Το «διαμάντι» κατρακυλά και παρασύρει …
• «Χτύπημα» στα δημόσια ταμεία από τη μείωση των εσόδων από τους φόρους κατανάλωσης
• Ρωσία ώρα μηδέν – Πλήγμα για τον τουρισμό μας
• Φθηνότερες εισαγωγές πετρελαίου – θετικές επιπτώσεις για την παραγωγή και την οικονομία
• Ο αποπληθωρισμός δείχνει τα δόντια
Η τιμή του μαύρου χρυσού δεν μας συνήθισε να πέφτει! Κι, όμως, από τον περασμένο Ιούνιο το «διαμάντι» για τις οικονομίες που εξαρτούν την ανάπτυξή τους στις εξαγωγές πετρελαίου άρχισε την κατρακύλα, με την τιμή του να φτάνει γύρω στα 65 δολάρια το βαρέλι και με τους αναλυτές της αγοράς να μιλούν για περαιτέρω μείωση μέχρι τα 40 δολάρια.
Άλλοτε, η Κύπρος ήταν από τις χώρες που είχαν απώλειες από την αύξηση της τιμής του πετρελαίου, καθώς όντας εισαγωγική και μη ενεργειακή χώρα, ήταν πλήρως εξαρτημένη από τον «μαύρο» χρυσό και την τιμή του.
Μήπως αυτή τη φορά η Κύπρος θα χάσει ή θα κερδίσει; To πετρέλαιο θεωρείται σημαντικό στοιχείο του κόστους παραγωγής και οποιαδήποτε μείωσή του θα είναι μια μεγάλη «αναπνοή» για τα κυπριακά νοικοκυριά και τις επιχειρήσεις, εφόσον, βέβαια, οι εισαγωγείς πετρελαιοειδών πρώτα και οι εισαγωγείς ή παραγωγοί άλλων αγαθών, αποφασίσουν να λειτουργήσουν στη βάση του ανταγωνισμού και των πραγματικών τιμών και μειώσουν τις λιανικές τιμές πώλησης.
Τραβά αγαθά και υπηρεσίες
Μια πτώση της τιμής του εκτιμάται πως θα τραβήξει προς τα κάτω τις τιμές βασικών αγαθών και υπηρεσιών και το κόστος διακίνησης, καθώς το πετρέλαιο θεωρείται ένα από τα χρυσά κλειδιά για να πάρει μπροστά ο τροχός της παραγωγής και της οικονομίας.
Γνώστες της αγοράς θεωρούν πως, εάν η μείωση της τιμής φθάσει στην αγορά και τους καταναλωτές, το πετρέλαιο θέρμανσης και τα καύσιμα (βενζίνη-diesel) θα φθηνύνουν.
Πιθανότατα, οι καταναλωτές να πάρουν μια «ανάσα», σε μια περίοδο ύφεσης και λιτότητας, και μια μικρή μείωση στα έξοδά τους, από την πτώση της τιμής στο πετρέλαιο θέρμανσης και τη βενζίνη.
Η Ρωσία και εμείς
Ωστόσο, η κατρακύλα της τιμής εκτιμάται πως θα δημιουργήσει πρόσθετα προβλήματα, σε μια οικονομία που στάζει ακόμη αίμα, καθώς το μεγάλο «χτύπημα» που δέχεται η Ρωσία αναμένεται να φτάσει μέχρι την Κύπρο. Η οικονομία της αχανούς χώρας που είναι πλήρως εξαρτημένη από τις εξαγωγές πετρελαίου της, εκτιμάται ότι θα γονατίσει σε όλα τα επίπεδα. Τα φτωχότερα νοικοκυριά θα περικόψουν τα ταξίδια και ο κυπριακός τουρισμός θα πληγεί, καθώς το τουριστικό ρεύμα από τη Ρωσία εκτιμάται πως θα μειωθεί, με άμεσες επιπτώσεις στον τουρισμό και σε όλη την τουριστική βιομηχανία. Οι Ρώσοι τουρίστες ήταν σημαντικός αιμοδότης του κυπριακού τουρισμού και της οικονομίας τα τελευταία χρόνια.
