Το Brexit σέρνει την υφήλιο στο άγνωστο…
Της Χρύσως Αντωνιάδου
Οι λέξεις «κλειδί» για τις επόμενες μέρες, μετά το δημοψήφισμα των Βρετανών υπέρ του Brexit, είναι παρατεταμένη αβεβαιότητα. Οι Βρετανοί έριξαν μια ωρολογιακή βόμβα στο ευρωπαϊκό οικοδόμημα, που ήδη έχει μεγάλες ρωγμές, και τώρα αναμένουν την επόμενη μέρα… Οι ίδιοι έκαναν την επιλογή τους, μια επιλογή για την οποία θα «πληρώσει» όχι μόνο το Ηνωμένο Βασίλειο και η Ευρώπη αλλά ολόκληρη η παγκόσμια οικονομία. Αν τελικά υλοποιηθεί…
Οι αναλύσεις, τα άρθρα, τα συμπεράσματα και οι εκτιμήσεις όσων τολμούν να σχολιάσουν και να κρίνουν το Brexit δεν μπορούν να θεωρηθούν 100% εμπεριστατωμένα. Στηρίζονται σε υποθετικά σενάρια και τοποθετήσεις, σύμφωνα με τα όσα συμβαίνουν αυτήν την περίοδο στο προσκήνιο και παρασκήνιο των εξελίξεων μετά την απόφαση των Βρετανών.
Επιπτώσεις αγνώστου … πατρός
Οι σκέψεις που βασανίζουν απελπιστικά τους ηγέτες ανά το παγκόσμιο και όλους όσοι κατέχουν στα χέρια τους τον παγκόσμιο οικονομικό πλούτο είναι δυο: Η ανασφάλεια που επικρατεί παντού και σε όλους τους τομείς, η αναδιάταξη δυνάμεων και οι επιπτώσεις, αγνώστου έκτασης, πιθανότατα και προέλευσης, που θα υπάρξουν από την υλοποίηση της απόφασης των Βρετανών να εγκαταλείψουν την Ευρωπαϊκή Ένωση. Ίσως και να μην υπάρξουν επιπτώσεις, ίσως και να είναι ελάχιστες ή ανώδυνες ή ακόμη και ευρείας έκτασης. Ανασφάλεια…
Τι συμβαίνει αυτή τη στιγμή μέσα στην Ε.Ε. που αφορά και επηρεάζει και την Κύπρο; Η Ένωση καλείται να διαχειριστεί και να αντιμετωπίσει με τις μικρότερες απώλειες, τις πολιτικές και οικονομικές προεκτάσεις της απόφασης ενός κράτους μέλους, να εγκαταλείψει την ευρωπαϊκή οικογένεια. Οι ευρωπαίοι πολίτες είναι ήδη κλονισμένοι στη μεγάλη τους πλειοψηφία από τις αποφάσεις των ηγετών τους τα τελευταία χρόνια, και από τις πολιτικές λιτότητας που επιβλήθηκαν στα αδύνατα ευρωπαϊκά κράτη. Η …σπίθα αντίδρασης, που τη βρήκαν στο «όχι» των Βρετανών, που πάντοτε αντιμετώπιζαν την Ε.Ε. από απόσταση, ίσως να είναι η αρχή για να αποκοπούν και άλλοι από τον ομφάλιο λώρο της Ένωσης.
Από την άλλη οι δυνάμεις των ευρωσκεπτικιστών σε χώρες όπως η Γαλλία, το Βέλγιο, η Ολλανδία, η Ιταλία, η Φινλανδία και η Ουγγαρία στηρίζουν την παραμονή της Βρετανίας και εκφράζουν τις προθέσεις τους να εργαστούν για να μην αποσυνδεθούν κράτη από τον ευρωπαϊκό ιστό. Ακριβώς, μέσα σε αυτό το πλέγμα ο πυρήνας των ηγετών της Ένωσης, Γερμανία και Γαλλία, φαίνεται αποφασισμένος να τιμωρήσει τη Βρετανία, δημιουργώντας οικονομικά και άλλα μέτρα εναντίον της. Για κείνους το σημαντικότερο είναι να σταλεί το μήνυμα στους «άτακτους» ότι πλέον «δεν υπάρχει δρόμος γυρισμού».
