Chryso Antoniadou

Της Παναγιώτας Κυπραίου*

Οι παράνομες σχέσεις δημιουργούνται για διάφορους λόγους που αντανακλούν τα υποκείμενα ζητήματα της αρχικής σχέσης και επίσης υποδεικνύουν πράγματα σχετικά με τον τρόπο που αλληλεπιδρούν τα μέλη του ζευγαριού. Ας δούμε μερικές επιμέρους τύπους ζευγαριών:

● Ίσως τα μέλη του ζευγαριού να έχουν μια παθητική-επιθετική στάση μεταξύ τους και τελικά αυτός που απιστεί να αποκαλύψει την προδοσία στον άλλο για να τον τιμωρήσει ή για να προκαλέσει κρίση στη σχέση και να ληφθεί σοβαρά υπόψη. Συνήθως παραδέχεται ότι ήταν λάθος αυτό που έκανε. Ωστόσο, ορισμένοι παθητικοί-επιθετικοί σύντροφοι μετά την αποκάλυψη προσπαθούν να υποβαθμίσουν τη σπουδαιότητα και τον αντίκτυπο της παράνομης σχέσης για το γάμο και δεν το συζητούν ποτέ ξανά. Αυτό συμβαίνει γιατί αποφεύγουν τη σύγκρουση μεταξύ τους.

Μια σύγκρουση

● Σε άλλες περιπτώσεις, έχει προηγηθεί μια σημαντική σύγκρουση, μια προδοσία σεξουαλική ή μη-σεξουαλική από τον ένα σύντροφο, που οδηγεί τον άλλο σε μια συνήθως παρορμητική, βραχύβια παράνομη σχέση ή σεξουαλική δράση που υποκινείται από την εκδίκηση. Η παράνομη σχέση είναι μια προσπάθεια του ατόμου να ανακτήσει την εξουσία και να τιμωρήσει το άλλο άτομο. Υποκινείται από θυμό παρά από προσωπική ευχαρίστηση. Η ιδέα ότι η πράξη αυτή θα «ισοφαρίσει» την απιστία του άλλου, δεν λειτουργεί και συχνά οδηγεί σε πολλή ενοχή και μετάνοια στο άτομο που ανταποδίδει. Δεδομένου ότι η αποκάλυψη της σχέσης είναι συνήθως μέρος της εκδίκησης, βαθαίνει και περιπλέκει την ήδη διχαστική κατάσταση της αρχικής σχέσης.
Αυτή η εξέλιξη οδηγεί συχνά το ζευγάρι σε χωρισμό. Η αρχική σχέση είναι συνήθως ήδη δυσλειτουργική όσον αφορά την οικειότητα, την επικοινωνία, τις συγκρούσεις και τη διευθέτηση των συγκρούσεων μεταξύ των συντρόφων. Ο καλύτερος τρόπος να προχωρήσουν είναι να ζητήσουν ως ζευγάρι τη βοήθεια ειδικού και να προσπαθήσουν να δείξουν κάποια συμπόνια και συγχώρεση στο σύντροφο που απίστησε πρώτος αντί να λειτουργήσουν εκδικητικά.

Μια πράξη συγχώρεσης σημαίνει ότι μπορείς να περιμένεις παρόμοια συγχώρεση όταν στο μέλλον εκδηλώσεις τα δικά σου ανθρώπινα λάθη/ελλείψεις στη σχέση.

● Μία ακόμη εκδοχή απιστίας είναι ο εθισμός στο σεξ ενός από τους συντρόφους. Το εξαρτημένο από το σεξ άτομο μπορεί να χρησιμοποιεί πορνογραφία, πορνεία ή να αναζητά πολλαπλούς σεξουαλικούς συντρόφους εκτός γάμου στην πάροδο του χρόνου.
Οποιαδήποτε από αυτές τις συμπεριφορές συνιστά σεξουαλική προδοσία σε ένα ή περισσότερα επίπεδα. Ωστόσο, η συμπεριφορά αυτή συνήθως δεν γίνεται εξαιτίας του συντρόφου ούτε στρέφεται ενάντιά του αλλά είναι μια ασθένεια που οδηγεί το άτομο να φέρεται με μη υγιή τρόπο ενάντια στον εαυτό του, τον/την σύντροφο και την οικογένεια του.

