Όταν ο Οδυσσέας … συνάντησε τον Χάρη
Της Χρύσως Αντωνιάδου
Ο Γενικός Ελεγκτής της Κυπριακής Δημοκρατίας Δρ Οδυσσέας Μιχαηλίδης είναι μια πολυσχιδής προσωπικότητα. Διορίστηκε στην Ελεγκτική Υπηρεσία ένα ακριβώς χρόνο μετά το «κούρεμα» του Eurogroup, τον Μάρτιο του 2013, μια ιδιαίτερα δύσκολη περίοδο για την Κύπρο, σε ένα κράτος και μια οικονομία υπό κατάρρευση και με μηδενική εμπιστοσύνη προς τους πολιτειακούς θεσμούς.
Ο ίδιος γράφει στην ετήσια έκθεσή του για το 2015: «Όπως πρώτοι διατύπωσαν ο Πλάτωνας και ο Αριστοτέλης πριν 2.500 χρόνια, απαραίτητο συστατικό κάθε δημοκρατικού πολιτεύματος είναι η λογοδοσία των κυβερνώντων προς τους πολίτες, οι οποίοι δικαιούνται να γνωρίζουν τον τρόπο με τον οποίο η εκτελεστική εξουσία, στην οποία εμπιστεύτηκαν τη διακυβέρνηση του τόπου, διαχειρίστηκε τους δημόσιους πόρους».
Θέλοντας, λοιπόν, να διαδραματίσει ένα σημαντικό ρόλο στην πολιτική, οικονομική και κοινωνική ζωή του τόπου, ο Οδυσσέας Μιχαηλίδης δεν διστάζει να έλθει σε ανοικτή αντιπαράθεση με πολιτειακούς αξιωματούχους, με τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας, αρχηγούς κομμάτων, μέλη του Υπουργικού Συμβουλίου, Δημάρχους και άλλους θεσμούς.
Αντικειμενική πληροφόρηση
Ο ίδιος εξηγεί, επίσης στην ετήσια έκθεσή του, ότι «η Ελεγκτική Υπηρεσία της Δημοκρατίας καλείται να διαδραματίσει πολύ σημαντικό ρόλο, παρέχοντας στους πολίτες, μέσω των ελέγχων που διεξάγει και των σχετικών εκθέσεών της, την αξιόπιστη και αντικειμενική πληροφόρηση που χρειάζονται για να αξιολογήσουν την εκτελεστική εξουσία στη διαχείριση των δημοσίων πόρων, συμβάλλοντας έτσι στη διαφάνεια και τη χρηστή διοίκηση».
Όλα στη φόρα
Θιασώτης και υπέρμαχος της άποψης «τα αποκαλύπτω όλα για να ξέρει ο λαός και ο φορολογούμενος πολίτης», δέχθηκε και συνεχίζει να δέχεται τα πυρά, κυρίως από το κυβερνητικό στρατόπεδο, με κύριες τις μνημειώδεις αντιπαραθέσεις του με τον Υπουργό Εσωτερικών Σωκράτη Χάσικο και τις κατ’ επανάληψη διενέξεις του με τον Υπουργό Οικονομικών Χάρη Γεωργιάδη.
Η έλλειψη λογοδοσίας
Ο ίδιος θεωρεί πως «η έλλειψη λογοδοσίας εξακολουθεί να αποτελεί ένα από τα σημαντικότερα προβλήματα, που δημιουργήθηκε λόγω μιας κουλτούρας ατιμωρησίας και συγκάλυψης που εδραιώθηκε με τα χρόνια. Η αφύπνιση των πολιτών και η συντονισμένη προσπάθεια των αρμόδιων ελεγκτικών και διωκτικών αρχών, έχουν επιφέρει τα πρώτα πλήγματα στην ισχυρή διαπλοκή και διαφθορά που είναι καλά ριζωμένες στον τόπο μας».
Τα συν και τα πλην του
Ο Οδυσσέας Μιχαηλίδης έχει δυο πλεονεκτήματα και δυο μειονεκτήματα στην πορεία του στην Ελεγκτική Υπηρεσία. Το πρώτο πλεονέκτημά του είναι ότι δεν φοβάται να αρθρώσει τον λόγο και το δεύτερο ότι όταν εντοπίζει οτιδήποτε θεωρεί μεμπτό, το καταγράφει και το δημοσιοποιεί, πιστεύοντας ότι με αυτό τον τρόπο το σκάνδαλο, η καταγγελία, το πρόβλημα θα καταλήξει ή στη Νομική Υπηρεσία ή θα τύχει καλύτερης διαχείρισης.