Η Ε.Ε. σε κρίση
Οι πιέσεις που δέχεται η Ε.Ε. από τη φυγή των Βρετανών ανασύρουν στην επιφάνεια θέματα όπως είναι η οικονομική και τραπεζική ένωση, η κοινή εξωτερική πολιτική και ο ευρωστρατός. Η Ένωση αντιμετωπίζει άλλη μια κρίση επιβίωσής της. Η χειρότερη απόφαση που πιθανόν να λάβουν οι ευρωπαίοι ηγέτες είναι να προσπαθήσουν να «μπαλώσουν» τα τραύματα της εξόδου ενός κράτους μέλους της Ε.Ε. και να αναμένουν απελπισμένοι και με κατεβασμένα τα μούτρα της βρετανικές αποφάσεις.
Όμως, ξέρουν πολύ καλά πως οι τελευταίες εξελίξεις κρίνουν την τύχη των ευρωπαϊκών και όχι μόνο οικονομιών και κοινωνιών, και η αβεβαιότητα που δημιουργεί το βρετανικό δημοψήφισμα υπέρ της εξόδου από την Ε.Ε. δεν είναι ό,τι καλύτερο.
Πονοκεφαλιάζουν…
Το ερώτημα είναι καίρια σημασίας; Οι ευρωπαίοι ηγέτες είναι αποφασιστικοί στις αποφάσεις τους έναντι των Βρετανών ή ροκανίζουν τον χρόνο περιμένοντας τις αποφάσεις της χώρας;
Το ορόσημο θεωρείται ο χρόνος κατά τον οποίον θα ενεργοποιηθεί το άρθρο 50 της ευρωπαϊκής συνθήκης για την έξοδο καθώς ο πρωθυπουργός Ντέιβιντ Κάμερον μετατοπίζει τον χειρισμό του θέματος στον διάδοχό του. Η μπάλα κατευθύνεται στο γήπεδο του νέου πρωθυπουργού και η αβεβαιότητα δεν απειλεί μόνο την ανάπτυξη της Βρετανίας αλλά και ευρωπαϊκών και παγκόσμιων οικονομιών.
Ο Ράις προειδοποιεί
Ο εκπρόσωπος Τζέρι Ράις μεταφέρει τη θέση του ΔΝΤ, μια θέση που αποτυπώνει πλήρως τη διεθνή ανησυχία: «Οι πολιτικοί ηγέτες οφείλουν να είναι έτοιμοι να λάβουν αποφασιστικά μέτρα για να αμβλύνουν αυτόν τον κίνδυνο».
H αβεβαιότητα, ωστόσο, φαίνεται πως παρατείνεται μέχρι τον Σεπτέμβριο καθώς ο νέος πρωθυπουργός στη Βρετανία αναλαμβάνει καθήκοντα όχι νωρίτερα από το πρώτο δεκαήμερο Σεπτεμβρίου, πιθανότατα στις 10 του μήνα. Εκτός από την Κομισιόν, η Γαλλία, το Βέλγιο και η Ιταλία πιέζουν για να ξεκαθαρίσει η κατάσταση το συντομότερο δυνατό. Η Γερμανία και οι σύμμαχοι της ανοίγουν ένα παράθυρο ευκαιρίας στον επόμενο Βρετανό πρωθυπουργό με φράσεις όπως «να το δούμε». Τελευταία ευκαιρία.
Οι αποφάσεις των εμπλεκομένων στο ζήτημα της εξόδου είναι θέμα ζωτικής σημασίας για πολλούς, ή καλύτερα για όλους. Όμως, οι οικονομίες και οι διεθνείς αγορές δεν περιμένουν τις εξελίξεις. Αντιδρούν με το δικό τους τρόπο. Το γενικό συμπέρασμα της σεισμικής δόνησης στη Βρετανία είναι ότι θα υπάρξουν μεσοπρόθεσμες και μακροπρόθεσμες επιπτώσεις σε θέματα χρηματοδότησης, επενδύσεων, και διαχείρισης των κινδύνων από τις επιχειρήσεις.
