Το θαύμα της σύλληψης
Tου Δρα Τάσου Λάμπρου Χριστοδούλου*
Η δημιουργία ενός νέου ανθρώπου προϋποθέτει τη συνάντηση ενός σπερματοζωαρίου από τον άνδρα και ενός ωαρίου από τη γυναίκα. Αποτέλεσμα αυτής της ένωσης είναι ο ζυγώτης, το γονιμοποιημένο ωάριο, που θα «φωλιάσει» στη μήτρα της γυναίκας, για να εξελιχθεί σιγά – σιγά μέσα σε εννέα μήνες, σε ένα μωρό. Η αναπαραγωγή είναι εφικτή χάρη στα γεννητικά όργανα του άνδρα και της γυναίκας, τα οποία είναι προσαρμοσμένα, ώστε να εξασφαλίζουν τον σχηματισμό και την ανάπτυξη του ζυγώτη και, κατ’ επέκταση, τη δημιουργία του νέου ανθρώπου. Για να καταλάβετε όλη τη διαδικασία της σύλληψης, θα πρέπει να σκεφτείτε πώς είναι φτιαγμένα τα όργανα αναπαραγωγής του συντρόφου σας αλλά και τα δικά σας.
Η γνώση αυτή θα σας είναι χρήσιμη σε όλη τη διάρκεια της εγκυμοσύνης, γιατί θα επιτρέπει να «αφουγκράζεστε» και να ελέγχετε το σώμα σας, να παρακολουθείτε τα σημαντικά γεγονότα που θα συμβαίνουν μέσα του και θα αντιλαμβάνεστε καλύτερα τις οδηγίες και τις συμβουλές του γιατρού σας.
Ο έμμηνος κύκλος
Η αρχή του έμμηνου κύκλου συμπίπτει με την πρώτη μέρα της περιόδου. Η «προϊστορία», όμως, και το «παρασκήνιο» για να ξεκινήσει ο κύκλος αυτός, έχουν ως εξής: Όταν γεννηθήκατε, στις ωοθήκες σας υπήρχαν μισό με ένα εκατομμύριο ωοθυλάκια, δηλαδή τα κύτταρα εκείνα από τα οποία προέρχονται τα ωάρια. Στην αρχή της εφηβείας τα ωοθυλάκια μειώθηκαν σε διακόσιες με τετρακόσιες χιλιάδες. Από την εφηβεία, όμως, και μετά οι ορμονικές μεταβολές πυροδοτούν τη διαδικασία ωρίμανσης 25 ωοθυλακίων κάθε είκοσι οκτώ ημέρες περίπου – εκτός κι αν ο κύκλος σας είναι μεγαλύτερος ή μικρότερος.
Τελικά, κάθε μήνα ωριμάζει πλήρως μόνο ένα ωοθυλάκιο, δημιουργώντας το ωάριο, το οποίο εξέρχεται από την ωοθήκη ύστερα από ρήξη του ωοθυλακίου. (Πολύ σπάνια συμβαίνει να αναπτύσσονται δύο ωάρια, που αν γονιμοποιηθούν, θα γεννηθούν δίδυμα.)
Στις ωοθήκες δρουν ορισμένες ορμόνες, οι οποίες παράγονται από την υπόφυση. Πρόκειται για έναν αδένα στη βάση του εγκεφάλου, που επηρεάζει την ορμονική δραστηριότητα του οργανισμού της γυναίκας. Οι ωοθήκες, εκτός από οιστρογόνα, παράγουν και προγεστερόνη, όταν γίνεται η ωορρηξία (δηλαδή η απελευθέρωση του ώριμου ωαρίου κάθε μήνα από τη μία από τις δύο ωοθήκες). Οι ορμόνες αυτές συμβάλλουν στην προετοιμασία της μήτρας για τη μελλοντική εμφύτευση του γονιμοποιημένου – αν γονιμοποιηθεί – ωαρίου το οποίο στο μεταξύ έλκεται προς τη σάλπιγγα. Στην περίπτωση που δεν γονιμοποιηθεί το ωάριο, αυτή η στοιβάδα της μήτρας – πλούσια όπως το καλλιεργημένο έδαφος – πέφτει και, ως αποτέλεσμα επέρχεται η περίοδος.