Το μεγάλο του μειονέκτημά είναι ότι, στην προσπάθειά του να ασκήσει την εξουσία που του παρέχει η νομοθεσία, όπως επικαλείται, και να προβάλει το ζήτημα που θεωρεί επιλήψιμο, πέφτει σε παγίδες. Σε παγίδες αντιπολιτευτικών στοιχείων ή ακόμη και φίλα προσκείμενων προς την κυβέρνηση που βολεύονται από τις αποκαλύψεις και συστάσεις του για να δημιουργούνται ρήγματα στην κυβέρνηση. Το δεύτερό του μειονέκτημα είναι ότι ανοίγει ταυτόχρονα πολλά μέτωπα, δημιουργώντας αντιπαραθέσεις, λεκτικές και αχρείαστες πολλές φορές, έτσι που συχνά παραλείπεται η ουσία. Και στην περίπτωση των αποκαλύψεων του Οδυσσέα Μιχαηλίδη η ουσία είναι οι ένοχοι να τιμωρηθούν. Τίποτα λιγότερο και τίποτα περισσότερο.
Με τα μεγάλα συν του, ακόμη και τα πλην του, ο Γενικός Ελεγκτής είναι μια φωνή, μια φωνή που τουλάχιστον για την έξωθεν καλή μαρτυρία, προσπαθεί να προστατεύσει θεσμούς, το σπάταλο κράτος, την κακοδιαχείριση.
Η σχέση του με τον Υπουργό Οικονομικών Χάρη Γεωργιάδη, που κορυφώθηκε για το γνωστό θέμα του διορισμού της Σάβιας Ορφανίδου στην Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων, αλλά και με το Υπουργείο Οικονομικών γενικότερα είναι μια θυελλώδης σχέση…
Όλα στην έκθεσή του
Γιατί από τη μια, μπορεί εκεί στο Υπουργείο Οικονομικών να παρουσιάζονται ότι υπερβαίνουν εαυτόν για την καλύτερη δυνατή διαχείριση των θεμάτων της κρίσης και του Μνημονίου, αλλά από την άλλη ο Οδυσσέας Μιχαηλίδης ανοίγει το στόμα του, ή καλύτερα καταγράφει στις εκθέσεις του παραλείψεις, λάθη, κακές ή ελλιπείς αποφάσεις και στηλιτεύει ενέργειες και δράσεις ακόμη και για το υπ’ αριθμό ένα Υπουργείο της Κυπριακής Δημοκρατίας.
Μόνο στην τελευταία του έκθεση ο Γενικός Ελεγκτής καταγράφει πολλά και διάφορα και χώνει τη μύτη του βαθιά στα ζητήματα που αφορούν στον Χάρη Γεωργιάδη και το Υπουργείο του, αρχίζοντας με το Πρόγραμμα Οικονομικής Προσαρμογής που υπογράφηκε τον Απρίλιο του 2013, με ιδιαίτερη αναφορά στο έλλειμμα κεφαλαίου των Συνεργατικών Πιστωτικών Ιδρυμάτων (ΣΠΙ).
Επικαλούμενος τον εποπτικό έλεγχο από τον Ενιαίο Εποπτικό Μηχανισμό (ΕΕΜ) το 2015, και τη σύσταση για αύξηση των προβλέψεων κατά €471 εκ. καθώς και για ενίσχυση της κεφαλαιακής βάσης και το αναθεωρημένο Σχέδιο Αναδιάρθρωσης της ΣΚΤ, ο Γενικός Ελεγκτής ζητά όπως: «Λαμβάνονται όλα τα απαραίτητα μέτρα προληπτικά και διορθωτικά, με στενή συνεχή παρακολούθηση, από την ΣΚΤ όσο και από το Υπουργείο Οικονομικών ως διαχειριστή της συμμετοχής του Κράτους στο μετοχικό κεφάλαιο της ΣΚΤ, ώστε να διαφυλαχθούν τα συμφέροντα του κράτους και των πολιτών στον ΣΠΤ και η μεγαλύτερη κρατική επένδυση αποδώσει στον μεγαλύτερο δυνατό βαθμό».
Η Δομή των ΣΠΙ
Σε μια δεύτερη σύσταση του, αυτή τη φορά προς τη Μονάδα Διαχείρισης της Συμμετοχής της Κυπριακής Δημοκρατίας στην Ιδιοκτησιακή Δομή Πιστωτικών Ιδρυμάτων, ο Γενικός Ελεγκτής ζητά από τη Μονάδα να βρίσκεται σε συνεχή επαφή με την ΣΚΤ ώστε να τηρούνται πιστά δεσμεύσεις της ΣΚΤ σχετικά με το Σχέδιο Αναδιάρθρωσής της. Ιδιαίτερα εφιστά την προσοχή στα θέματα του προσωπικού, της πιστωτικής πολιτικής και των μη εξυπηρετούμενων δανείων, ώστε να αποφευχθεί, όπως αναφέρει, ο κίνδυνος και πάλι ο φορολογούμενος πολίτης να επωμισθεί επιπρόσθετο κόστος που δυνατό να προκύψει ως αποτέλεσμα αναποτελεσματικών χειρισμών και μη συμμόρφωσης με τους όρους των συμφωνιών της ΣΚΤ.
