Τραπεζικό σύστημα ώρα μηδέν
• Τα κόμματα παραμυθιάζουν τους δανειολήπτες
• Ξεκαθαρίζουν οι βιώσιμοι και μη βιώσιμοι και λαμβάνονται αιματηρές αποφάσεις
• «Αναδιαρθρώστε γιατί δεν γλυτώνετε»
• Έρχονται αυστηρότεροι κανονισμοί για τα προβληματικά δάνεια
• Δίκοπο μαχαίρι η μείωση των δανειστικών επιτοκίων – Την πληρώνουν πάλι οι καταθέτες
• Ανοικτό και ορατό το ενδεχόμενο για πρόσθετα κεφάλαια, εάν κριθεί αναγκαίο
Τις ξήλωσαν, τις έραψαν και τώρα προσπαθούν να τις λανσάρουν και πάλι στο σύστημα, δημιουργώντας ένα νέο χρηματοπιστωτικό σκηνικό. Η επόμενη μέρα εξακολουθεί να είναι δύσκολη για τις τράπεζες, καθώς τα ασήκωτα βαρίδια των Μη Εξυπηρετούμενων Δανείων επικρέμονται ως δαμόκλεια σπάθη πάνω από τις ίδιες και τους δανειολήπτες, έτοιμα να κομματιάσουν και πάλι το σύστημα και να παρατείνουν την ύφεση στην οικονομία.
Τα κοινοβουλευτικά κόμματα στην πλειοψηφία τους, παραμυθιάζοντας τον κόσμο, προσπέρασαν και πάλι τις εκκλήσεις των δανειστών και των τραπεζών για ψήφιση της νομοθεσίας για τις εκποιήσεις. Και οι δυο επιζητούν ένα δυνατό εργαλείο για να μπορέσουν να καθαρίσουν τα χαρτοφυλάκια των τραπεζών από τα προβληματικά δάνεια. Δάνεια που απλόχερα παραχωρούνταν, την περίοδο των παχιών αγελάδων της οικονομικής ευμάρειας.
Η πληροφορία πάει και έρχεται εδώ και καιρό, ότι τα στοιχεία δεν αλλάζουν προς το καλύτερο, ακόμη κι αν καταβάλλονται προσπάθειες κι αν χρησιμοποιείται αυστηρή γλώσσα ή ακόμη και λιγότερο αυστηρή, με σαφείς προειδοποιήσεις ότι θα πρέπει να γίνουν αναδιαρθρώσεις για να μπορέσει να δουλέψει το σύστημα. Το 50% των δανείων στην Κύπρο είναι Μη Εξυπηρετούμενα.
Η Τράπεζα Κύπρου, που θεωρείται βαρόμετρο για το σύστημα, επιβιώνει και δίνει το πράσινο φως για την επόμενη μέρα, μόνο εάν καταφέρει να ανακτήσει τα περιουσιακά της στοιχεία. Από μόνη της έχει στο χαρτοφυλάκιό της €15 δις Μη Εξυπηρετούμενα Δάνεια.
Αναμένουν και καθυστερούν…
Οι δανειολήπτες καθυστερούν, αναμένουν, προσπαθούν να κερδίσουν χρόνο και δεν αναδιαρθρώνουν τα δάνειά τους, άλλοι δυσκολεύονται πάρα πολύ να καταβάλουν τη δόση, ακόμη κι αν έγινε αναδιάρθρωση και πολλοί εκ των μεγάλων δανειοληπτών που πλήρωσαν cash μέρος από το χρέος τους, πιέζουν για διαγραφή του υπόλοιπου, κάνουν συμφωνίες γι’ αναδιάρθρωση και εύχονται να μην χάσουν τις περιουσίες τους. Το ενδεχόμενο για εκποιήσεις είναι πλέον ανοικτό για μεγαλοοφειλέτες που δεν είναι βιώσιμοι, παρόλο που οι τράπεζες δεν θα ήθελαν να φτάσουν στα άκρα, επιμένοντας πως «δεν θέλουμε να μαζέψουμε ακίνητα που δεν θα ξέρουμε τι να τα κάνουμε».
Οι εκτιμήσεις των οικονομικών αναλυτών δεν δίνουν σαφή εικόνα ότι θα εμφανιστεί το πολυπόθητο φως στην άκρη της σήραγγας καθώς η αβέβαιη οικονομική κατάσταση φαίνεται να συνεχίζει να επιδρά αρνητικά στους χρηματοπιστωτικούς οργανισμούς.