Άρα, το κράτος χάνει από τη μείωση των εσόδων από τον τουρισμό αλλά και από τους φόρους στα καύσιμα που εισπράττει, με επιπτώσεις στους δημοσιονομικούς σχεδιασμούς και στον προϋπολογισμό του κράτους.
Ο Νότος ξεθαρρεύει
Τι γίνεται, όμως, με τις άλλες κύριες χώρες και οικονομίες του Νότου που έχουν πληγεί από την κρίση χρέους;
Σύμφωνα με τις εκτιμήσεις των αναλυτών:
• Η ισπανική οικονομία μπορεί να αυξήσει κατά 1% τον ετήσιο ρυθμό ανάπτυξής της, σε περίπτωση που οι τιμές του πετρελαίου κυμανθούν μεταξύ 80 και 90 δολάρια το βαρέλι.
• Η Ιταλία προβλέπεται να αυξήσει το ΑΕΠ (Ακαθάριστο Εγχώριο Προϊόν) της κατά 0,3%, εάν η μείωση της τιμής διατηρηθεί στα 10 δολάρια το βαρέλι.
Η κατρακύλα της τιμής του πετρελαίου ωθεί τις χώρες που πλήγηκαν από την κρίση, τις οικονομίες της Νότιας Ευρώπης, να ελπίζουν σε καλύτερες μέρες, καθώς η μείωση του κόστους των καυσίμων ενισχύει τη ζήτηση. Άλλη μια στήριξη φαίνεται να δίνεται με την υποτίμηση του ευρώ κατά 9,5% έναντι του δολαρίου από την αρχή του έτους, που επίσης καθιστά φτηνότερες τις εξαγωγές τους.
Κι, όμως, μια χαμηλή τιμή του πετρελαίου μπορεί να είναι και ένας κύριος ανασταλτικός παράγοντας για τις επενδύσεις στον τομέα του πετρελαίου και του φυσικού αερίου, καθώς η τιμή του πετρελαίου ήταν ψηλά όταν άρχισαν οι γεωτρήσεις σε διάφορες περιοχές της Ανατολικής Μεσογείου, της Ελλάδας και στην Αποκλειστική Οικονομική Ζώνη της Κύπρου.
Γιατί πέφτει ο μαύρος θησαυρός
Ποιοι είναι οι κύριοι λόγοι που συνέβαλαν στη μείωση της τιμής του μπρεντ;
Πρώτος λόγος, είναι η επιβράδυνση της παγκόσμιας ανάπτυξης που συνοδεύεται από την υψηλότερη αμερικανική παραγωγή πετρελαίου κατά τα τελευταία 30 χρόνια. Έτσι, παρατηρείται μια μείωση που ξεπερνά το 40% (από τα 115 δολάρια το βαρέλι τον περασμένο Ιούνιο).
Η τιμή του μαύρου χρυσού άρχισε την κατρακύλα μετά την απόφαση του ΟΠΕΚ να μην μειώσει το πλαφόν της ημερήσιας προσφοράς, που φθάνει τα 30 εκατομμύρια βαρέλια.
Ο αναλυτής ομολόγων της τράπεζας Royal Bank of Scotland Μάρκo Μπρανκολίνι επισημαίνει πως ο άλλος κύριος κίνδυνος είναι ο αποπληθωρισμός που μπορεί να μετριάσει τις θετικές επιπτώσεις που δημιουργούνται στην κατανάλωση.
Εάν ο αποπληθωρισμός έχει διάρκεια, τότε αυξάνονται και οι έντονοι πονοκέφαλοι και οι μεγάλοι προβληματισμοί και των κυβερνήσεων για τη βιωσιμότητα του χρέους των χωρών της ευρωζώνης, και δεν αποκλείεται ακόμη και μια παρέμβασης της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας.