Δεν τηρήθηκαν οι δεσμεύσεις
Μια τρίτη βόμβα προς τον Χάρη Γεωργιάδη είναι αυτή της εφαρμογής του Μνημονίου Συναντίληψης με την Τρόικα. Επισημαίνει ο Οδυσσέας Μιχαηλίδης: «Η χώρα μας βγαίνει από το πρόγραμμα διάσωσης χωρίς όμως να έχει ολοκληρώσει όλες τις μεταρρυθμίσεις που είχε δεσμευτεί να υλοποιήσει, και σύμφωνα με τις δηλώσεις εκπροσώπων της Ε.Ε., η Κύπρος οφείλει να παραμείνει σε τροχιά μεταρρυθμίσεων και να συνεχίσει με υπεύθυνες μακροοικονομικές και δημοσιονομικές πολιτικές. Η Ε.Ε. θα διενεργεί ελέγχους της πορείας της κυπριακής οικονομίας κάθε έξι μήνες. Η Ε.Ε. χαρακτήρισε σημαντική τη δημοσιονομική απόκλιση, η οποία, όπως αναφέρει, απορρέει από τον Προϋπολογισμό της Κύπρου για το 2017». Επικαλείται την Ε.Ε. σύμφωνα με την οποία «η σημαντική δημοσιονομική χαλάρωση, συμπεριλαμβανομένης της κατάργησης του φόρου ακίνητης ιδιοκτησίας, της λήξης της προσωρινής εισφοράς των υπαλλήλων και του κόστους πρόσληψης επαγγελματιών στρατιωτών, γίνεται χωρίς αντισταθμιστικά μέτρα». Ως εκ τούτου, συμπληρώνει ο Οδυσσέας Μιχαηλίδης, η Ε.Ε. περιέλαβε την Κύπρο στις χώρες με κίνδυνο μη συμμόρφωσης με τις απαιτήσεις του 2017 και σημείωσε ότι πρέπει να εξασφαλιστεί η συμμόρφωση με τον μεσοπρόθεσμο δημοσιονομικό στόχο».
Κρούοντας τον κώδωνα του κινδύνου προειδοποιεί ότι «η αποπληρωμή του συνολικού δανείου αρχίζει για την Κύπρο από το 2019 προς το ΔΝΤ και από το 2025 προς την Ε.Ε. και η αποπληρωμή αναμένεται να ολοκληρωθεί το 2031. Ως προς τούτο, αναμένεται ανάλογος προγραμματισμός, σύνεση και κατάλληλοι προϋπολογισμοί για να μπορεί η Κύπρος να ανταπεξέλθει των αυξημένων δανειακών υποχρεώσεων της που κληροδότησε σε αυτή και στην επόμενη γενιά».
Η εξόφληση δανείων
Ιδιαίτερα καυστικός είναι και για το θέμα της εξόφλησης δανείων με κυβερνητική εγγύηση στη Συνεργατική Κεντρική Τράπεζα. Αναφερόμενος στο θέμα της απαίτησης της ΣΚΤ για την εξόφληση δανείων €75,7 εκ. περίπου πλέον τόκους από 1.1.2015 (αφορούσαν καθυστερημένα δάνεια που εξασφαλίζονταν με κυβερνητική εγγύηση) και για τα οποία ο Χάρης Γεωργιάδης δεσμεύτηκε ότι θα εκπληρωνόταν οι υποχρεώσεις (για αποπληρωμή ποσού €49,5 εκ. περίπου, το οποίο αντιστοιχούσε σε οφειλές 45 χρεωστών), ο Γενικός Ελεγκτής καταγράφει: «Σε καμία περίπτωση δεν πρέπει να επαναληφθεί η καταβολή από το κράτος οποιωνδήποτε ποσών για εξόφληση δανείων χωρίς να προηγηθεί ενδελεχής έλεγχος από το ΓΔΚΕ τόσο των υπολοίπων όσο και των όρων των εγγυητικών και των δανείων και χωρίς την εκ των προτέρων νομική συμβουλή της Νομικής Υπηρεσίας της Δημοκρατίας. Στα πλαίσια του ελέγχου από τη ΓΔΚΕ θα πρέπει να εξετάζεται και η επάρκεια των ενεργειών της σχετικής τράπεζας ως προς την υλοποίηση των συμφωνιών της με το κράτος, καθώς και την είσπραξη των δανείων που χορηγήθηκαν, ώστε να αποφεύγεται η δημιουργία της εντύπωσης ότι το Κράτος, και κατά συνέπεια ο φορολογούμενος πολίτης, είναι η εύκολη λύση».
