Πέφτουν οι τίτλοι τέλους για το Μνημόνιο αλλά…
Της Χρύσως Αντωνιάδου
Οι τίτλοι τέλους πέφτουν επίσημα για το κυπριακό Μνημόνιο τέλος Μαρτίου. Μέσα σε τρία χρόνια η Κύπρος υποχρεώθηκε, και πέτυχε σε μεγάλο βαθμό, να ξαναχτίσει το χρηματοπιστωτικό της σύστημα, και να διαχειριστεί τα δημόσια οικονομικά της. Περνώντας μέσα από Συμπληγάδες, απειλές, προειδοποιήσεις, κατάφερε να εξέλθει του Μνημονίου νωρίτερα και να ανακοινώσει ότι θα βγει στις διεθνείς αγορές γι’ άντληση κεφαλαίων, όταν επιλέξει τον χρόνο και όταν… ξεμείνει από ρευστότητα.
Όπως εκτιμούν ανεξάρτητοι αναλυτές, η έξοδος από το Μνημόνιο χαρακτηρίζεται το ίδιο δύσκολο εγχείρημα όσο και η είσοδος, όχι μόνο γιατί πρέπει να υλοποιηθούν δεσμεύσεις, αλλά γιατί πρέπει να συνεχιστεί το πρόγραμμα μεταρρυθμίσεων, που συνεπάγεται μείωση των δαπανών και αύξηση της ανταγωνιστικότητας και παραγωγικότητας της οικονομίας. Παράλληλα, η Κύπρος είναι υποχρεωμένη να συνεχίσει την αυστηρή πολιτική λιτότητας και το «συμμάζεμα» των δημόσιων δαπανών γιατί η επιτήρηση από την Τρόικα συνεχίζεται, πιο χαλαρά μεν αλλά κάθε εξάμηνο. Πέραν τούτου, όντας δανειολήπτης έχει την αυστηρή υποχρέωση, μέσα σε προκαθορισμένα χρονικά πλαίσια, να εξοφλήσει τον λογαριασμό της κρίσης και να αποπληρώσει τους δανειστές.
Παρόλο που αποκτά μεγαλύτερη ευελιξία κινήσεων και αποφάσεων σε σχέση με τη διαχείριση των δημόσιων οικονομικών, που συνεπάγεται χαμηλότερο κρατικό μισθολόγιο και στοχευμένες κοινωνικές δαπάνες, η Κυβέρνηση επιβάλλεται ν’ αυξήσει τις δαπάνες γι’ ανάπτυξη, ώστε να δώσει ώθηση στην ατμομηχανή της οικονομίας και να στηρίξει τους παραγωγικούς τομείς της.
Βαρίδι τα Μη Εξυπηρετούμενα Δάνεια
Από την άλλη, η Κεντρική Τράπεζα της Κύπρου θα πρέπει να ασκήσει την εποπτεία της προς το χρηματοπιστωτικό σύστημα έτσι που τα Μη Εξυπηρετούμενα Δάνεια, το μεγαλύτερο βαρίδι για τις τράπεζες και τον Συνεργατισμό, να τύχουν μιας ορθολογιστικής διαχείρισης και να μην υποχρεωθούν οι δανειολήπτες να απολέσουν περιουσιακά στοιχεία. Κάτι τέτοιο μπορεί μεν να ελαφρύνει τους ισολογισμούς των τραπεζών από τα «κόκκινα» δάνεια, αλλά ταυτόχρονα θα βγάλει στην αγορά μεγάλο αριθμό ακινήτων, οδηγώντας τις τιμές προς τα κάτω και δημιουργώντας πρόσθετα προβλήματα, όπως αυτό της μεγάλης προσφοράς και της μειωμένης ζήτησης. Το Υπουργείο Οικονομικών, που ήδη μελετά τις εξελίξεις σε σχέση με την έξοδο από το Μνημόνιο, πιέζεται να συνεχίσει την πολιτική της Τρόικας, με βραδύτερους πλέον ρυθμούς.
Τα €7,3 δις που παραχωρήθηκαν τελικά από τον Ευρωπαϊκό Μηχανισμό Σταθερότητας (ESM) και το ΔΝΤ πρέπει να εξοφληθούν στην ώρα τους, και σύμφωνα με τις δεσμεύσεις και τη δανειακή συμφωνία. Το δάνειο προς τον ESM ωριμάζει την περίοδο 2025-2031, οι πιστωτικές διευκολύνσεις που παραχώρησε το ΔΝΤ πρέπει να διευθετηθούν κατά την περίοδο 2023 μέχρι το 2025.