Το ισχυρό επιχείρημα που παρουσιάζουν για να τεκμηριώσουν την ορθότητα της σκέψης τους, εκτός από τις εκτιμήσεις για την πορεία της οικονομίας, της ανεργίας και άλλων βασικών δεικτών, είναι πως «οι οργανισμοί είναι εκτεθειμένοι στη χρηματοοικονομική απόδοση και την πιστοληπτική ικανότητα εταιρειών και ιδιωτών στην Κύπρο».
Το Μνημόνιο επηρεάζει
Οι εκτιμήσεις συγκλίνουν πως οποιαδήποτε έκπτωση στους όρους του Μνημονίου αλλά και άλλες αποφάσεις της Κυβέρνησης για να ελαφρύνει τις παρενέργειες της κρίσης, πιθανόν να μην αποδώσουν και να έχουν αρνητικό αντίχτυπο στις τράπεζες. Η ύφεση συνεχίζεται, η Βουλή καθυστερεί να ψηφίσει το νομοθετικό πλαίσιο ώστε να λυθούν τα δεμένα χέρια των τραπεζών και να προχωρήσουν σε αποτελεσματική διαπραγμάτευση με τους δανειολήπτες. Οι δανειολήπτες περιμένουν το θαύμα αλλά ενδόμυχα ξέρουν πως οι τράπεζες δεν είναι φιλανθρωπικά ιδρύματα και οφείλουν να πληρώσουν το δάνειό τους, πολλές φορές και τις τρελές αποφάσεις που έπαιρναν στην περίοδο της οικονομικής ευφορίας.
Τα χαρτοφυλάκια των τραπεζών δεν βλέπουν μια άσπρη μέρα, παρά τις πιέσεις, τις οδηγίες και τις νέες απαιτήσεις. Οι οργανισμοί την πάτησαν και είναι ευάλωτοι σε όλα όσα συνέβησαν στους τομείς των κατασκευών και της διαχείρισης ακίνητης ιδιοκτησίας με τους επιχειρηματίες ακινήτων να «φουσκώνουν» τους ισολογισμούς με τα Μη Εξυπηρετούμενα Δάνεια.
Ήδη, υπάρχουν σοβαρές ενδείξεις για τις πιέσεις που ασκούνται σε μεγάλους δανειολήπτες, και μετά την ένταξη της Libra σε καθεστώς διαχείρισης, δεν αποκλείονται κι άλλες παρόμοιες κινήσεις.
Εκείνο που προβληματίζει τις τράπεζες είναι πως ακόμη κι αν γίνονται αναδιαρθρώσεις, υπάρχει μεγάλη πιθανότητα ο πελάτης να μην τηρήσει τη συμφωνία που έκανε, λόγω της παρατεταμένης ύφεσης και το σύστημα να συνεχίσει να αιμορραγεί από τα ΜΕΔ.
Δεν πληρώνω, δεν πληρώνω
Το πολυνομοσχέδιο ώστε με το εργαλείο των εκποιήσεων να υποχρεώσουν όσους μπορούν να πληρώσουν. Είναι χαρακτηριστικές δηλώσεις ότι «οι αναδιαρθρώσεις είναι μόνο η αρχή και θα χρησιμοποιηθούν όλα τα μέσα για να εισπραχθούν τα δάνεια από εκείνους που έχουν τη δυνατότητα να πληρώνουν αλλά δεν το κάνουν», υπονοώντας ότι θα χρησιμοποιούνται και ένδικα μέσα.
Πάντως, για τις τράπεζες οι εκποιήσεις δεν είναι αυτοσκοπός. Προσδοκούν να στηρίξουν τους πελάτες ώστε να επανέλθουν σε βιωσιμότητα, εάν και εφόσον κρίνουν πως μπορούν να σωθούν και να αποπληρώσουν τα χρέη τους. Διαφορετικά, το μοιραίο θα συμβεί. Οι εκποιήσεις είναι προ των πυλών.
Σε αυτές τις «άλλες περιπτώσεις», εκεί όπου οι πελάτες δεν μπορούν να σωθούν δεν αποκλείονται πωλήσεις περιουσιακών στοιχείων. Με αυτόν τον τρόπο θεωρούν πως ελέγχονται τα ΜΕΔ, γίνεται διαχείριση και είσπραξη των χρημάτων που οφείλουν οι δανειολήπτες, απαραίτητη όχι μόνο για την ανάκαμψη της τράπεζας αλλά και για να σταματήσει η πιστωτική συρρίκνωση και να στηριχθεί η οικονομία και οι φερέγγυοι πελάτες.