Η «παράνομη» ενίσχυση
Επίσης ο Οδυσσέας Μιχαηλίδης στηλιτεύει το Υπουργείο για το θέμα της «παράνομης» κρατικής ενίσχυσης, όπως αναφέρει, που έπρεπε να ανακτηθεί από τις Κυπριακές Αερογραμμές και που ανέρχεται στα €92,75 εκ., μη συμπεριλαμβανομένων των τόκων.
Επίσης παρατηρεί πως «το Κράτος προχώρησε σε ανάληψη υποχρέωσης εξόφλησης 2 δανείων που είχαν οι ΚΑ με εμπορικές τράπεζες στα οποία το Κράτος ήταν εγγυητής και ανάλαβε ως εγγυητής να εξοφλήσει και τον λογαριασμό παρατραβήγματος που είχαν οι ΚΑ». Ιδιαίτερα καυστικός είναι και για τις χαριστικές αποζημιώσεις προς τους υπαλλήλους των ΚΑ ύψους €14.746.041,08.
Το μάτι του Οδυσσέα δεν μπορούσε να μην αρπάξει και το θέμα του ΟΠΑΠ για το οποίο έχει σαφώς ξεκάθαρη άποψη: «Το διαχρονικά χαμηλό ποσοστό απόδοσης οφείλεται κυρίως στις ετεροβαρείς πρόνοιες της διακρατικής συμφωνίας και/ή στον ενδεχομένως λανθασμένο τρόπο ερμηνείας της διακρατικής συμφωνίας, σύμφωνα με τον οποία η ΚΔ εισπράττει ανά τρίμηνο τα καθαρά έσοδα της ΟΠΑΠ Κύπρου Λτδ, μετά την αφαίρεση ορισμένων «θεωρητικών εξόδων», τα οποία έχει παρατηρηθεί ότι δεικνύονται ως μεγαλύτερα των πραγματικών εξόδων της εταιρείας και τα οποία (πραγματικά έξοδα) θα έπρεπε κανονικά να είχαν ληφθεί υπόψη».
Αναφέρει ο Γενικός Ελεγκτής: «Το Υπουργείο Οικονομικών δεν υιοθέτησε τις συστάσεις της Υπηρεσίας μας και συνεπώς συνεχίζεται μέχρι σήμερα η εφαρμογή της ετεροβαρούς διακρατικής συμφωνίας. Πρόσφατα κατατέθηκε στη Βουλή των Αντιπροσώπων σχετικό νομοσχέδιο το οποίο, επειδή συνιστά τεχνικό κανόνα κατά τους περί της Διαδικασίας Πληροφόρησης. Αναφορικά με Ορισμένους Τεχνικούς Κανόνες Νόμους, θα πρέπει να κοινοποιηθεί στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή στη μορφή που η Βουλή των Αντιπροσώπων προτίθεται να το ψηφίσει σε νόμο, πριν την εν λόγω ψήφιση. Η συνεχιζόμενη εδώ και 30 μήνες (μετά την επιστολή μας στις 27.5.2014) εφαρμογή της διακρατικής συμφωνίας (α) χωρίς αναζήτηση νομικής γνωμάτευσης ως προς την ερμηνεία των όρων της, ή/και (β) χωρίς τη βελτίωση της κατά τη μεταβατική περίοδο μετά τις 26.5.2015 που κανονικά θα έληγε μετά την αρχική καταγγελία της, όπως είχαμε εισηγηθεί, ή/και (γ) χωρίς την έγκαιρη ετοιμασία και ψήφιση νέου νομοσχεδίου ώστε η αδειοδότηση του επιλεγέντος παρόχου να γίνει στη βάση όρων που θα διασφαλίζουν τα συμφέροντα της ΚΔ με υψηλότερα ποσοστά απόδοσης (π.χ. 30% ή 35% επί των μεικτών κερδών όπως ίσχυε στην Ελλάδα μέχρι 31.12.2015 και ισχύει από 1.1.2016, αντίστοιχα), οδηγεί σε συνεχιζόμενη απώλεια δημοσίου χρήματος της τάξης του €1 εκ. τουλάχιστον κάθε μήνα που περνά».
ΦΩΤΟ: SIGMALIVE