Το νέο στοίχημα του Χάρη
Ο Χάρης Γεωργιάδης καλείται και πάλι να κερδίσει ένα νέο στοίχημα και να οδηγήσει την Κύπρο σε πραγματική ανάπτυξη, ένα στοίχημα που επικεντρώνεται στους πιο κάτω άξονες: Πρώτο, να υλοποιήσει ένα πρόγραμμα μεταρρυθμίσεων στη δημόσια υπηρεσία, ώστε να μειωθεί το κόστος για τον κρατικό προϋπολογισμό. Δεύτερο, να πείσει για την ορθότητα των μεταρρυθμίσεων (Cyta, μεταρρύθμιση δημόσιας υπηρεσίας, αυτονόμηση κρατικών νοσηλευτηρίων). Τρίτο, να δώσει το έναυσμα για επιστροφή στην ανάπτυξη, μείωση του ποσοστού ανεργίας και επαναφορά της εμπιστοσύνης προς τη νήσο. Όλα αυτά συνοδεύονται ή προηγούνται του μεγάλου εγχειρήματος εξόδου στις διεθνείς αγορές μέσα στη χρονιά με την έκδοση των κρατικών ομολόγων. Η επιτυχία του στοιχήματος αυτού κρίνεται και εξαρτάται από το επιτόκιο που καθορίζεται, εμμέσως πλην σαφώς, από τις αξιολογήσεις των διεθνών οίκων αξιολόγησης σε σχέση με την πιστοληπτική ικανότητα της Κύπρου και του χρηματοπιστωτικού της συστήματος. Οι οίκοι κρίνουν την έξοδο Οι διεθνείς οίκοι αξιολόγησης (Standard & Poor’s, Moody’s και Fitch Ratings), με τις διαβαθμίσεις που αναμένεται να δώσουν στην οικονομία και τις τράπεζες, καθορίζουν ουσιαστικά και την πολιτική της εξόδου για έκδοση ομολόγων με υψηλότερα επιτόκια από άλλες χώρες με καλύτερες αξιολογήσεις. Μόνο όταν τα οικονομικά δεδομένα διαφοροποιηθούν και σταθεροποιηθούν προς το καλύτερο, η Κύπρος εκτιμάται ότι θα πάρει καλύτερες αξιολογήσεις και δανεισμό με χαμηλότερο επιτόκιο.
Οι εξελίξεις σε σχέση με το κυπριακό Μνημόνιο συνοδεύονται και από προσπάθειες που πρέπει να αναληφθούν για να μειωθεί το ποσοστό ανεργίας, κυρίως ανάμεσα στους νέους, αλλά και να αρχίσει η επιστροφή στην ανάπτυξη τομέων της οικονομίας οι οποίοι έχουν πληγεί από την κρίση των τελευταίων χρόνων. Οι εκτιμήσεις των υπέρμαχων των αποκρατικοποιήσεων αναφέρουν πως η προώθησή τους θα φέρει χρήμα στην οικονομία, παραγνωρίζοντας ή υποβαθμίζοντας το γεγονός ότι θα μειώσουν το εισόδημα των εργαζομένων και θα οδηγήσουν άλλους στην ανεργία. Μια σοβαρή και καθοριστική για το μέλλον της Κύπρου εξέλιξη, με επιπτώσεις θετικές αλλά και αρνητικές για την οικονομία, αναμένεται να είναι όχι μόνο η επίλυση του Κυπριακού αλλά και οι εξελίξεις στην περιοχή της Μέσης Ανατολής, συναφώς συνδεδεμένες με το μεταναστευτικό και τα ενεργειακά ζητήματα, το Συριακό και γενικότερα με την περιοχή.
Οι όποιες εξελίξεις στο Κυπριακό, που αναμένουν όλοι με αγωνία, κρίνουν και τα επόμενα βήματα σε σχέση με τη διαχείριση των οικονομικών και χρηματοοικονομικών θεμάτων. Το κόστος της λύσης σε συνάρτηση με το σκηνικό που θα στηθεί σε σχέση με τις υποχρεώσεις των δύο συνιστώντων κρατών αλλά και το άνοιγμα της Αμμοχώστου αναμένεται να καθορίσουν τις ενέργειες που πρέπει να γίνουν.
Η νέα Βουλή
Μέχρι το τελικό ξεκαθάρισμα και τις όποιες εξελίξεις από το μέτωπο των συνομιλιών, η Κυβέρνηση φαίνεται να επικεντρώνεται στη διαχείριση με τον καλύτερο δυνατόν τρόπο της εξόδου από το Μνημόνιο. Και μπορεί μεν να υπάρχουν νότες αισιοδοξίας, αλλά οι πρώτοι πανηγυρισμοί συνοδεύονται και από τους μεγάλους πονοκεφάλους που προκαλεί η καθυστέρηση στην ψήφιση των μνημονιακών νομοσχεδίων για τη Cyta και τη μεταρρύθμιση στη Δημόσια Υπηρεσία, τα οποία φαίνεται να παραπέμπονται στη νέα Βουλή. Οι βουλευτικές εκλογές και οι θέσεις των κοινοβουλευτικών κομμάτων σε καίριας σημασίας για την Κυβέρνηση ζητήματα οικονομικής πολικής φαίνεται πως καθυστερούν τους σχεδιασμούς για την επόμενη μέρα της δημόσιας υπηρεσίας και της Cyta, ενώ μέτωπο αντιδράσεων από εργαζομένους έχει σχηματιστεί και στην Αρχή Ηλεκτρισμού Κύπρου, την Αρχή Λιμένων. Βέβαια, το μεγάλο στοίχημα του Γενικού Σχεδίου Υγείας, που σύμφωνα με την Κυβέρνηση για να κερδηθεί θα πρέπει να περάσει μέσα από την εφαρμογή της αυτονόμησης των κρατικών νοσηλευτηρίων, φαίνεται να βρίσκει στον δρόμο του σοβαρά εμπόδια και κρίνεται αβέβαιη η εισαγωγή του άμεσα.