Γενικός Ελεγκτής: «Τι ψυχή θα παραδώσεις!»
Της Χρύσως Αντωνιάδου
Δηλώνει τεχνοκράτης και όχι πολιτικός και λέγει πως κοιμάται κάθε βράδυ ήσυχος με καθαρή τη συνείδησή του, ότι κάμνει το καθήκον του στο ακέραιο. Μου εξηγεί πως δεν μπορεί να σιωπά όταν διαπιστώνει την ασυδοσία, χρησιμοποιεί όλα τα μέσα, ακόμη και την προβολή για να περνά τα μηνύματά του και να σταματά την ασυδοσία της εξουσίας.
Δεν είναι κουμπάρος του Αβέρωφ Νεοφύτου, όπως του έχουν καταλογίσει πολλές φορές, ούτε έχει προσωπικές διαφορές με τον Υπουργό Εσωτερικών Σωκράτη Χάσικο, δηλώνει πως δεν θα σταματήσει να στηλιτεύει τα κακώς έχοντα και θα συνεχίσει να εκτελεί το έργο του που, κατά την άποψή του, είναι λειτούργημα και όχι επάγγελμα.
Νέος αέρας στην Υπηρεσία
Τον παρακολουθώ εδώ και καιρό. Να εμφανίζεται στις κοινοβουλευτικές επιτροπές και να ανάβει φωτιές, στα τηλεοπτικά κανάλια και να γίνεται χαμός, να ανταλλάσσει ατάκες με τον Υπουργό Εσωτερικών Σωκράτη Χάσικο, να τα βάζει με Υπουργεία και Ημικρατικούς Οργανισμούς και να τον κατηγορούν πως σπέρνει τον «εκφοβισμό» στη Δημόσια Υπηρεσία. Είναι ένας χείμαρρος. Παίρνει σοβαρά τον ρόλο του, σε σημείο που παρεξηγείται, είναι 47 χρόνων, θέλει να τον φωνάζουν Οδυσσέα, και είναι ο Γενικός Ελεγκτής της Κυπριακής Δημοκρατίας.
Ένας νέος αέρας φυσά στη Δημόσια Υπηρεσία, ένας άνθρωπος που άλλοι τον αμφισβητούν, άλλοι «πίνουν νερό» στο όνομά του και άλλοι παρακαλούν την ημέρα που θα σταματήσει να …ψάχνει για να ησυχάσουν.
Μια συνάντηση μαζί του είναι πάντα ενδιαφέρουσα. Και είχα πραγματικά μεγάλο ενδιαφέρον να τον γνωρίσω από κοντά. Μπορείς να μιλάς με τις ώρες μαζί του, να σου λέει ιστορίες για όσα ανακαλύπτουν οι λειτουργοί της Υπηρεσίας του, τους οποίους στηρίζει, και στους οποίους έχει εμφυσήσει, όπως λέει, τη δική του φιλοσοφία: «Δεν υπάρχουν θέματα ουσιώδη και μη ουσιώδη όταν πρόκειται για παρανομίες που εντοπίζονται κατά τον δημόσιο έλεγχο. Δεν μπορώ να σταματήσω ένα λειτουργό μου που μου φέρνει μια επιστολή στην οποία καταγράφει τα ευρήματα ενός ελέγχου του. Εγώ χαράσσω τη στρατηγική, την πολιτική, και οι λειτουργοί κινούνται μόνοι τους στα θέματα του ελέγχου, έχουν το ελεύθερο να ερευνούν, στη βάση πάντα των διεθνών προτύπων ελέγχου. Ξέρουν πως τους στηρίζω και δεν μπορώ να στείλω πίσω ή να μην υπογράψω ένα εύρημά τους επειδή υπάρχουν κάποιοι που ενοχλούνται, π.χ. ένας πολιτικός, ένας Υπουργός, ακόμη και ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας». «Δεν φοβάμαι και δεν αισθάνομαι πως έχω οποιαδήποτε βρεγμένα, δεν έχω καμιά αναστολή», μου λέγει και συνεχίζει να μιλά με παραδείγματα για το έργο του. Δηλώνει πως δεν έχει καμιά πολιτική βλέψη, έχει πολιτική σκέψη, και ό,τι κάμνει το κάμνει για την πατρίδα. «Αυτός είναι ο ρόλος μου ως Γενικός Ελεγκτής».