Οι μήνες της … απελπισίας
Όπως συμβαίνει πάντα σε μεγάλες κρίσεις οι τρεις πρώτοι μήνες κρίνονται καθοριστικοί καθώς τότε η ανασφάλεια και αστάθεια εντείνονται και κορυφώνονται οι εκτιμήσεις για υποτίμηση της στερλίνας μέχρι και 20% έναντι του δολαρίου με δυσμενείς επιπτώσεις για πολλές χώρες.
Ένα περιβάλλον που έχει να αντιμετωπίσει και πάλι προκλήσεις «κουμπώνει» τις επιχειρήσεις, αναβάλλει την υλοποίηση των αποφάσεων και τους νέους τους σχεδιασμούς και τους οδηγεί σε ρευστοποιήσεις. Πουλάνε όσα – όσα.
Γενικότερα, όμως η αστάθεια που αυτή τη φορά είναι έκδηλη και σε πολιτικό περιβάλλον θα διαρκέσει τουλάχιστον δύο χρόνια. Μια περίοδος που σύμφωνα με τους πιο έγκυρους αναλυτές δεν αποκλείονται διαπραγματεύσεις για συμφωνίες με την Ε.Ε.
Από εκεί και πέρα είναι σημαντικό να ξεκαθαρίσει το σκηνικό αναφορικά με τις σχέσεις της χώρας όχι μόνο με την Ε.Ε. και τα κράτη μέλη της αλλά και με τις υπόλοιπες χώρες, περίοδος κατά την οποία, σύμφωνα με το ΔΝΤ, θα αυξηθεί ο πληθωρισμός.
Το πολιτικό σκηνικό είναι άρρηκτα συνυφασμένο με αλλαγές στις ηγεσίες κρατών, πολιτικών κομμάτων, με πρώτη τη Σκωτία να επιμένει στην ανεξαρτησία της και την Ιρλανδία να διεκδικεί διαφοροποίηση των σχέσεων της με τη Βρετανία. Όμως, εκείνο που έχουμε μπροστά μας ως δεδομένο είναι ότι το πλαίσιο κανονισμών που αφορά στις σχέσεις Ε.Ε. και Βρετανίας σταματά να εφαρμόζεται και μέσα σε αυτήν την περίοδο των δυο χρόνων, αναθεωρείται το βρετανικό δίκαιο και θεσπίζονται νέοι κανονισμοί.
Μένει ακόμη στην … οικογένεια
Μέχρι τότε, η Βρετανία δικαιούται να έχει πρόσβαση στην ενιαία αγορά, να διατηρεί τις εμπορικές συμφωνίες με τρίτες χώρες. Ωστόσο η επίτευξη νέας εμπορικής συνεργασίας με την Ε.Ε. είναι γεγονός και ανεξάρτητη από τη διαδικασία αποχώρησης του άρθρου 50 της ΣΕΕ. Από εκεί και πέρα απαιτείται η υπογραφή νέων συμφωνιών με την Ε.Ε. και τις τρίτες χώρες.
Μια νέα σχέση εγκαθίσταται μεταξύ της Μεγάλης Βρετανίας και της Ε.Ε., μια σχέση που θα διαφοροποιήσει τις σχέσεις των επιχειρήσεων και όχι μόνο. Μια σχέση από την οποία θα υπάρξουν χαμένοι και κερδισμένοι.
Διαδικασία μέχρι την έξοδο
9 Σεπτεμβρίου 2016
Νέα Κυβέρνηση και Πρωθυπουργός στη Βρετανία
10 Σεπτεμβρίου 2016
Ενεργοποίηση Brexit από τον Πρωθυπουργό, υποστηρικτή της εξόδου
23 Σεπτεμβρίου 2016
Ενεργοποίηση Remain, από τον Πρωθυπουργό που επιθυμεί την παραμονή στην Ε.Ε.
Ευρωπαϊκό Συμβούλιο
Συνέρχεται και υιοθετεί τις κατευθυντήριες γραμμές των διαπραγματεύσεων για μια νέα συμφωνία με το Ην. Βασίλειο
Συμφωνία με Ηνωμένο Βασίλειο
- Ειδική σχέση
- Θεωρείται τρίτη χώρα
- Επιτυγχάνεται στη βάση της ισορροπίας δικαιωμάτων και υποχρεώσεων
- Αμοιβαία επωφελή για τα κράτη-μέλη της ευρωπαϊκής οικογένειας.