Brexit σημαίνει τα μαζεύουμε και φεύγουμε
Της Χρύσως Αντωνιάδου
Ο γάμος τους κράτησε σαράντα ολόκληρα χρόνια. Οι όρκοι κοινής ζωής και μια ζωή για πάντα μαζί χάθηκαν. Πετούν σαν φτερά στον άνεμο. Η ετυμηγορία του βρετανικού λαού είναι σεβαστή. Η Βρετανία εγκαταλείπει την Ευρωπαϊκή Ένωση και επισημοποιείται η ρήξη. Ο γάμος που κράτησε για χρόνια, με τα πάνω του και τα κάτω του, διακόπτεται.
Γιατί μπορεί η Βρετανία, απέχοντας από τις συνθήκες του ευρώ και του Σέγκεν, να παρουσιαζόταν ως ο … αντιδραστικός μαθητής αλλά δεν είχαν μεγάλα παράπονα μαζί της. Πλήρωνε ένα σεβαστό ποσό ανάλογα με τον προϋπολογισμό της Ε.Ε., εναρμόνιζε τις νομοθεσίες της με το ευρωπαϊκό κεκτημένο και ενσωμάτωνε τις κοινοτικές οδηγίες στο βρετανικό δίκαιο. Ήταν πειθαρχημένη χώρα.
Ωστόσο οι σοβαρές διαφωνίες της για πολλά ζητήματα με τους ευρωπαίους εταίρους της την απομάκρυναν εδώ και χρόνια από τον ευρωπαϊκό ιστό. Η σχέση τους μπορεί να κράτησε επίσημα για σαράντα ολόκληρα χρόνια, όπως τη σχέση ενός ζευγαριού που είναι μαζί για τους… τύπους αλλά ουσιαστικά ζουν σε μια σχέση νεκρή. Και η Βρετανία δεν ζούσε, δεν ανάπνεε, απλά λειτουργούσε.
Η έξοδος είναι γεγονός
Η απόφαση του βρετανικού λαού χωρίζει για πάντα τη Βρετανία από τους υπόλοιπους εταίρους της. Το έγκυρο περιοδικό Economist είχε προδιαγράψει από το 2012 την τύχη της σχέσης αγάπης και μίσους. Δημοσιοποιώντας απόψεις συντηρητικών βουλευτών της Βρετανίας το περιοδικό έγραφε: «Ποτέ η μεγάλη Βρετανία δεν ήταν τόσο κοντά στην έξοδο από την Ευρώπη, επικαλούμενο πληροφορίες ότι οι βουλευτές εκφράζουν την ευχή όπως η χώρα τους ξεμπερδέψει επιτέλους με την ΕΕ. Ακριβώς εκείνη την περίοδο, 100 βουλευτές του συντηρητικού κόμματος απέστειλαν επιστολή στον Πρωθυπουργό Κάμερον με την οποία του ζητούσαν να διαπραγματευθεί ξανά τους όρους παραμονής της Βρετανίας στην Ευρώπη.
Φεύγει επισήμως
Η έξοδος τώρα είναι επίσημη και ένα πραγματικό γεγονός. Και η επόμενη μέρα δημιουργεί μεγάλες προκλήσεις που θα πρέπει να τις διαχειριστεί με σοβαρότητα και συνεργασία, εκεί στην ίδια την Ε.Ε., στη γραφειοκρατική Λερναία Ύδρα των Βρυξελλών και ανάμεσα στα τα κράτη μέλη.
Οι αναλυτές εκτιμούν ποικιλοτρόπως το αποτέλεσμα και προδιαγράφουν την επόμενη μέρα στις σχέσεις Ευρώπης – Βρετανίας. Ωστόσο κανένας δεν είναι σε θέση να προβλέψει γεγονότα και εξελίξεις, πέφτοντας και πάλι σε αχαρτογράφητα νερά. Το «κλειδί» βρίσκεται κάπου ανάμεσα στις νέες συμβάσεις που θα υπογράψει το Ηνωμένο Βασίλειο με την ΕΕ και τις σχέσεις και αποστάσεις που θα κρατήσει με τα υπόλοιπα κράτη μέλη και τρίτες χώρες.