Διεθνείς αναταράξεις
Ο παράγοντας πολιτικές εξελίξεις δεν λείπει ποτέ από τις εκτιμήσεις των οικονομολόγων για την Κύπρο και η γεωγραφική μας περιοχή με τις συνεχείς αναταραχές εξακολουθεί να είναι ένας αποτρεπτικός παράγοντας για την …Άνοιξη στην οικονομία και το χρηματοπιστωτικό σύστημα. Οι παγκόσμιες χρηματοοικονομικές αγορές απόδειξαν πως είναι ασταθείς, τα αρνητικά οικονομικά και πολιτικά γεγονότα επηρεάζουν τη Ρωσία, με την οποία η Κύπρος έχει πολλαπλές σχέσεις, δημιουργώντας ένα σύνθετο και ασαφές περιβάλλον.
Τα δάνεια σε καθυστέρηση πέραν των 90 ημερών αυξάνονται ή δεν μειώνονται σε επίπεδα ασφαλείας καθώς η συνεχιζόμενη οικονομική ύφεση επηρεάζει αρνητικά το δανειακό χαρτοφυλάκιο του τομέα ιδιωτών και μικρομεσαίων επιχειρήσεων. Ήδη, αρκετά από τα δάνεια σε καθυστέρηση πέραν των 90 ημερών δεν καλύπτονται από τις εμπράγματες εξασφαλίσεις σε εύλογη αξία, γιατί οι τιμές των ακινήτων παρουσιάζουν πτωτική πορεία.
Οι περισσότεροι τραπεζικοί οργανισμοί έχουν εκτεθεί σε πιθανές μειώσεις στην αξία των εξασφαλίσεων των δανείων και η καθυστέρηση στην ψήφιση της νομοθεσίας δημιουργεί περιορισμούς στην εκποίηση ή ρευστοποίησή τους.
Αυξημένοι κίνδυνοι
O κίνδυνος από τα ψηλά ποσοστά των ΜΕΔ επιδεινώνει το δανειακό χαρτοφυλάκιο και αυξάνει τις προβλέψεις στους ισολογισμούς των τραπεζών ώστε να αντιπροσωπεύουν τις πραγματικές τιμές των εξασφαλίσεων σύμφωνα με τα σημερινά δεδομένα. Από την άλλη τράπεζες προχωρούν σε πρόσθετη απομείωση των στοιχείων ενεργητικού και της δίκαιης αξίας τους, εκτιμώντας ότι πολλά από τα δάνεια δεν θα εξυπηρετηθούν ποτέ.
Ποια θεωρούνται ΜΕΔ
Να σημειώσουμε πως ο δείκτης ΜΕΔ αποτελείται από:
• Ρυθμισμένα δάνεια και σε καθυστέρηση λιγότερη των 90 ημερών
• Δάνεια σε καθυστέρηση πέραν των 90 ημερών και ρυθμισμένα δάνεια και σε καθυστέρηση πέραν των 90 ημερών.
• Τα δάνεια αυτά έχουν χορηγηθεί σε μεγάλες επιχειρήσεις, που θεωρούνται οι επιχειρήσεις που έχουν διευκολύνσεις πέραν των €6 εκατ. και ετήσιο κύκλο εργασιών πέραν των €10 εκατ., μικρομεσαίες επιχειρήσεις που έχουν συνολικές διευκολύνσεις κάτω των €6 εκατ. και συνολικό ετήσιο κύκλο εργασιών κάτω των €10 εκατ.
Σύμφωνα με τη νέα οδηγία της Κεντρικής Τράπεζας της Κύπρου που εφαρμόστηκε από την 1η Ιουλίου 2013, Μη Εξυπηρετούμενο είναι το δάνειο που παρουσιάζει καθυστερήσεις (τόκους, κεφάλαιο ή χρεώσεις) πέραν των 90 ημερών ή αν έχει τύχει ρύθμισης και κατά την ημέρα της ρύθμισης παρουσίαζε καθυστερήσεις για περίοδο πέραν των 60 ημερών, ανεξαρτήτως εμπράγματων ή άλλων εξασφαλίσεων.
Χορηγήσεις που έτυχαν ρύθμισης παραμένουν ως ΜΕΔ για 6 μήνες, από την έναρξη καταβολής δόσεων κεφαλαίου, σύμφωνα με το νέο πρόγραμμα αποπληρωμής ή σε περίπτωση σταδιακής αύξησης της δόσης, 6 μήνες μετά τον πρώτο μήνα κατά τον οποίον η υψηλότερη δόση έχει οριστεί στο νέο πρόγραμμα αποπληρωμής.
Αλλάζει ο ορισμός
Σε περίπτωση κατά την οποία το τροποποιημένο πρόγραμμα αποπληρωμής προβλέπει καταβολή εφάπαξ ποσού στη λήξη της χορήγησης, τότε η χορήγηση παραμένει ως μη εξυπηρετούμενη μέχρι τη λήξη της.
