, τις δυσκολίες προσφυγής σε εξωτερικό δανεισμό, τις επιπρόσθετες οικονομικές επιπτώσεις από τα πρόσφατα γεγονότα, πιστεύω ότι η οικονομία βρίσκεται σε κατάσταση έκτακτης ανάγκης, συγκρινόμενη με εκείνην του 1974».
Η καταστροφική Uniastrum
Επί Αθανάσιου Ορφανίδη εγκρίθηκε και η εξαγορά της ρωσικής τράπεζας Uniastrum από την Τράπεζα Κύπρου. Ο πρώην Διοικητής καταθέτει στην ερευνητική επιτροπή για το τραπεζικό σύστημα και την οικονομία για τη ρωσική τράπεζα: «Η αξιολόγηση της αξίας των ενεργητικών της τράπεζας έγινε με βάση τη λογιστική και όχι την αγοραία αξία τους. Μετά από επαφές με τις Αρχές της Τράπεζας Κύπρου και τους σχεδιασμούς που έκαναν, το αίτημα εγκρίθηκε, λαμβάνοντας υπ’ όψιν και τις φοβερές προοπτικές που διάνοιγε η επένδυση».
Μια καταστροφική, όπως αποδεικνύεται επένδυση, που στοίχισε στην Τράπεζα Κύπρου και η οποία, σύμφωνα με σχετική έκθεση λειτουργού της Κεντρικής Τράπεζας, «η Uniastrum υπήρξε μια τράπεζα με κακό ιστορικό, που απ’ ό,τι φαίνεται δεν ακολουθούσε διαδικασίες συνετής τραπεζικής πρακτικής».
Ο τέως διοικητής βλέποντας τα πρώτα σημάδια της κρίσης και τις επιπτώσεις στην κυπριακή οικονομία έκρουσε τον κώδωνα του κινδύνου για το κρατικό μισθολόγιο, την ανάγκη στόχευσης των κοινωνικών παροχών και τη κατανομή της Αυτόματης Τιμαριθμικής Αναπροσαρμογής (ΑΤΑ) με βάση την παραγωγικότητα των υπαλλήλων.
ΑΚΕΛ και νεοφιλελεύθερος
Το κυβερνών κόμμα, πλήρως αντίθετο στις συνταγές Ορφανίδη, συγκρούστηκε μαζί του εκφράζοντας και την πλήρη απογογοήτευσή του για τις αντίθετες απόψεις που διατύπωνε σε εργασιακά ζητήματα. Τον χαρακτήρισε νεοφιλελεύθερο και συγκρούεται μαζί του, με αποκορύφωμα την πώληση σημαντικού μέρους των αποθεματικών της Κεντρικής Τράπεζας της Κύπρου σε χρυσό. Ο Δρ Ορφανίδης αντέδρασε υποστηρίζοντας πως εάν προχωρούσε η πώληση εκείνη την περίοδο, η αξία των αποθεματικών της ΚΤΚ σε χρυσό θα ήταν μειωμένη κατά μισό δις ευρώ! Ο κ. Ορφανίδης δεν είχε επίσης καμιά σχέση και επικοινωνία ούτε με τον Υπουργό Οικονομικών Χαρίλαο Σταυράκη.
Σύγκρουση με Βγενόπουλο
Το 2009 συγκρούστηκε με τον ισχυρό άνδρα της Marfin Investment Group (MIG) και τότε πρόεδρο της Marfin Popular Bank Ανδρέα Βγενόπουλο, γιατί αρνήθηκε να παραχωρήσει άδεια στη ΜIG για να αυξήσει το ποσοστό της στο 20% στη Marfin.
Ακριβώς τη χρονιά εκείνη, ο κ. Βγενόπουλος ανακοινώνει την πρόθεση του Ομίλου του να μεταφέρει τη έδρα του από την Κύπρο στην Ελλάδα, καταγγέλλοντας τον Ορφανίδη για «υπερεξουσίες», θέτοντας θέμα δημοκρατικότητας των θεσμών.
Ο Αθανάσιος Ορφανίδης αμφισβήτησε τις κατηγορίες του κ. Βγενόπουλου και ανέφερε πως στα επίμαχα θέματα της τραπεζικής εποπτείας και των μετακινήσεων στελεχών της Κεντρικής Τράπεζας σε εμπορικές τράπεζες, οι ενέργειες της Κεντρικής είναι απόλυτα συμβατές με το Σύνταγμα και με τους νόμους.
Το 2010 ο κ. Ορφανίδης απευθύνει έκκληση στις κυπριακές τράπεζες να μην παραχωρήσουν μέρισμα στους μετόχους τους, αλλά οι τράπεζες δεν ικανοποιούν το αίτημά του και παραχωρούν όμως μέρισμα σημαντικά μειωμένο σε σύγκριση με την προηγούμενη χρονιά.
Ο Διοικητής κατηγορείται ότι δεν αντέδρασε στην αγορά ομολόγων του ελληνικού δημοσίου έτσι που μετά το haircut να συσσωρευτούν τεράστιες ζημιές και οι τράπεζες να επείγονται για εξεύρεση δις μέχρι το επόμενο καλοκαίρι για να αποφύγουν την κρατικοποίησή τους.
Η τελευταία αντιπαράθεση του κ. Ορφανίδη στην Κύπρο ήταν με τον κ. Βγενόπουλο τους τελευταίους μήνες του 2011. Ο κ. Βγενόπουλος στις 4 Νοεμβρίου του 2011 αποχώρησε από τη θέση του προέδρου της Marfin Popular και επικαλέστηκε λόγους αρχής, τις κανονιστικές εκκρεμότητες που υπάρχουν στην Κύπρο για τη λειτουργία του τραπεζικού συστήματος.
Ωστόσο η αλήθεια είναι ότι ο Βγενόπουλος εξαναγκάστηκε από τον κ. Ορφανίδη να παραιτηθεί για σύγκρουση συμφερόντων καθώς ο Διοικητής θεωρούσε πως αυτή η σχέση οδήγησε στον υπερδανεισμό της MIG από τη Marfin Popular.
Δυο μόλις μέρες πριν εγκαταλείψει τη θέση του Διοικητή της Κεντρικής Τράπεζας, ο κ. Ορφανίδης επιτίθεται σε όλους όσους τον κατηγορούν για την κατάσταση του τραπεζικού συστήματος στην Κύπρο και μιλώντας στην Επιτροπή Οικονομικών κατηγορεί τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας, Δημήτρη Χριστόφια, ότι στη σύσκεψη κορυφής της Ευρωπαϊκής Ένωσης στις 26 Οκτωβρίου και παρά τις επανειλημμένες προσπάθειες του, δεν συμβουλεύτηκε την Κεντρική Τράπεζα, ώστε να συνεννοηθεί για τις κινήσεις που έπρεπε να γίνουν για να προστατευτεί η Κύπρος.
Το Ξεφτέρι