Η ανάγνωση της Ευρωπαϊκής Συνθήκης δεν δίνει άμεσα λύσεις, καθώς το άρθρο καθορίζει τις γραφειοκρατικές διαδικαστικές απαιτήσεις έτσι που ένα κράτος μέλος να θέσει τέρμα στη θητεία του στην ΕΕ. Η ερμηνεία των νομικών θεμάτων επικεντρώνεται σε πρόνοιες που αφορούν Συνθήκες της ΕΕ και των πρωτοκόλλων τους που δεν θα ισχύουν πια, και σε χρηματοδοτικά προγράμματα που καταργούνται.
Για όσους παρακολουθούν για χρόνια τις ευρωπαϊκές εξελίξεις, η έξοδος της Βρετανίας από την Ε.Ε. πιθανότατα να μην αναμενόταν από τα κράτη και τους θεσμούς αλλά δεν ήταν κεραυνός εν αιθρία. Ο κύβος ερρίφθη από τον ίδιο τον βρετανικό λαό, που όπως κάθε λαός έχει λόγο στις αποφάσεις που αφορούν στη χώρα και το μέλλον του.
Όσες αναλύσεις κι αν διαβάσουμε, όσα άρθρα και ειδήσεις κι αν μελετήσουμε σχολαστικά, είναι πολύ δύσκολο να εκτιμήσουμε και να προβλέψουμε τι θα γίνει στη Βρετανία, τι θα γίνει στην Ευρώπη, ποιες θα είναι οι σχέσεις των δυο και πώς θα επηρεαστούν οι οικονομίες, οι πολιτικές και οι άνθρωποι τους. Ο γνωστός οικονομολόγος και αναλυτής Μιχάλης Φλωρεντιάδης εκφράζει ανησυχίες για την κατάσταση, και εύχεται άμεση διαχείριση της ώστε να επικρατήσει η σταθερότητα και να εξαλειφθεί η αβεβαιότητα, επισημαίνοντας πως «η αβεβαιότητα θα χειροτερεύει με την ημέρα εάν δεν γίνει άμεση διαχείριση των ζητημάτων που προκύπτουν από την έξοδο. Ευχόμαστε σε μια καλή συνεννόηση μεταξύ των χωρών, ένα ευτυχισμένο τέλος».
Το «κλειδί» για τις επόμενες μέρες ή και μήνες είναι η λέξη εγκαθίδρυση της σταθερότητας. Σταθερότητα στις διεθνείς αγορές, σταθερότητα στα διεθνή βήματα, τις οικονομίες και τις χώρες.
Βέβαια, η σταθερότητα αναμένεται να επικρατήσει μόνο μέσα από αναταράξεις στις εμπορικές σχέσεις των λαών και των χωρών, τους τουρίστες από τη Βρετανία, τις εμπορικές σχέσεις και γενικότερα μέσα από την κάθε σχέση που διατηρούν κράτη – μέλη με τη Βρετανία. Σχέσεις που επιδιώκεται να τύχουν άμεσης και σωστής διαχείρισης και να διατηρηθούν, μέσα από μια συμφωνία ή συνεργασία πλαίσιο που να διασφαλίζει το παρόν και το μέλλον, επωφελή για όλους. Γιατί και η Βρετανία θέλει να διατηρήσει θετικές σχέσεις με τους Ευρωπαίους εταίρους της και οι ευρωπαϊκές χώρες επιθυμούν να έχουν καλή σχέση με τους Βρετανούς.