Οι εξαρτήσεις

Οι εξαρτήσεις οποιουδήποτε είδους αφορούν στο γέμισμα ενός εσωτερικού κενού και η διαδικασία που ακολουθείται είναι το μέσο προς ένα σκοπό. Όπως σε πολλές εξαρτήσεις, υπάρχει μια παρορμητική, παράτολμη ποιότητα στην εν λόγω δραστηριότητα.

Οι εθισμένοι στο σεξ μπορεί να έχουν ένα ιστορικό ψυχικού τραύματος, κακοποίησης ή ανεπαρκούς δεσμού προσκόλλησης με τη μητέρα (ή το βασικό φροντιστή τους) στο στοματικό στάδιο ανάπτυξης (πρώτος ενάμισης χρόνος ζωής) και συχνά έχουν έναν σύντροφο ο οποίος είναι σε άρνηση ή κάνει τα στραβά μάτια προκειμένου να διατηρηθεί η σχέση.

● Σε άλλες περιπτώσεις, η αρχική σχέση έχει αλλοιωθεί και το ζευγάρι είναι παγιδευμένο από το καθήκον ή τις πολιτιστικές αξίες, τις θρησκευτικές πεποιθήσεις ή τις απόψεις της οικογένειας, της εκκλησίας, των συνομηλίκων, του εργασιακού περιβάλλοντος ή της κοινής γνώμης (εάν το ζευγάρι έχει ένα «δημόσιο πρόσωπο»).
Ο έρωτας έχει εξατμιστεί και το ζευγάρι λειτουργεί πλέον ως «αδελφός και αδελφή» ή «αδελφή και αδελφή» ή «αδελφός και αδελφός» και αισθάνονται παγιδευμένοι, σε εκκρεμότητα, απαθείς και χωρίς καμία ελπίδα ότι τα πράγματα θα πάνε καλύτερα στο μέλλον.

Μπορεί να μην υπάρχει άλλο «θέμα» πέρα από την έλλειψη σεξουαλικής ζωής στο ζευγάρι και καμία ουσιαστική αντιπαράθεση για να δικαιολογηθεί η απιστία του ενός συντρόφου ενώ συνεχίζεται η αρχική σχέση. Το μοτίβο της δυσλειτουργικής συμπεριφοράς όσον αφορά στην οικειότητα, την επικοινωνία, τις συγκρούσεις και τη διευθέτηση των συγκρούσεων στο ζευγάρι «κανονικοποιείται» ή αντ’ αυτού η απουσία εμπλοκής αντικαθιστά την ουσιαστική επαφή.

Τα ζητήματα στο ζευγάρι είναι παγιωμένα σε σημείο που να μην προσπαθούν πλέον να τα επιλύσουν. Σε αυτό το σενάριο, η σχέση μπορεί να είναι μακροχρόνια και συνεχιζόμενη και συγκρατείται από μια παθητική επιθετική στάση προς το άλλο πρόσωπο.

Βαθύτερη σύνδεση

Η παράνομη σχέση έχει να κάνει με την έλλειψη αγάπης και την επιθυμία για βαθύτερη σύνδεση. Η παρουσία μιας καλής σχέσης όπως ο γάμος, εκπληρώνει τα πρότυπα της οικογένειας και τα κοινωνικά στερεότυπα αλλά μπορεί να κρύβει την έλλειψη σοβαρού συναισθηματικού δεσμού.

Μπορεί να μην υπάρχει επίλυση σε αυτό το είδος σχέσης δεδομένου ότι κανένας από τους δύο δεν μπορεί να μετακινηθεί από τη θέση παραίτησης στη σχέση, εκτός αν η βοήθεια ειδικού τους κάνει να αντιμετωπίσουν θαμμένα ζητήματα και δεσμεύσεις αφοσίωσης. Η αποκάλυψη της παράνομης σχέσης θα καταστρέψει την αρχική σχέση που συχνά έχει χτιστεί γύρω από την ικανοποίηση των άλλων και τα στερεότυπα του τι συνιστά το «τέλειο ζευγάρι».

