Η πολλαπλή σκλήρυνση, ασθένεια εφ’ όρου ζωής
Του Δρα Δήμου Μητσικώστα*
Η πολλαπλή σκλήρυνση (ΠΣ) είναι μια χρόνια πάθηση του εγκεφάλου και του νωτιαίου μυελού, δηλαδή αφότου εμφανισθεί παραμένει σε όλη τη ζωή του ασθενούς. Εμφανίζεται με κάποιο από τα έξι συμπτώματα, το οποίο διαρκεί για περισσότερο από μια εβδομάδα:
• Θάμπωμα στην όραση
• Ίλιγγος
• Αστάθεια
• Μούδιασμα στο πρόσωπο, χέρι ή πόδι
• Αδυναμία σε χέρι ή πόδι
• Απώλεια ούρων
Προσοχή, τα συμπτώματα αυτά δεν προκαλούνται μόνο από την ΠΣ, πολλές άλλες παθήσεις εκδηλώνονται με κάποιο από αυτά. Ο ασθενής θα απευθυνθεί σε νευρολόγο και εκείνος θα κρίνει αφού τον εξετάσει, περί τίνος πρόκειται. Πολλές φορές τα συμπτώματα αυτά δεν αφορούν παθήσεις του εγκεφάλου, όπως παραδείγματος χάριν το θάμπωμα στα μάτια, ή ο ίλιγγος.
Τα αίτια
Τα αίτια της ΠΣ δεν είναι γνωστά. Γνωρίζουμε μόνο πως η μυελίνη που περιβάλλει τα νεύρα στον εγκέφαλο και στο νωτιαίο μυελό καταστρέφεται από τον ίδιο τον οργανισμό μας, λόγω διαταραχής του ανοσοποιητικού συστήματος. Υπάρχουν γονίδια που προδιαθέτουν στην ΠΣ, αλλά και περιβαλλοντικοί άλλοι παράγοντες, που δεν είναι γνωστοί.
Οι γυναίκες προσβάλλονται από ΠΣ πολύ πιο συχνά από ότι οι άνδρες. Δεν γνωρίζουμε γιατί. Πάντως οι γυναίκες, λόγω της κυοφορίας (είτε έχουν, είτε δεν έχουν γεννήσει) έχουν διαφορετικό ανοσοποιητικό σύστημα από τους άνδρες, γι’ αυτό και προσβάλλονται συχνότερα από τις αυτοάνοσες παθήσεις (π.χ. Συστηματικός ερυθηματώδης λύκος, μυασθένεια, ρευματοειδής αρθρίτιδα, κ.τ.λ.).
Η ΠΣ εκδηλώνεται στις νεαρές παραγωγικές ηλικίες, 20-35 ετών συνήθως. Προσβάλλει ίσως περισσότερο τους αστικούς πληθυσμούς.
Είναι πολύ σημαντική η πρώιμη διάγνωση, γιατί επιτρέπει στον ιατρό άμεση χορήγηση μιας θεραπείας, η οποία περιορίζει την ΠΣ από τα αρχικά της στάδια, πριν ακόμη προκαλέσει μόνιμες βλάβες στον εγκέφαλο και στον νωτιαίο μυελό.
Η διάγνωσή της
Η μαγνητική τομογραφία είναι πολύ σημαντική για τη διάγνωση. Στην ουσία, χωρίς ευρήματα στη μαγνητική τομογραφία η διάγνωση είναι αμφισβητήσιμη. Άλλη εξέταση που είναι επίσης χρήσιμη είναι η ανεύρεση ολιγογλωνικών αντισωμάτων στο εγκεφαλονωτιαίο υγρό. Για το λόγο αυτό, στις περισσότερες περιπτώσεις απαιτείται οσφυονωτιαία παρακέντηση. Άλλες επιπλέον εξετάσεις είναι απαραίτητες για τον αποκλεισμό άλλων παθήσεων που μιμούνται την ΠΣ.
Οι περισσότερες θεραπείες στην ΠΣ δεν περιορίζουν την αυτονομία του ασθενή, με εξαίρεση μόνο μια, που απαιτεί ημερήσια νοσηλεία για τη χορήγησή της. Σε άλλες πάλι, η πρώτη χορήγηση προϋποθέτει νοσοκομειακή παρακολούθηση, αλλά αυτό αφορά μόνο την πρώτη ημέρα της θεραπείας. Επομένως, με μικρές εξαιρέσεις, όλες οι διαθέσιμες θεραπείες για την ΠΣ δεν περιορίζουν την αυτονομία του ασθενούς, η οποία είναι εξαιρετικής σημασίας για την ποιότητα ζωής του.
*Ο Δήμος – Δημήτριος Μητσικώστα είναι Διευθυντής της Νευρολογικής Κλινικής του Ναυτικού Νοσοκομείου Αθηνών και υπεύθυνος των ειδικών ιατρείων για την Πολλαπλή Σκλήρυνση και την Κεφαλαλγία. Αποφοίτησε από την Ιατρική Σχολή του Αριστοτέλειου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης και σπούδασε Νευρολογία στο Αιγινήτειο Νοσοκομείο του Πανεπιστημίου Αθηνών, όπου εκπόνησε τη διδακτορική του διατριβή. Έκανε μετά-διδακτορικές σπουδές στο Harvard Medical School και στο University College London.
Από το 2000 είναι Διευθυντής της Νευρολογικής Κλινικής του Ναυτικού Νοσοκομείου Αθηνών και υπεύθυνος των ειδικών ιατρείων για την Πολλαπλή Σκλήρυνση και την Κεφαλαλγία. Είναι μέλος πολλών εθνικών και διεθνών επιστημονικών εταιριών.