Η εγκυμοσύνη θα επιτευχθεί, όταν στη σάλπιγγα υπάρχει ήδη σπέρμα. Δεν σημαίνει, όμως, ότι δεν πρόκειται να συλλάβετε, αν η σεξουαλική επαφή γίνει μετά την ωορρηξία. Αρκεί να μην κάνετε έρωτα όταν η δυνατότητα γονιμοποίησης του ωαρίου έχει ήδη εξαντληθεί, δηλαδή τριάντα πέντε περίπου ώρες μετά την έξοδό του από την ωοθήκη, γιατί οι πιθανότητες να γίνετε μητέρα στη διάρκεια αυτού του κύκλου είναι ανύπαρκτες.
Το διάστημα της ωρίμανσης του ωαρίου και της απελευθέρωσής του αντιστοιχεί στο πρώτο ήμισυ του έμμηνου κύκλου. Αν, δηλαδή, η διάρκειά του είναι είκοσι οκτώ ημέρες, η ωορρηξία πραγματοποιείται μεταξύ της ενδέκατης και δέκατης έκτης μέρας. Η θερμοκρασία σας στην πρώτη φάση του κύκλου είναι χαμηλότερη απ’ όσο στη δεύτερη, η οποία ξεκινά μετά την ωορρηξία.
Οι γόνιμες μέρες
Εκείνο που ενδιαφέρει τη γυναίκα που θέλει να τεκνοποιήσει, είναι να εντοπίσει ακριβώς τις γόνιμες ημέρες του κύκλου της. Αν είναι φυσιολογικός και διαρκεί γύρω στις είκοσι οκτώ ημέρες, τότε εκείνες που είναι κατάλληλες για να συλλάβετε αρχίζουν από τη δέκατη – όταν έχετε πρώιμη ωορρηξία – και τελειώνουν στη δέκατη έκτη περίπου.
Το σπερματοζωάριο μπορεί να ζήσει στο γεννητικό σωλήνα της γυναίκας τουλάχιστον δύο ημέρες (αλλά μόνο δέκα με δώδεκα ώρες έξω από το ανθρώπινο σώμα), ενώ το ωάριο επιβιώνει – όπως δείχνουν οι τελευταίες έρευνες – εβδομήντα δύο ώρες, αν και το διάστημα κατά το οποίο μπορεί να γονιμοποιηθεί είναι το μισό.
Στην περίπτωση που ο κύκλος σας είναι μεγαλύτερος από είκοσι οκτώ ημέρες – η επιμήκυνσή του οφείλεται στον χρόνο που χρειάζεται ο οργανισμός της γυναίκας, για να ωριμάσει το ωάριο – η ωορρηξία θα γίνει αργότερα. Αν πάλι είναι μικρότερος, το ωάριο θα απελευθερωθεί από την ωοθήκη νωρίτερα, για παράδειγμα την έβδομη ή την όγδοη ημέρα. Φυσιολογικός, πάντως, ορίζεται ο κύκλος των είκοσι οκτώ ημερών με απόκλιση (συν ή πλην) επτά ημέρες.
Ο κύκλος μιας γυναίκας ρυθμίζεται από διάφορους μηχανισμούς και πολλοί από αυτούς ανάγονται στην ψυχική σφαίρα. Οι παράγοντες που τον επηρεάζουν, προκαλώντας αλλαγές, είναι αμέτρητοι. Σε ορισμένες περιπτώσεις, για παράδειγμα, συμβαίνει να υπάρχει διπλή ωορρηξία, ενώ σε άλλες δεν υπάρχει καθόλου. Όλες αυτές οι ανωμαλίες διορθώνονται με την κατάλληλη αγωγή από τον γυναικολόγο.
* Μαιευτήρας – Γυναικολόγος, Απολλώνειο Ιδιωτικό Νοσοκομείο tasos.christodoulou@apollonion.com.cy