Ο Συνεργατισμός σε ρυθμούς … Μικρής Ολλανδέζας
Της Χρύσως Αντωνιάδου
17 Nοεμβρίου 2012. Παραμονές προεδρικών εκλογών. Τρόικα και Κεντρική Τράπεζα της Κύπρου συμφωνούν στην εφαρμογή του ολλανδικού μοντέλου, τύπου Rabobank, για τα Συνεργατικά Πιστωτικά Ιδρύματα της Κύπρου. Ο πρώην Διοικητής της Κεντρικής Τράπεζας Δρ Πανίκος Δημητριάδης ενημερώνει τα μέλη της Κοινοβουλευτικής Επιτροπής Εμπορίου και αναφέρει πως «υπό τις παρούσες συνθήκες η κατάληξη που θα υπάρξει με την Τρόικα θα είναι το μοντέλο Rabobank που υπάρχει στην Ολλανδία». Η πορεία του Συνεργατικού Κινήματος είναι προδιαγεγραμμένη.
28 Φεβρουαρίου 2014. Ο Συνεργατισμός περνά στα χέρια του κράτους, αποφεύγεται το «κούρεμα» των καταθετών και ανακεφαλαιοποιείται με τα χρήματα των δανειστών. Ξηλώνεται και ράβεται ξανά με μοδίστρα την Τρόικα και με ιδιοκτήτη πια το κυπριακό κράτος.
Δεκέμβριος 2015. Το πρότυπο Rabobank που επελέγη προ καιρού σχεδιάζεται σε κυπριακά πρότυπα και υλοποιείται σταδιακά. Ο Συνεργατισμός μετατρέπεται σε συνεταιριστική τράπεζα, στη βάση της ολλανδικής Rabobank, των γαλλικών και αυστριακών τραπεζών. Τι σημαίνει πρότυπο Rabobank; Οι τράπεζες αυτές ακολουθούν τις συνεταιριστικές αρχές, αποδίδουν κοινωνικά και οικονομικά οφέλη στην οικονομία, βοηθούν στη διοχέτευση και αξιοποίηση μέρους των πόρων της αποταμίευσης και στηρίζουν τη δημιουργία νέων επιχειρήσεων και θέσεων εργασίας, συμβάλλοντας στην αύξηση του εγχώριου προϊόντος.
Οι γαλλικές συνεταιριστικές και η Rabobank
Οι 3 μεγαλύτερες συνεταιριστικές τράπεζες είναι οι γαλλικές τράπεζες Credit Agricole , BPCE και Credit Mutuel, με έσοδα που ξεπερνούν τα 97 δις ευρώ και η ολλανδική Rabobank, με έσοδα 17 δις. Ο Όμιλος Rabobank της Ολλανδίας θεωρείται ένας από τους παλαιότερους και ισχυρότερους Συνεταιριστικούς Τραπεζικούς Ομίλους παγκοσμίως με πάνω από 7 εκατομμύρια ολλανδούς πελάτες, η πιο εξειδικευμένη τράπεζα στον κόσμο στον αγροτικό τομέα και τον χώρο των τροφίμων, το πιο πετυχημένο ίσως μοντέλο συνεργατικής τράπεζας διεθνώς. Κατέχει ηγετική θέση στον τομέα των χρηματοδοτήσεων για εταιρείες τροφίμων και επιχειρήσεις του αγροτικού τομέα.
Είναι η δεύτερη μεγαλύτερη τράπεζα της Ολλανδίας και μία από τις τριάντα μεγαλύτερες στον κόσμο. Επίσης έχει αξιολογηθεί ως η τρίτη ασφαλέστερη τράπεζα διεθνώς.
Διαθέτει ιδιαίτερη τεχνογνωσία για θέματα τραπεζικά, τραπεζοασφαλιστικά, οργανωτικά και σχεδιασμού ειδικών προϊόντων για τον αγροτικό τομέα και τον τομέα των τροφίμων. Μέλη της είναι το 50% των Ολλανδών πολιτών.
Στην έβδομη και όγδοη θέση σε επίπεδο εσόδων, βρίσκονται η αυστριακή RZB και η γερμανική DΖ Bank, αντίστοιχα.
Ντυμένος στα κόκκινα…
Η χρονιά τελειώνει. Ο Συνεργατισμός είναι φορτωμένος με «κόκκινα» δάνεια, σε μια περίοδο που η επιβίωση των συνεργατικών πιστωτικών ιδρυμάτων με το νέο κανονιστικό πλαίσιο δεν είναι μόνο δύσκολη για την Κύπρο αλλά και για τις υπόλοιπες χώρες της Ε.Ε. Χαρακτηριστικές είναι οι δηλώσεις του Γενικού Διευθυντή του Ευρωπαϊκού Συνδέσμου Συνεργατικών Τραπεζών Hervé Guider, ο οποίος μιλώντας σε εκδήλωση στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο για «Το μέλλον των Συνεργατικών Πιστωτικών Ιδρυμάτων στην Ευρωπαϊκή Ένωση» υποδεικνύει πως «η διαφορετικότητα των συνεργατικών τραπεζών συμβάλλει στη σταθερότητα του χρηματοπιστωτικού συστήματος και ενισχύει τον ανταγωνισμό. Έχουμε ανάγκη αυτή την ποικιλομορφία». Ο Ευρωπαίος Συνεργατιστής καλεί τα κέντρα λήψης αποφάσεων να εξετάσουν το όφελος της επιβολής των ίδιων απαιτήσεων για τις συνεργατικές τράπεζες και κατά πόσο το κανονιστικό πλαίσιο είναι τόσο απλό όσο θα μπορούσε να είναι. Από την πλευρά της Rabobank, ο Arnold Kuijpers, Διευθυντής Ευρωπαϊκών Υποθέσεων στην Ολλανδία αναφέρεται στις απειλές που αντιμετωπίζουν τα συνεργατικά στην Ε.Ε., κάμνοντας ειδική αναφορά στην ηλεκτρονική διενέργεια συναλλαγών, μια πραγματική απειλή, όπως υπογραμμίζει, που κατά την άποψή του θα συμβεί στο μέλλον.