● Σε κάποιες σχέσεις, το ένα μέλος είναι ναρκισσιστικός χαρακτήρας και συνήθως έχει επιλέξει έναν σύντροφο «τρόπαιο», ο οποίος εκπληρώνει εν μέρει την ιδανική εικόνα που θέλει να προβάλλει προς τα έξω.
Για παράδειγμα, με μια όμορφη και ηθική σύντροφο, ο ναρκισσιστής ενισχύει τη δημόσια εικόνα του αλλά μέσα στο σπίτι μπορεί να την αντιμετωπίζει ως πόρνη, αποκαλύπτοντας έτσι την επιθετική και σκοτεινή σεξουαλική του ταυτότητα στην οποία η σύντροφος αναμένεται να ανταποκριθεί ανάλογα.

Αν το ζευγάρι δεσμευτεί και παντρευτεί, ο έρωτας εξασθενεί σύντομα και ο ναρκισσιστής θα γίνει αδιάφορος, επικριτικός, κακός, παρανοϊκός, τιμωρητικός ιδιωτικά ενώ εξακολουθεί να περιγράφει δημόσια τη σύντροφο ως «Αγία». Λόγω της δυσαρέσκειάς του, ο ναρκισσιστής θα έχει την τάση στη συνέχεια να βρει μια «πόρνη» εκτός σχέσης. Έτσι θα χρησιμοποιήσει πόρνες, εφήμερες σχέσεις και θα εκδραματίσει τη σεξουαλική δύναμη με την πεποίθηση ότι δικαιούται να έχει αυτή τη συμπεριφορά.

Ο/η περιθωριοποιημένος/η και συχνά τραυματισμένος/η σύντροφος, μπορεί τότε να ξεκινήσει μια άλλη σχέση προκειμένου να πάρει από την/τον ερωμένη/εραστή την αγάπη και την κατανόηση που λείπει από τη συχνά κακοποιητική σχέση που βιώνει με έναν ναρκισσιστή.

Οι ναρκισσιστές έχουν αντίσταση στη θεραπεία, δεδομένου ότι συχνά βρίσκονται σε άρνηση ότι έχουν κάνει ποτέ κάτι λάθος και χρησιμοποιούν την αλήθεια ή το ψέμα κατά περίπτωση για να πετύχουν το επιθυμητό αποτέλεσμα. Όταν αποκαλύπτεται το ψέμα τους και έρχονται αντιμέτωποι μ’ αυτό, συνήθως κατηγορούν το σύντροφό τους και υπόσχονται να αλλάξουν αλλά δεν το κάνουν.

Οι σύντροφοι των ναρκισσιστών συχνά καταλήγουν να υποφέρουν από κάποια μορφή διαταραχής μετατραυματικού στρες ή κατάρρευσης ζώντας με αυτές τις προσωπικότητες και ο χωρισμός είναι συχνά το καλύτερο αποτέλεσμα για αυτό το είδος της δυναμικής.

● Σε άλλες σχέσεις υπάρχουν μεγάλες πιέσεις, έντονη και συνεχής κριτική και σύγκρουση. Υπάρχουν πραγματικά ζητήματα συγκρούσεων και οικειότητας και ενδεχομένως το ένα μέλος στη σχέση είναι ασταθής ή έχει κάποια διαταραχή προσωπικότητας.

Χαλαρώνει το φορτίο

Το άλλο μέλος που αγωνίζεται με την ένταση της σχέσης, ξεκινά μια άλλη σχέση για να χαλαρώσει το φορτίο του πόνου του, διαφεύγοντας στην αγκαλιά ενός τρίτου προσώπου. Η νέα σχέση χρησιμοποιείται για να αποφευχθεί η οικειότητα, γιατί η «τριγωνοποίηση» της αρχικής σχέσης επιτρέπει στους συντρόφους, οι οποίοι φοβούνται την ευαλωτότητα και την έκθεση που υπονοείται όταν είσαι σε μια σχέση πλήρους αφοσίωσης και συναισθηματικής διαθεσιμότητας, να διαχωρίσουν την καρδιά και τη σεξουαλικότητά τους.

