Όταν ο ύπνος δεν έρχεται…
T0υ Δρα Κωνσταντίνου Πούγιουρου *
Για τους περισσότερους από εμάς, το 65% περίπου του πληθυσμού, το μοναδικό πρόβλημα ύπνου που έχουμε είναι το πρωινό ξυπνητήρι. Δουλεύουμε σκληρά , κουραζόμαστε τα βράδια, και δεν μπορούμε να περιμένουμε τη στιγμή που θα ξαπλώσουμε στο κρεβάτι για ένα όμορφο βραδινό ύπνο. Δυστυχώς όμως 35% του πληθυσμού παρουσιάζει κάποιου βαθμού αϋπνία – αδυναμία να απολαύσει αρκετό ύπνο-και σχεδόν 20% του πληθυσμού θεωρεί πολύ σοβαρό το πρόβλημα του .
Άνθρωποι που βιώνουν την αϋπνία συχνά φοβούνται να πάνε στο κρεβάτι όταν σκέφτονται τις μακρές και μοναχικές στιγμές και ώρες που θα παραμένουν ξύπνιοι και ανήσυχοι, στριφογυρίζοντας στο κρεβάτι. Η χειρότερη παρενέργεια της αϋπνίας είναι η υπνηλία και η περιορισμένη λειτουργικότητα της επόμενης ημέρας.
Μύθοι για τον ύπνο
Μύθος 1 :
Μερικοί πιστεύουν για παράδειγμα ότι αν δεν κοιμηθούν θα τρελαθούν ή θα πάθουν σοβαρή φυσική ζημιά. Είναι αλήθεια ότι αν κάποιος παραμείνει ξάγρυπνος για μερικές μέρες θα εμφανίσει παράδοξη νοητική συμπεριφορά , θα ακούει και θα βλέπει παράξενα πράγματα. Παρόλα αυτά η αϋπνία από την οποία υποφέρουν οι περισσότεροι άνθρωποι δεν καταστρέφει τον εγκέφαλο ή το υπόλοιπο σώμα. Είναι ενοχλητική και καθόλου ευχάριστη, αλλά όχι επικίνδυνη για τη ζωή.
Μύθος 2:
Χρειάζονται τουλάχιστον 8 ώρες ύπνου για να λειτουργεί κάποιος κανονικά.
Και αυτό είναι απόλυτα λάθος. Οι απαιτήσεις για ύπνο ποικίλουν ανάλογα με την ηλικία και τον κάθε άνθρωπο. Ένα νεογνό κοιμάται 20 ώρες την ημέρα, ενώ τα παιδιά χρειάζονται 10 με 12 . Υπάρχουν ενήλικες που χρειάζονται 10 ώρες ύπνου την ημέρα και άλλοι μόνο 5. Οι ηλικιωμένοι κοιμούνται ακόμη λιγότερες ώρες και μάλιστα διακεκομμένες με κάποιες ώρες αφύπνισης. Πολλοί από αυτούς που έμαθαν ότι πρέπει να κοιμούνται τουλάχιστο 8 ώρες την ημέρα, θεωρούν ότι κάτι δεν πάει καλά μαζί τους αν κοιμηθούν λιγότερο.
Ανησυχούν και η ανησυχία τους επιδεινώνει το πρόβλημά τους και καταλήγουν να ζητούν υπναγωγά φάρμακα για να λύσουν ένα πρόβλημα που δεν υπάρχει. Η ποσότητα του ύπνου που χρειάζεται ένας ενήλικας είναι αυτή που τον διατηρεί ξυπνητό και σε εγρήγορση την επόμενη ημέρα.
Αίτια της αϋπνίας:
Η αϋπνία είναι ένα σύνθετο πρόβλημα με πολλά αίτια. Τα κατωτέρω είναι όσα περνούν από το μυαλό του γιατρού όταν κάποιος παραπονιέται ότι δεν μπορεί να κοιμηθεί ή να διατηρήσει τον ύπνο στη διάρκεια της νύκτας.
Τίποτα δεν πάει λάθος, απλά ο ασθενής πιστεύει ότι δεν κοιμάται.
Ο ασθενής ανησυχεί προσωρινά για κάτι. Είναι η βασική αιτία για να μην μπορεί κάποιος να κοιμηθεί. Όταν σβήνουν τα φώτα ένα αγχωμένο πρόσωπο μένει μόνο με τις σκέψεις του. Δεν κοιμάται και αρχίζει να ανησυχεί και για αυτό.
Κακές συνήθειες προ του ύπνου
- Λήψη καφέ 1 ώρα πριν τον ύπνο
- Λήψη διεγερτικών όπως φάρμακα για το κρυολόγημα ή την ιγμορίτιδα.
- Λήψη αλκοόλ
- Έντονη σωματική άσκηση
Κακό περιβάλλον για ύπνο
Χρειάζεται πάντα ένα ήσυχο δωμάτιο με καλή θερμοκρασία.
Τάση για υπνάκο ( siesta) το μεσημέρι.
Τα υπναγωγά φάρμακα καθεαυτά προκαλούν αϋπνία.
Πολλά ιατρικά νοσήματα χειροτερεύουν το βράδυ και διακόπτουν τον ύπνο. Η καρδιακή ανεπάρκεια, το βρογχικό άσθμα, πολλές νευρολογικές παθήσεις.
Σχεδόν όλες οι ψυχιατρικές παθήσεις προκαλούν αϋπνία.
Αν δεν μπορεί να βρεθεί η αιτία του προβλήματος τότε ο ασθενής πρέπει να οδηγηθεί στα ειδικά εργαστήρια του ύπνου για πλήρη αξιολόγηση.
Εκεί καταγράφεται ο χρόνος που ο ασθενής μένει ξύπνιος, οι κινήσεις του σώματος στη διάρκεια του ύπνου, οι νυκτερινές αφυπνίσεις, η ηλεκτρική δραστηριότητα του εγκεφάλου και τα στάδια του ύπνου, η αναπνευστική δραστηριότητα. Πολλές παθήσεις όπως ο νυκτερινός μυόκλωνος- η υπνοάπνοια μπορούν να ανιχνευθούν μόνο με αυτό τον τρόπο .
Ο λόγος που θέλησα να καταγράψω τα αίτια και τη διαδικασία πρόκλησης αϋπνίας είναι για να ξεκαθαρίσω ότι τα υπναγωγά φάρμακα παραμένουν η τελευταία λύση. Πρέπει ο ασθενής να ανακαλύψει τι δεν πάει καλά, να προσπαθήσει με τη σωστή υγιεινή του ύπνου να διορθώσει το πρόβλημα και να αναζητήσει κατάλληλη ιατρική βοήθεια πριν καταφύγει σε φαρμακευτικές λύσεις .
*Μ.D, USMLE, Ειδικός Νευρολόγος