Αποκαλυπτικός και ειλικρινής εξηγεί στους παρευρισκομένους πως στη χώρα του απολύθηκε το 40% του προσωπικού σε πέντε χρόνια «γιατί κανένας δεν χρειάζεται τις υπηρεσίες που προσφέρουν πια», διερωτούμενος «ποιος θα μπορούσε να το φανταστεί αυτό πριν από πέντε, δέκα ή είκοσι χρόνια;». Ένα από τα μεγάλα πλεονεκτήματα των συνεργατικών ιδρυμάτων, προσθέτει, είναι πως λειτουργούν μέσα στην τοπική κοινωνία και γνωρίζουν τους πελάτες τους. «Ωστόσο, η μείωση κόστους με το κλείσιμο υποκαταστημάτων διαβρώνει το πλεονέκτημα της εγγύτητας με τον πελάτη». Ανησυχεί… «Τα συνεργατικά ιδρύματα της χώρας ανησυχούν για τον αντίκτυπο που θα έχει το νέο κανονιστικό πλαίσιο της Ε.Ε.».
Η γερμανική επιτυχία
Ο Συνεργατισμός στη Γερμανία θεωρείται ένας επιτυχής θεσμός με μερίδιο αγοράς 10% του τραπεζικού τομέα και 30% του δανεισμού μικρομεσαίων επιχειρήσεων. Τα συνεργατικά πιστωτικά ιδρύματα στη Γερμανία έχουν λιγότερο από 50 υπαλλήλους το καθένα, εστιάζουν σε μεγάλο βαθμό στον δανεισμό μικρομεσαίων επιχειρήσεων και στην περιοχή στην οποία λειτουργεί το καθένα, πράγμα που δεν δημιουργεί ανταγωνισμό μεταξύ τους.
Ο επικεφαλής της Γενικής Διεύθυνσης για τη χρηματοπιστωτική σταθερότητα, τις χρηματοπιστωτικές υπηρεσίες, και την Ένωση Κεφαλαιαγορών Filip Keereman παραδέχεται στην ίδια εκδήλωση πως «τα ΣΠΙ αποδείχθηκαν ανθεκτικά στην κρίση σε σχέση με τα εμπορικά χρηματοπιστωτικά ιδρύματα». Σε ό,τι αφορά την παροχή δανείων σε μικρομεσαίες επιχειρήσεις τονίζει πως «ίσως να μπορέσουν να υπάρξουν εξαιρέσεις σε ό,τι αφορά τις απαιτήσεις».
Τι γίνεται στην Ευρώπη
Η Ευρωπαϊκή Τραπεζική Ένωση θέτει όλα τα τραπεζικά/πιστωτικά ιδρύματα (π.χ. ιδιωτικές εμπορικές τράπεζες και συνεργατικές τράπεζες) κάτω από το ίδιο εποπτικό και ρυθμιστικό πλαίσιο με εξαίρεση τα ταμιευτήρια (credit unions) που συνήθως επικεντρώνονται σε μέλη με τον ίδιο επαγγελματικό τομέα.
- Τα συνεργατικά ιδρύματα αναγνωρίζονται ως ξεχωριστές οικονομικές οντότητες με διαφορετικές αρχές λειτουργίας από άλλες επιχειρήσεις (π.χ. τις ιδιωτικές εμπορικές τράπεζες)
- 78 εκατομμύρια πολίτες στις χώρες της Ε.Ε. είναι μέλη συνεργατικών τραπεζών
- Το γερμανικό μοντέλο συνεργατισμού είναι κερδοφόρο και επιτυχημένο
- Η μεγαλύτερη βάση πελατών τους είναι οι μικρομεσαίες επιχειρήσεις που αποτελούν την πλειοψηφία των εργαζομένων στην Ε.Ε.
Οι συγχωνεύσεις
Τα τελευταία δύο χρόνια το Συνεργατικό Κίνημα στην Κύπρο προχώρησε σε συγχωνεύσεις, έτσι που αριθμός των ΣΠΙ μειώνεται από 93 σε 18. Ο αριθμός των υπαλλήλων μειώνεται επίσης από τις 2,703 σε 2,659. Και από εδώ και πέρα τι γίνεται; Οι νέες αλλαγές που προωθούνται δεν φαίνεται να αφορούν στη μείωση του αριθμού των υποκαταστημάτων και του προσωπικού.