Συνήθισε να ελέγχει
Το γραφείο του βρίσκεται στον τέταρτο όροφο στο Κτήριο της Ελεγκτικής Υπηρεσίας. Η καρέκλα του είναι καυτή, καίει παντού, και καθημερινά τον πυροβολούν ή πυροβολεί. «Συνήθισε», λέγει, «από τον καιρό που ήταν στο Υπουργείο Συγκοινωνιών και Έργων». Από εκεί βλέπει όλη τη Λευκωσία, εκεί όπου μεγάλωσε. Πατέρας δημόσιος υπάλληλος και μεγαλωμένος, όπως λέει ο ίδιος, με αξίες και αρχές στη βάση του έντιμου βίου.
Ούτε και ο ίδιος δεν το πίστευε πως θα έφτανε ποτέ στη θέση του Γενικού Ελεγκτή της Δημοκρατίας. «Μου τηλεφώνησε μια μέρα ο Πρόεδρος της Κυπριακής Δημοκρατίας κ. Νίκος Αναστασιάδης, ένα χρόνο μετά την εκλογή του, και μου είπε να πάω στο Προεδρικό Μέγαρο. Αυτό ήταν όλο. Δεν ανήκω στον ΔΗΣΥ, ποτέ δεν ανήκα. Μετά την εκλογή μου δεν έχω καμία σχέση με κόμματα, και χωρίς δισταγμό απέρριψα ακόμη και συζήτηση του ενδεχομένου να εμπλακώ με τα κόμματα όπως μου πρότεινε ένα μικρό κόμμα πριν κανένα χρόνο».
Δούλεψε 16 χρόνια στο Υπουργείο Συγκοινωνιών και Έργων, στο Τμήμα Ελέγχου, και όπως λέει ο ίδιος, βρέθηκε πολλές φορές σε αντιπαράθεση με πολλούς. Θυμάται τις θυελλώδεις συνεδρίες και τις έντονες και τότε αντιπαραθέσεις σε σχέση με την κατασκευή του Γενικού Νοσοκομείου Λευκωσίας, αυτό που ο Τάσσος Παπαδόπουλος χαρακτήρισε ως το μεγαλύτερο σκάνδαλο.
«Δεν είμαι κουμπάρος του Αβέρωφ»
Τον ρωτώ ευθέως ποια είναι η σχέση του με τον Πρόεδρο του ΔΗΣΥ Αβέρωφ Νεοφύτου, καθώς κυκλοφορεί ευρέως πως διατηρεί καλές σχέσεις μαζί του, ακόμη και πως είναι κουμπάροι. «Πάντως, κουμπάρος του δεν είμαι. Είχα άριστες σχέσεις μαζί του, όπως και με τον μακαρίτη τον Τάσο Μητσόπουλο όταν ήταν Υπουργοί στο Υπουργείο Συγκοινωνιών και Έργων. Το ίδιο και με πολλούς άλλους Υπουργούς μου», και θυμάται τους πιο πρόσφατους, Μαλαχτού-Παμπαλλή, Νικολαΐδη, Μαρκουλλή και Φλουρέντζου με τους οποίους είχε, και έχει, επίσης πολύ καλές σχέσεις. Ομολογεί πως με τον Αβέρωφ Νεοφύτου δεν συναντήθηκαν ποτέ κοινωνικά όσο δούλευε στο Υπουργείο, όμως του ζητούσε πολλές φορές την τεχνοκρατική του άποψη για θέματα δημοσίων συμβάσεων και άλλα θέματα της αρμοδιότητάς του.
Τον ρωτώ ευθέως εάν έχει προσωπικές διαφορές με τον Σωκράτη Χάσικο και μου απαντά επίσης χωρίς καμιά αναστολή. Eίναι ετοιμόλογος. «Καμιά απολύτως. Όταν ο Χάσικος ανέλαβε Υπουργός έτυχε κάποιες φορές να τον συμβούλεψει ο Αβέρωφ να μου τηλεφωνήσει όταν είχε κάποιο θέμα που ήθελε τεχνοκρατική γνώμη. Έτσι γνωριστήκαμε».