Η πτώση των τιμών οφείλεται κυρίως στην περιορισμένη ζήτηση και την άρνηση πετρελαιοπαραγωγών χωρών της Μέσης Ανατολής να μειώσουν την παραγωγή τους.
Το διεθνές πρακτορείο ειδήσεων Bloomberg σε σχόλιο αναλυτή του επισημαίνει πως η υποχώρηση των τιμών του μαύρου χρυσού ενδέχεται να δημιουργήσει επιπτώσεις διεθνώς, όπως εκείνες που τράβηξαν μέχρι το τέλος τη Σοβιετική Ένωση και οδήγησαν σε κρίση το Μεξικό.
Ευάλωτη και μόνη
Ο μεγάλος ηττημένος της κατρακύλας είναι η Ρωσία που φαίνεται πως αυτή τη φορά δεν είναι σε θέση να διασφαλίσει τα έσοδά της από το πετρέλαιο και να «διασώσει» την οικονομία της, που χτυπιέται ανελέητα και από τις ευρωπαϊκές και αμερικανικές κυρώσεις. Αναλυτές επισημαίνουν ότι η χώρα φαίνεται «ευάλωτη» στην πτώση των τιμών ενέργειας, καθώς το πετρέλαιο και το φυσικό αέριο αποτελούν το 68% των εξαγωγών της Ρωσίας και το 50% του προϋπολογισμού της.
Η Ρωσία έχει ήδη χάσει περίπου 90 δισεκατομμύρια δολάρια από τα συναλλαγματικά αποθέματα της φέτος ή το 4,5% του ΑΕΠ, μετά τις προσπάθειές της να σταματήσει τη διολίσθηση του ρουβλίου, που από τον περασμένο Ιούνιο έχει απώλειες ύψους 31% της ισοτιμίας του έναντι του δολαρίου.
Επίσης, το Ιράν, η Νιγηρία και η Βενεζουέλα θεωρούνται από τους μεγάλους χαμένους μετά την απόφαση του ΟΠΕΚ να διατηρήσει αμετάβλητη την παραγωγή πετρελαίου.
Τα καλά νέα
Ορισμένοι αναλυτές της αγοράς ενέργειας εκτιμούν πως η τιμή του πετρελαίου θα μειωθεί στα 60 δολάρια το βαρέλι το 2015 αλλά υπάρχει πιθανότητα να μειωθεί μέχρι και τα 40 δολάρια. Μια τέτοια εξέλιξη θα έχει μικρότερα κόστη για τις επιχειρήσεις και τα νοικοκυριά, αλλά πιθανότατα και ψηλότερες καταναλωτικές δαπάνες για την αγορά άλλων προϊόντων.
Το χαμηλό κόστος πετρελαίου μπορεί να χαρακτηριστεί ως καταλύτης για το άνοιγμα επιχειρηματικών επενδύσεων και δαπανών, έτσι που να επανέρχεται σταδιακά η ανάπτυξη σε θετικό πρόσημο. Αυτή είναι η μια άποψη.
Τα άσχημα νέα
Η άλλη άποψη, επίσης τεκμηριωμένη και αρκετά ανησυχητική, εστιάζεται σε μια προσέγγιση ότι η παγκόσμια αστάθεια που θα δημιουργήσει η πτώση της τιμής, θα δημιουργήσει αποπληθωρισμό.
Πρώτο, το αμερικανικό δολάριο θα συνεχίσει να τρέχει προς τα πάνω και να ανατιμάται, τα νομίσματα αναδυόμενων οικονομιών, κυρίως των χωρών που στηρίζουν τις οικονομίες στις εξαγωγές πετρελαίου, θα δέχονται συνεχή χτυπήματα.