Η αρχική σχέση μπορεί να περιλαμβάνει θέματα ισχύος και ελέγχου και έτσι και οι δύο σύντροφοι είναι καλοί στη σύγκρουση και μπορεί και οι δύο να έχουν παράνομες σχέσεις για διαφορετικούς λόγους.Ένα άτομο συχνά εκδραματίζει την ισχύ και το θυμό του μέσω της σεξουαλικής κατάκτησης ή παράνομης σχέσης για να ταπεινώσει τον άλλο. Συνήθως βρίσκεται σε άρνηση του συναισθηματικού του εαυτού, ζει μέσα από το εγώ του και αδιαφορεί για την παράνομη σχέση του άλλου, όταν αυτό συμβαίνει. Το άλλο άτομο βιώνει συχνά τον εραστή/ερωμένη του ως αυτόν που του παρέχει την αγάπη και την κατανόηση που λείπουν από την αρχική σχέση. Η παράνομη σχέση συχνά είναι έντονη, με έντονη σεξουαλική ζωή και φαντασία και αποτελεί ένα μέρος παρηγοριάς, ένα καταφύγιο από το άγχος και τις απαιτήσεις της καθημερινής ζωής. Έχει το περιθώριο να διατηρείται καθώς παρέχει συνήθως συναισθηματική σύνδεση και επιτρέπει στη ρομαντική φαντασία να αντικαταστήσει την πραγματική οικειότητα που τα μέλη του αρχικού ζευγαριού δεν είναι σε θέση να παράγουν μεταξύ τους. Και τα δύο μέλη στην παράνομη σχέση μπορεί να είναι σε άλλες σχέσεις δέσμευσης και η απιστία γίνεται ένα πάγιο μέρος της ζωής τους, ωστόσο δεν είναι διατεθειμένοι να εγκαταλείψουν την αρχική σχέση και τη δέσμευση προς αυτήν.

Αυτά τα είδη παράνομων σχέσεων συνήθως διακόπτονται όταν η αρχική σχέση καταρρέει λόγω βίας ή άλλης κακοποίησης ή προβλημάτων εθισμού.

Η αρχική σχέση σ’ αυτές τις περιπτώσεις είναι συχνά δύσκολο να τα καταφέρει και να αντεπεξέλθει αν δεν υπάρχει ισχυρή δέσμευση και των δύο μερών να διαχειριστούν βαθύτερα θέματα που διέπουν τη δυναμική της σχέσης.

Σεξουαλική περιέργεια

● Σε άλλες περιπτώσεις, υπάρχει η σεξουαλική περιέργεια και επιθυμία για εμπειρία σεξουαλικής επαφής με άτομα από άλλες κουλτούρες, σωματότυπους, άλλο φύλο ή ηλικία. Αυτές είναι συχνά περιστασιακές μεμονωμένες σχέσεις για να ικανοποιηθεί μια συγκεκριμένη φαντασίωση ή περιέργεια που ο κατά τα άλλα σταθερός σύντροφος στην αρχική σχέση δεν μπορεί να προσφέρει.
Το ζευγάρι μπορεί να έχει περιορισμένο παιχνίδι ή ρουτίνα στη σεξουαλική του ζωή και ο ένας σύντροφος μπορεί να έχει ήδη ενδώσει στην περιέργεια μέσω της πορνογραφίας ή έχει μια φαντασίωση που αισθάνεται ότι δεν μπορεί να τη μοιραστεί με το/τη σύντροφό του. Το τρίτο πρόσωπο, σ’ αυτό το είδος της εκδραμάτισης, θα αναχθεί σε σεξουαλικό αντικείμενο.

Ο «άπιστος» εκδραματίζει φαντασιώσεις και δεν αναζητά συναισθηματική σύνδεση ή να ικανοποιήσει άλλες ανεκπλήρωτες ανάγκες. Η αρχική σχέση μπορεί να έχει θέματα σεξουαλικής οικειότητας, επικοινωνίας και ειλικρίνειας που πρέπει να αντιμετωπιστούν. Εάν η συμπεριφορά εκδραμάτισης αποκαλυφθεί, ο «αδικημένος» σύντροφος είναι πιθανό να νιώσει συντριβή, να θυμώσει και να κατηγορήσει τον εαυτό του. Η  θεραπεία είναι συνήθως αποτελεσματική με αυτά τα είδη σχέσεων.

