Chryso Antoniadou

Της Χρύσως Αντωνιάδου

28 Φεβρουαρίου 2014. Ο Υπουργός Οικονομικών Χάρης Γεωργιάδης, ο Πρόεδρος της Συνεργατικής Κεντρικής Τράπεζας Νικόλας Χατζηγιάννης, ο Γενικός Διευθυντής της Δρ Μάριος Κληρίδης και εκπρόσωποι του Ευρωπαϊκού Μηχανισμού Σταθερότητας (ESM) υπογράφουν στο Υπουργείο Οικονομικών συμφωνία για την εκταμίευση του 1,5 δις ευρώ γι’ ανακεφαλαιοποίηση του Συνεργατισμού. Λίγο πριν την υπογραφή της συμφωνίας, οι υφιστάμενοι μέτοχοι της Συνεργατικής Κεντρικής Τράπεζας συνέρχονται σε γενική συνέλευση και εγκρίνουν τους νέους ειδικούς κανονισμούς, με τους οποίους παρέχεται το δικαίωμα στο κράτος να αγοράσει το 99% των μετοχών του Συνεργατισμού. Ο Συνεργατισμός περνά στα χέρια του κράτους.

Ο Μάριος Κληρίδης φεύγει…

22 Ιουνίου 2015. Ο Γενικός Διευθυντής της Συνεργατικής Κεντρικής Τράπεζας Δρ Μάριος Κληρίδης υποβάλλει την παραίτησή του. Η Τράπεζά με ανακοίνωσή της τον ευχαριστεί θερμά «για τις πολύτιμες υπηρεσίες που  πρόσφερε στο Κίνημα, σε μια ιδιαίτερα κρίσιμη περίοδο για τον Συνεργατισμό  και την κυπριακή οικονομία, συνεισφέροντας με το ήθος που τον διακατέχει στην επιτυχημένη πορεία δημιουργίας, ανακεφαλαιοποίησης και ανασύνταξης του Συνεργατικού Πιστωτικού Τομέα τον τελευταίο 1,5 χρόνο».

Η παραίτηση του Δρα Μάριου Κληρίδη, για όσους τον γνωρίζουν, δεν ήταν κεραυνός εν αιθρία, ούτε θα μπορούσε να περάσει στα … ψιλά των εφημερίδων και των ΜΜΕ. Ο Μάριος Κληρίδης, με γνώσεις και εμπειρίες σε διάφορες θέσεις όπου υπηρέτησε, εγκαταλείπει τη θέση του Γενικού Διευθυντή της Συνεργατικής Κεντρικής Τράπεζας, αφήνοντας ένα τεράστιο κενό και ένα έργο ημιτελές αλλά και μια «τρύπα» δις ως Μη Εξυπηρετούμενα Δάνεια. Παραιτείται, επιβεβαιώνοντας τα όσα είπε σε συνέντευξή του μετά την ανάληψη των καθηκόντων του, στην οποία κατάγγειλε τον Συνεργατισμό «για κουμπαροκρατία, τσιφλίκια και κομματοκρατία», τονίζοντας παράλληλα πως ο Συνεργατισμός παρεξήγησε τον κοινωνικό του ρόλο.

Η παραίτηση του Μάριου Κληρίδη σχετίζεται με διάφορες κυβερνητικές, κομματικές και οικονομικές παρεμβάσεις που προσπαθούν να του επιβάλουν, και τις οποίες δεν ανέχεται. Δεν ανέχεται παρέμβαση στο έργο για διαχείριση των «κόκκινων» δανείων, και δεν επιθυμεί να «φορτώσει» στον κύπριο φορολογούμενο τον λογαριασμό μεγάλων προβληματικών δανείων. Ο Συνεργατισμός δεν πάει καλά και κατ’ επέκταση πληρώνει ο κάθε κύπριος φορολογούμενος πολίτης.