Αισθάνεται δικαιωμένος για πολλά θέματα. Για τα πρόσφατα της Κόσιης και της Κοφίνου αλλά και για παλαιότερα όπως του Γενικού Νοσοκομείου Λευκωσίας. Δηλώνει πως το μόνο που τον ενδιαφέρει είναι να δουλεύει σωστά η δημόσια υπηρεσία και να εφαρμόζεται η νομιμότητα. «Πάντοτε έτσι ενεργούσα και στο Υπουργείο Συγκοινωνιών και Έργων από τότε που προσλήφθηκα, από την εποχή του Λεόντιου Ιεροδιακόνου μέχρι τον αείμνηστο Τάσο Μητσόπουλο, τον οποίο αισθανόμουν δίπλα μου να με στηρίζει. Όταν έχεις ήθος και αρχές, αντιλαμβάνεσαι ότι ο έλεγχος είναι αναγκαίο μέρος της δημόσιας διοίκησης, είναι κάτι καλό και χρήσιμο, και όχι μπαμπούλας».
Προληπτική προβολή
Θεωρεί αναγκαία την προβολή και την επιζητά, όπως ομολογεί, για να ακούγεται η φωνή της Υπηρεσίας του και για να περιοριστεί ή να σταματήσει η ασυδοσία. «Προσπαθούμε να προλάβουμε», μου λέγει και μου εξηγεί τις διαδικασίες που ακολουθούνται μέχρι να ετοιμαστεί και να κυκλοφορήσει η ετήσια έκθεση της Ελεγκτικής Υπηρεσίας και οι εκθέσεις των ημικρατικών οργανισμών και Δήμων.
Κρατά συνέχεια στο μυαλό του τα βασικά συμπεράσματα της πρώτης Συνόδου των Ευρωπαίων Γενικών Ελεγκτών στην οποία παρευρέθηκε το 2014: «Χρησιμοποιήστε όλα τα μέσα, ακόμη και τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, για να δώσετε στους πολίτες το μήνυμα ότι ασκείτε εκ μέρους τους έλεγχο στην εξουσία». Και συμπληρώνει: «Οι εκθέσεις του Γενικού Ελεγκτή δεν είναι για να παραμένουν στα συρτάρια των Υπουργείων, αλλά ούτε και είμαι ο μπαμπούλας για να με φοβούνται. Αλλοίμονο στον τόπο μας αν επιτρέψουμε στον δημόσιο υπάλληλο, αντί να εργάζεται από ευσυνειδησία, γνωρίζοντας πως θα λογοδοτήσει αν δεν παράγει έργο, να εργάζεται μόνο αν του διασφαλίσουμε πως ποτέ δεν θα ελεγχθεί για τις πράξεις του».
Συνεχίζει να μου μιλά με ενθουσιασμό για το έργο της Υπηρεσίας του, τις σχέσεις του με την εξουσία και τα ΜΜΕ, τον κόσμο που του ζητά να συνεχίσει να λέγει τα πράγματα με το όνομά τους.
Τον ρωτώ εάν δέχεται παρεμβάσεις από τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας ή από άλλους πολιτικούς ή οικονομικούς παράγοντες: «Ο Πρόεδρος ποτέ δεν παρενέβη στο έργο μου, ούτε και Υπουργοί. Ούτε όμως και θέλω να νομίζουν πως υπάρχει ένας Γενικός Ελεγκτής που προκαλεί εκφοβισμό στη δημόσια υπηρεσία».
Μου λέγει πως ήταν πάντοτε μαχητής από μικρός, παρόλο που ήταν ήσυχος και σεμνός και δεν τον ενδιέφερε η προβολή. «Mεγάλωσα με αρχές και αξίες όπως η εντιμότητα, το συμφέρον της πατρίδας, την αρχή ότι όποιος ασκεί δημόσιο αξίωμα βοηθά την πατρίδα του. 18 χρόνια στη Δημόσια Υπηρεσία ο Οδυσσέας είχε και έχει την ίδια συμπεριφορά, την ίδια νοοτροπία».