● Μια ακόμη περίπτωση είναι ο ένας σύντροφος να έχει ήδη «αφήσει» συναισθηματικά την αρχική σχέση και να μην ξέρει πώς να το επικοινωνήσει ή να τερματίσει τη σχέση με αξιοπρέπεια. Μέσα από τη σύναψη μιας παράνομης σχέσης, αυτός ο σύντροφος στέλνει ένα σαφές μήνυμα προς τον άλλο σύντροφο ότι η σχέση τους έχει τελειώσει. Αυτή η συμπεριφορά είναι δραματική, ανώριμη και αρκετές φορές οδηγείται από ανεπίλυτο θυμό προς τον άλλο σύντροφο. Όμως δεν είναι πάντα έτσι. Συχνά συμβαίνει το άτομο να είχε έναν γονέα που διατηρούσε παράνομες σχέσεις στο γάμο του.
Μια άλλη εκδοχή είναι ότι ο ένας σύντροφος έχει επίσης «αφήσει» συναισθηματικά την αρχική σχέση αλλά έχει φόβο εγκατάλειψης και για να το αντισταθμίσει εγκαταλείπει πρώτος το άλλο άτομο. Το κάνει αυτό συνάπτοντας μια νέα σχέση ενώ βρίσκεται ακόμα στην αρχική σχέση και όταν η δεύτερη σχέση γίνει αρκετά ασφαλής, εγκαταλείπει ξαφνικά την πρώτη σχέση για τη δεύτερη, συχνά με ελάχιστη προειδοποίηση.

Αυτό το είδος συμπεριφοράς μερικές φορές περιγράφεται ως «εύρεση ενός νέου συντρόφου, έχοντας ‘ξεχάσει’ να αφήσεις τον προηγούμενο». Ωστόσο, συνήθως υπάρχει σαφής πρόθεση του ατόμου και προετοιμασία για να ελέγξει την έκβαση της αρχικής σχέσης μέσω της νέας σχέσης.

Ο απατημένος σύντροφος που συχνά είναι σε σύγχυση, τερματίζει την αρχική σχέση και αποδίδει τη διάλυσή της στην απιστία αλλά δεν μπορεί να συνειδητοποιήσει ότι ουσιαστικά χειραγωγήθηκε από τον «άπιστο» σύντροφο που μέσω της απιστίας τον έκανε να πάρει εκείνος την απόφαση να διακόψει τη σχέση.

Ο «άπιστος» ρύθμισε τη διαδικασία εξόδου του από τη σχέση για τους δικούς του λόγους ανασφάλειας, αντί να αναλάβει την ευθύνη να επικοινωνήσει με κατάλληλο τρόπο απευθείας στον σύντροφό του την πρόθεσή του να εγκαταλείψει τη σχέση και να δώσει τέλος σ’ αυτήν. Αποφεύγει τον δέοντα τρόπο λήξης της σχέσης και τον πόνο που αυτό συνεπάγεται. Σε πολλές περιπτώσεις, έχει ένα τραύμα εγκατάλειψης που μπορεί να εκδηλώνεται σε μια σειρά σχέσεων όπου συνεχώς εγκαταλείπει το άλλο πρόσωπο ή ταλαντεύεται ανάμεσα στο να εγκαταλείπει και να εγκαταλείπεται εκείνος.

Όταν δεν αντιμετωπίζονται τα πραγματικά ζητήματα σε μια διάλυση σχέσης, αυτό συνήθως σημαίνει ότι και οι επόμενες σχέσεις πιθανότατα θα αποτύχουν επίσης. Η δυναμική αυτή είναι κοινή σε πολλούς ανθρώπους που εγκαταλείπουν τις σχέσεις τους και τους συντρόφους τους όταν τελειώσει η φάση «μήνας του μέλιτος» και το ζευγάρι αρχίσει να μπαίνει στη δεύτερη φάση της ερωτικής σχέσης που είναι λιγότερο εξιδανικευμένη και πιο επιρρεπής σε συγκρούσεις.

*Ψυχοθεραπεύτρια

Πηγή:e-psychology.gr