Ο Χάρης Γεωργιάδης ανησυχεί…

3 Νοεμβρίου 2015. Έξι μήνες μετά, ο 43χρονος Υπουργός Οικονομικών Χάρης Γεωργιάδης, μιλώντας στο Συνέδριο του Economist στην Κύπρο, δεν κρύβει τον προβληματισμό του για το ύψος των «κόκκινων» δανείων, που ξεπερνούν τα €27 δις, αλλά και τις πιέσεις, που υπάρχουν, όπως αναφέρει, σε νομοθετικό επίπεδο για «εξαφάνιση», κατά την έκφραση του, των δανείων, χωρίς κανένας να πληρώσει γι’ αυτά. Δέκα μέρες μετά, ο Χάρης Γεωργιάδης ανακοινώνει πως η Κυβέρνηση είναι υποχρεωμένη να δώσει νέα προληπτική κεφαλαιακή ένεση €150 εκατ. στον Συνεργατισμό, πριν το τέλος του 2015.

Τα σχέδια και οι προγραμματισμοί του Υπουργού να οδηγήσει την Κύπρο έξω από το Μνημόνιο βρίσκουν εμπόδια. Ο Υπουργός κερδίζει μεν το στοίχημα της εξόδου της Κύπρου στις αγορές, προσφέροντας ψηλό επιτόκιο, όμως ο δρόμος της ανάκαμψης είναι μακρύς και περνά από τα «καρφιά» των «κόκκινων» δανείων, που στάζουν αίμα και κλυδωνίζουν άλλη μια φορά το χρηματοπιστωτικό σύστημα.

Ακόμη κι αν θέλει να πιέσει διακριτικά την Κεντρική Τράπεζα της Κύπρου και τα Δ.Σ. των Τραπεζών για περαιτέρω προσπάθειες στο θέμα των μη εξυπηρετούμενων δανείων, δεν μπορεί να ελέγξει ούτε την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα, ούτε την Ευρωπαϊκή Τραπεζική Αρχή για πιο χαλαρές πολιτικές. Πόσο μάλλον να πάρει ένα μαγικό ραβδί και να ωραιοποιήσει την κατάσταση της πραγματικής οικονομίας.

Δυστυχώς για τον Υπουργό, άλλο ένα μεγάλο εμπόδιο βρίσκεται στον δρόμο της εξόδου. Αναμένει με αγωνία στο ακουστικό την έγκριση του νέου σχεδίου αναδιάρθρωσης του Συνεργατισμού από τη Γενική Διεύθυνση Ανταγωνισμού της Ευρωπαϊκής Ένωσης, για να καταφέρει να «κλειδώσει» την επόμενη δόση του δανείου της Κύπρου.

Ο Συνεργατισμός σε νέα δοκιμασία

Όλα τρέχουν με ιλιγγιώδεις ρυθμούς. Ο Συνεργατισμός, ως συστημικό ίδρυμα, υπάγεται πλέον στην εποπτεία του Ενιαίου Εποπτικού Μηχανισμού. Και τι γίνεται μετά; Ακόμη κι αν εξασφαλίσει άλλη μια δόση στήριξης από το κράτος, ο Συνεργατισμός θα υποχρεωθεί να βρει τα πόδια του από μόνος του και να χαράξει τη δική του πορεία για οργανική κερδοφορία. Ένας νέος Γολγοθάς. Η «τρύπα» του Συνεργατισμού, με τα ασήκωτα «κόκκινα» δάνεια, εντοπίζεται σε έρευνα του Ενιαίου Εποπτικού Μηχανισμού που καταδεικνύει ότι ο Συνεργατισμός αύξησε το δείκτη κάλυψης των μη εξυπηρετούμενων δανείων στο 50% (συσσωρευμένες προβλέψεις €3,4 δις – ο Δείκτης Κύριων Ιδίων Βασικών Κεφαλαίων (CET1) υποχωρεί από το 13,5%, που ήταν στο τέλος Ιουνίου 2015, στο 12,01% στο τέλος Σεπτεμβρίου 2015).