Δεύτερο, η τιμή του πετρελαίου θα δημιουργήσει και θα συντηρεί συνεχώς τάσεις αποπληθωρισμού, που ήδη παρουσιάζονται στην Ευρώπη και την Ιαπωνία και δεν αποκλείεται οι Κεντρικές Τράπεζες να χαλαρώσουν την πολιτική ρευστότητά τους, με αυξημένο τον κίνδυνο να «φουσκώσουν» οι τιμές των μετοχών και ομολόγων στα χρηματιστήρια.
Τρίτο, η πτώση των τιμών των μετοχών ενεργειακών εταιρειών που είναι εισηγμένες στα χρηματιστήρια πιθανότατα να δημιουργήσει χρηματοπιστωτική αστάθεια διεθνώς. Η πτώση της τιμής του πετρελαίου δεν αποκλείεται να τραβήξει εταιρείες σε χρεοκοπία, ή να τις οδηγήσει σε αποφάσεις για αθέτηση πληρωμών, ένα νέο χτύπημα για το τραπεζικό σύστημα.
Τέταρτο, η πτώση της αξίας των νομισμάτων αυξάνει το κόστος των εισαγόμενων αγαθών για τους καταναλωτές και μειώνει τα πραγματικά εισοδήματα και τις δαπάνες τους. Μείωση παρουσιάζουν και οι εξαγωγές των επιχειρήσεων καθώς και η πραγματική οικονομία που παρουσιάζει επιβράδυνση αντί ανάκαμψη.
Στα χρόνια του αποπληθωρισμού
Οι οικονομίες της Ευρωζώνης και της Ιαπωνίας θα ζήσουν περιόδους αποπληθωρισμού. Εάν η μείωση των τιμών του πετρελαίου ωθήσει τις οικονομίες σε γενικό αποπληθωρισμό, αυτό θα αποτελέσει κύριο επιχείρημα για να διοχετευτούν τρις δολάρια στην αγορά, με το επιχείρημα πως περισσότερα χρήματα αυξάνουν το επίπεδο των τιμών.
Άρα, η απελευθέρωση του εισοδήματος των νοικοκυριών για άλλες δαπάνες, λόγω της μείωσης της τιμής του πετρελαίου, κινδυνεύει όχι μόνο να στηρίξει την οικονομία αλλά να δημιουργήσει και αρνητική ψυχολογία, με κύριο χαρακτηριστικό τις «αποπληθωριστικές φιλοδοξίες».
Σε μια τέτοια περίπτωση οι καταναλωτές κάθονται στην κλούβα κι αναμένουν νέα πτώση των τιμών και σταματούν να ξοδεύουν.
Τέτοιες κινήσεις γίνονται και από τις επιχειρήσεις που αναβάλλουν τα επενδυτικά τους σχέδια, αναμένοντας την επόμενη πτώση.
Τελικό συμπέρασμα. Η πτώση της τιμής του πετρελαίου, που οδηγεί τις τιμές προς τα κάτω, καταλήγει τελικά σε λιγότερες καταναλωτικές δαπάνες και μειωμένες επενδύσεις.
ΟΙ ΜΕΓΑΛΟΙ ΧΑΜΕΝΟΙ
• Εξαγωγικές πετρελαϊκές χώρες όπως η Βενεζουέλα, η Λιβύη και η Ρωσία
• Προβλήματα βιωσιμότητας για τα δημόσια οικονομικά των χωρών από τη μείωση της τιμής του «μαύρου» χρυσού.
• Μη βιώσιμες υποδομές και εγκαταστάσεις εξόρυξης πετρελαίου – πολλές κινδυνεύουν να κλείσουν – απώλειες θέσεων εργασίας
• Μεγάλες απώλειες στα έσοδα και την οικονομική δραστηριότητα για τη Ρωσία – μείωση εσόδων κατά €100 δις από την πτώση της τιμής του πετρελαίου και €40 δις από τις κυρώσεις της Δύσης.
• Σοβαρό «χτύπημα» στο ρούβλι – υποχώρησε στο 50% έναντι του ευρώ και του δολαρίου