Ανυποχώρητος
Μιλά για την 50σελιδη έκθεση που ετοίμασε αναφορικά με το Γενικό Νοσοκομείο Λευκωσίας επί Διακυβέρνησης του Τάσσου Παπαδόπουλου την οποία υπέβαλε στον ίδιο τον Πρόεδρο με αποτέλεσμα να συσταθεί η Ερευνητική Επιτροπή, μέχρι και για τις συσκέψεις που έμεινε … μόνος, εμμένοντας στην άποψή του, για τη διαχείριση μεγάλων δημοσίων έργων.
Ο κόσμος τον θεωρεί ανυποχώρητο σε θέματα αρχών και προστασίας του δημοσίου συμφέροντος. Λέει πως «η Ελεγκτική Υπηρεσία, έχει τον δύσκολο ρόλο του ελέγχου. Είχα παρόμοιο ρόλο στο Υπουργείο Συγκοινωνιών, υπάρχουν ελεγχόμενοι που αντιδρούν στον έλεγχο». Μιλά με τα καλύτερα λόγια για τον Γενικό Εισαγγελέα Κώστα Κληρίδη, και δηλώνει πως «το δημόσιο συμφέρον δεν μπορεί να δικαιολογήσει απόκλιση από τη νομιμότητα». «Όπως έχω πει, πολλοί δεν αποδέχονται τον έλεγχο. Ή καλύτερα τον αποδέχονται και τον επικροτούν όσον αφορά άλλους. Τελικά όμως το σύστημα ήταν τόσο βρώμικο, που ξαφνικά βγήκαν πολλά στη φόρα, και αυτό άγγιξε πολλούς, ακόμη και έντιμους που είχαν όμως στον κύκλο τους εμπλεκόμενους σε σκάνδαλα. Αυτό προκαλεί αντιδράσεις», συνεχίζει. «Κάθε μέρα οι λειτουργοί της Υπηρεσίας ετοιμάζουν επιστολές προς ελεγχόμενους για διάφορα θέματα. Φτάνουν στο γραφείο μου για έγκριση 10 – 15 επιστολές και πρέπει να τις εγκρίνω. Ξεκαθάρισα σε όλους τους συναδέλφους ότι δεν προστατεύουμε κανέναν.»
Καλύτερες δομές
Τον … παρασύρω στα οικονομικά θέματα και τον καλώ να σχολιάσει τη φυγή της Τρόικας και την έξοδο από το Μνημόνιο. Δεν κομπάζει. «Πιστεύω πως το κράτος εξέρχεται βελτιωμένο από το Μνημόνιο, οι δομές είναι καλύτερες, βελτιώνεται η κουλτούρα και οι πολιτικές, τίθενται οι βάσεις και οπωσδήποτε πρέπει να ενισχύονται οι ανεξάρτητοι θεσμοί που ασκούν εποπτεία και έλεγχο. Υπάρχει περισσότερη ανταπόκριση στις εισηγήσεις μας».
Οι απόψεις του είναι δυνατές και για τον Συνεργατισμό για τον οποίον έχει κάνει σοβαρές επισημάνσεις: «Πέραν των οικονομικών ζητημάτων που αφορούν στον Συνεργατισμό, θα κάνουμε σε βάθος έρευνα επί τόπου, οικονομικούς ελέγχους, διαχειριστικούς και κανονιστικούς ελέγχους. Το Υπουργείο Οικονομικών είναι ο εκπρόσωπος του μετόχου, δηλαδή του Κράτους, και εμείς οφείλουμε να διασφαλίσουμε τα χρήματα των φορολογουμένων αλλά και να υποχρεώσουμε να εφαρμόζεται σωστή εταιρική διακυβένηση».
Η ώρα περνά. Τελειώνουμε με ένα ρητό του Σόλωνα: «Μή έλεγχε κακούς, ίνα μη μισήσωσι σε. Έλεγχε σοφόν, και αγαπήσει σε». Φαίνεται πως προσπαθεί να το κάνει πράξη. Τον ρωτώ ποιο είναι το μότο του και μου απαντά: «Τι ψυχή θα παραδώσεις!».
Εφημερίδα “Η Σημερινή”, 7 Φεβρουρίου 2016