Το κράτος στηρίζει γι’ άλλη μια φορά τον Συνεργατισμό για να συνεχίσει να αναπνέει. Τι γίνεται, όμως, με τα δάνεια σε καθυστέρηση πέραν των 90 ημερών, που εξαιρουμένων των τόκων, ανέρχονται στις 30 Σεπτεμβρίου 2015 στα €6,01 δις σε σχέση με €6,12 δις στις 30 Ιουνίου 2015;

Η αύξηση των προβλέψεων κατά €527 εκ. (€372,2 εκ. από €100,6 εκ. πέρσι) φέρνει μεν τον Δείκτη Προβλέψεων προς προβληματικά δάνεια στο 50%, κάτι που ο Συνεργατισμός θεωρεί θετικό, αλλά η συγκεκριμένη κάλυψη είναι επιπρόσθετη των υψηλών εμπράγματων εξασφαλίσεων στο χαρτοφυλάκιο των μη εξυπηρετούμενων χορηγήσεων του.

Οι εξελίξεις σε σχέση με τον Συνεργατισμό θέτουν στην πρίζα και το υπόλοιπο χρηματοπιστωτικό σύστημα. Τα τραπεζικά ιδρύματα αγωνιούν, επαγρυπνούν και ανασυντάσσονται. Εργάζονται στη βάση μοντέλων, και αναμένουν το αποτέλεσμα των κεφαλαιακών ασκήσεων του Ενιαίου Εποπτικού Μηχανισμού που θα ανακοινωθούν τον Δεκέμβριο. Μπορούν οι τράπεζες να καλύψουν έστω οριακά τους Δείκτες όπως καθορίζονται  από την Ευρωπαϊκή Τραπεζική Αρχή και να πάρουν άλλη μια νέα ανάσα, μέχρι τις επόμενες αποφάσεις των εποπτών τους;

Οδηγία –  θανάτου

Η νέα οδηγία που τους δίνεται δεν είναι και ό,τι καλύτερο σε αυτή την περίοδο, ένα βήμα πριν την έξοδο από το Μνημόνιο. Η Διοικήτρια Χρυστάλλα Γιωρκάτζιη το ξέρει πολύ καλά αλλά δεν μπορεί να κάμει και διαφορετικά. Η οδηγία της Αρχής δεν μπορεί να παρερμηνευτεί, ούτε να περιθωριοποιηθεί. Το πλαίσιο καθίσταται ακόμη πιο αυστηρό για τα  προβληματικά δάνεια (NPLs) που αλλάζουν όνομα και μετονομάζονται σε μη εξυπηρετούμενα ανοίγματα (Non performing Exposures) σύμφωνα με τους νέους ορισμούς της ΕΚΤ.

Η νέα πρόνοια υποχρεώνει τα πιστωτικά ιδρύματα να ελέγχουν αυστηρά τους οφειλέτες από οποιαδήποτε παρέκκλιση, και τα οδηγεί να χρησιμοποιήσουν  το νέο πλαίσιο αφερεγγυότητας και τη νομοθεσία για τις εκποιήσεις για να πετύχουν αναδιαρθρώσεις και καταβολή των δόσεων.

Μετά τον Απρίλιο του 2015 και παρόλο που η Βουλή τους έδωσε στο χέρι ισχυρές νομοθεσίες, οι χρηματοπιστωτικοί οργανισμοί δεν πετυχαίνουν να μειώσουν τα βαρίδια των «κόκκινων» δανείων στους ισολογισμούς τους, όπως στοχεύουν.

Έτσι, εκ των πραγμάτων, των αποτελεσμάτων και των εξελίξεων οι ισολογισμοί των τραπεζών φαίνεται πως καθαρίζουν μόνο, εάν ένα έστω μέρος των δανείων που τους βαραίνουν διατεθεί σε τρίτους. Τότε ίσως ανοίξει και ο δρόμος για να πέσει ρευστό στην αγορά. Η Βουλή τούς δίνει άλλη μια ευκαιρία… Αυτή τη φορά φαίνεται πως οι επιλογές μειώνονται και οι δανειολήπτες δυστυχώς στριμώχνονται περισσότερο.