Ωστόσο η ισχύουσα Οδηγία της Κεντρικής Τράπεζας της Κύπρου για τον ορισμό των ΜΕΔ και Αναδιαρθρωμένων Πιστωτικών Διευκολύνσεων θα ανασταλεί και τα δεδομένα σχετικά με τα δάνεια αυτά και τις Αναδιαρθρωμένες Πιστωτικές Διευκολύνσεις θα διαφέρουν μετά από απόφαση της Ευρωπαϊκής Αρχής Τραπεζών (ΕΑΤ). Η Αρχή δημοσίευσε τα τελικά πρότυπα αναφοράς για τις ρυθμίσεις και τις μη εξυπηρετούμενες διευκολύνσεις και αναμένεται θα ψηφιστούν σε νόμο και θα εφαρμοστούν.
Η όλη κατάσταση επηρεάζει και φερέγγυους και αξιόχρεους πελάτες των τραπεζών, δανειολήπτες και υποψήφιους δανειολήπτες και καταθέτες που παραμένουν «εγκλωβισμένοι» στις πιέσεις που ασκούνται στο χρηματοπιστωτικό σύστημα από τα Μη Εξυπηρετούμενα Δάνεια αλλά κι αυτές που ασκεί η συνεχιζόμενη ύφεση.
Ζήτηση γιοκ για δάνεια
Οι δανειολήπτες πλέον, όσοι τολμούν να αιτηθούν χορηγήσεων, περνούν από … την Ιερά Εξέταση, καθώς οι τράπεζες είναι πέραν του αυστηρού στην παραχώρηση δανείων, όπου υπάρχει ενδιαφέρον.
Γενικότερα, όμως, η ύφεση στην οποία παραμένει η κυπριακή οικονομία οδηγεί σε χαμηλότερα επίπεδα ζήτησης για δάνεια και υπηρεσίες.
Επίσης ένας άλλος παράγοντας που αποτελεί τροχοπέδη για τη χρηματοδότηση είναι οι ρυθμιστικοί και νομικοί περιορισμοί στην παροχή νέων δανείων, καθώς και στην αναδιάρθρωση και τη διαχείριση υφιστάμενων δανείων και εκποίηση ενυπόθηκων ακινήτων.
Όλοι οι οργανισμοί, που προσπαθούν να «καθαρίσουν» τους ισολογισμούς τους από τα ΜΕΔ έχουν στήσει μηχανισμούς ενώ εξειδικευμένες υπηρεσίες ξεσκονίζουν τις δανειοληπτικές ικανότητες των πελατών τους.
Οι δυο βασικές προκλήσεις που αντιμετωπίζουν είναι η μείωση της ζήτησης δανείων από φερέγγυους πελάτες και οι δυσκολίες στην εκτίμηση των μελλοντικών τάσεων.
Δίκοπο μαχαίρι για τα επιτόκια
Ένα ζήτημα που απασχολεί και αναμένεται να τεθεί πρώτο στην ατζέντα το 2015 είναι τα επιτόκια. Οι πιέσεις που δέχονται οι χρηματοπιστωτικοί οργανισμοί για να ρίξουν τα δανειστικά επιτόκια, ένα αιχμηρό μαχαίρι, επηρεάζει την καταθετική τους πολιτική καθώς τους υποχρεώνει να μειώσουν επίσης τα καταθετικά επιτόκια τους, με επιπτώσεις για τους οργανισμούς τους. Η μείωση των καταθέσεων επηρεάζει όχι μόνο τη χρηματοδότησή τους αλλά και δημιουργεί αυξημένους κινδύνους για εκροές, όταν αποφασιστεί η άρση των περιορισμών στη διακίνηση κεφαλαίων.
Η μεταβολή των επιτοκίων και ο πάντοτε ενδεχόμενος επιτοκιακός κίνδυνος δεν αποκλείεται να επηρεάσουν δυσμενώς τα έσοδα των τραπεζικών οργανισμών.
Τέλος, το τραπεζικό κουβάρι ξετυλίγεται σιγά – σιγά για να διαφανεί πως είναι ορατός, ακόμη κι ο κίνδυνος για μεγαλύτερες κεφαλαιακές ανάγκες από εκείνες που υπολογίστηκαν με το ακραίο σενάριο λόγω μελλοντικών εξελίξεων, αυστηρότερων κανονισμών και εποπτείας καθώς και των προβλέψεων και ζημιών που καταγράφονται στους ισολογισμούς των τραπεζών.