 Ανησυχούν και οι υπόλοιποι

Ήδη, εκδηλώνεται μεγάλη ανησυχία ανάμεσα στο χρηματοπιστωτικό σύστημα ότι θα κληθεί να αντλήσει νέα κεφάλαια με τη νέα χρονιά. Οι ανησυχίες επικεντρώνονται στο γεγονός ότι το αποθεματικό των προβλέψεων τους βρίσκεται γύρω στα €5 δις πιο κάτω από ό,τι είναι στις ευρωπαϊκές χώρες (στο 33% αντί στο 50% των μη εξυπηρετούμενων δανείων), με αποτέλεσμα να καλούνται να αντλήσουν νέα κεφάλαια. Όλοι απεύχονται ένα τέτοιο ενδεχόμενο, ξέροντας πως θα επιβραδύνει τη διοχέτευση πιστώσεων στην αγορά.

Η «νέα συνταγή» που εφαρμόζεται στον Συνεργατισμό ανεβάζει τον δείκτη κάλυψης δανείων σε καθυστέρηση πέραν των 90 ημερών στο 50%, υιοθετώντας τις εκτιμήσεις της επιθεώρησης που διενεργήθηκε από τον Ευρωπαϊκό Ενιαίο Εποπτικό Μηχανισμό. Να σημειωθεί πως οι κυπριακές τράπεζες έχουν σχετικά χαμηλό δείκτη κάλυψης των μη εξυπηρετούμενων δανείων με προβλέψεις την ίδια ώρα που στην Ευρώπη ο Δείκτης αυτός φθάνει το 50% (Κύπρος 33%). Στην πράξη αυτό σημαίνει ότι για €4,8 δις μη εξυπηρετούμενων δανείων  δεν έχουν γίνει  επαρκείς προβλέψεις.

Η κίνηση της Συνεργατικής Κεντρικής Τράπεζας να θωρακίσει επαρκώς τον ισολογισμό της για να διαχειριστεί πιο αποτελεσματικά τα μη εξυπηρετούμενα δάνεια, δημιουργεί προβληματισμούς και ανάμεσα στις άλλες τράπεζες. Μπορεί να έχουν καλυφθεί με επαρκή κεφάλαια για να αντέξουν τους κραδασμούς από τα μη εξυπηρετούμενα δάνεια που βαραίνουν τους  ισολογισμούς τους, ωστόσο η νέα προσέγγιση των εποπτών τούς θέτει σε κατάσταση εκτάκτου ανάγκης.

Οι συζητήσεις με την αρμόδια Ευρωπαϊκή Αρχή βρίσκονται σε εξέλιξη. Οι τραπεζίτες είναι μεν αισιόδοξοι πως καλύπτουν, έστω οριακά τις υποχρεώσεις τους και δεν θα χρειαστούν πρόσθετα κεφάλαια, αλλά κανένας δεν είναι σίγουρος πια με τις Εποπτικές Αρχές.

Πρότυπα αναφοράς για τις ρυθμίσεις και τα μη εξυπηρετούμενα δάνεια

Ένα δάνειο θεωρείται μη εξυπηρετούμενο εάν πληρούνται τα πιο κάτω κριτήρια:

• Δάνεια χρεωστών οι οποίοι έχουν αξιολογηθεί ότι αδυνατούν να αποπληρώσουν πλήρως τις υποχρεώσεις τους χωρίς την εκποίηση εξασφαλίσεων, ανεξαρτήτως καθυστέρησης, ή τον αριθμό ημερών σε καθυστέρηση, για παράδειγμα σε περίπτωση διαγραφής ή σε περίπτωση όπου η Τράπεζα έχει κινηθεί νομικά εναντίον του χρεώστη, ή σε περίπτωση πτωχευσάντων πελατών.
• Δάνεια πελατών για τα οποία η Τράπεζα έχει προβεί σε ειδική πρόβλεψη
• Δάνεια με σημαντική καθυστέρηση πέραν των 90 ημερών
• Εξυπηρετούμενα ρυθμισμένα δάνεια τα οποία έχουν τύχει αναδιάρθρωσης
• Εξυπηρετούμενα ρυθμισμένα δάνεια τα οποία έχουν τύχει αναδιάρθρωσης
• Εξυπηρετούμενα ρυθμισμένα δάνεια υπό επιτήρηση, τα οποία έχουν τύχει αναδιάρθρωσης και παρουσιάζουν καθυστερήσεις πέραν των 30 ημερών.