Η Κύπρος και η Βρετανία
Η Κύπρος διατηρεί διαχρονικά σχέσεις σε διάφορα επίπεδα με το Ηνωμένο Βασίλειο. Η Βρετανία είναι μεγάλος εισαγωγέας και καλός πελάτης για τα κυπριακά προϊόντα. Έτσι, οποιαδήποτε υποτίμηση της στερλίνας έναντι του ευρώ καθιστά ακριβότερες τις κυπριακές εξαγωγές. Ακριβότερα καθίστανται και τα τουριστικά «πακέτα» για τους Βρετανούς τουρίστες με τις πρώτες εκτιμήσεις να αναφέρουν ότι τουλάχιστον για φέτος τη γλυτώσαμε! Ακριβή βέβαια θα είναι πλέον και η ζωή για τους Κύπριους που ζουν και δουλεύουν στη χώρα και αποστέλλουν χρήματα εδώ στο νησί. Το brexit … μειώνει την αξία των εμβασμάτων τους.
Αναζητώντας φως στο τούνελ, μια θετική εξέλιξη που πρέπει να καταγραφεί είναι οι εισαγωγές βρετανικών προϊόντων που, παρόλο που εκτιμάται ότι θα δημιουργήσουν δυσμενείς επιπτώσεις στο εμπορικό ισοζύγιο, θα έχουν θετικές επιπτώσεις για την Κύπρο.
Η Βρετανία θεωρείται ανέκαθεν καταφύγιο για Κύπριους καταθέτες, που διατηρούν ισχυρούς δεσμούς με το βρετανικό χρηματοπιστωτικό σύστημα, κυρίως μετά το «κούρεμα» των καταθέσεων από το Eurogroup. Από τώρα και στο εξής δεν θα θεωρούνται καταθέτες σε χώρα μέλος της Ε.Ε. αλλά σε μια τρίτη χώρα, η οποία θα εφαρμόσει τη δική της πολιτική, εκτός κι αν υπάρξουν ευνοϊκές συμφωνίες με την Ε.Ε. Οι εκτιμήσεις για επιπτώσεις στην ακίνητη περιουσία των Κύπριων στη Βρετανία δεν είναι ό,τι καλύτερο, καθώς υπάρχει σε εξέλιξη επαναπροσδιορισμός της φορολόγησής τους, όπως επίσης και ενδεχόμενη αύξηση στα δίδακτρα για σπουδές των φοιτητών, οι οποίοι αναμένουν να ξεκαθαρίσουν τα θέματα που τους αφορούν, με τη διατήρηση των … υφιστάμενων προνομίων τους τουλάχιστον για τα επόμενα δύο χρόνια.
Πάντως, σε ολόκληρη την Ευρώπη που παρακολουθεί το ευρωπαϊκό οικοδόμημα να καταρρέει και την Ευρώπη να τίθεται υπό αμφισβήτηση, οι χώρες που δεν είναι οικονομικά και πολιτικά σταθερές, θα πληγούν ακόμα περισσότερο, οι συναλλαγές θα γίνουν αυστηρότερες και εκτιμάται πως θα υπάρξει μια οικονομική ύφεση στην Ευρώπη που θα επιδεινώσει τα υφιστάμενα προβλήματα .
Σύμφωνα με έκθεση της PwC ένα ενδεχόμενο Brexit θα είχε κόστος για τη βρετανική οικονομία μέχρι και £100 δισ. που ισοδυναμεί με απώλεια του 5% του ΑΕΠ του Ηνωμένου Βασιλείου μέχρι το 2020.
Το Brexit δημιουργεί μεγάλη αβεβαιότητα τόσο διεθνώς όσο και πανευρωπαϊκά και στην Κύπρο. Το νησί πιθανότατα να επηρεαστεί, με επιπτώσεις κυρίως στο εμπόριο και τον τουρισμό, ενώ η ζωή των κυπρίων εργαζομένων στη Βρετανία και οι Άγγλοι ομογενείς στο νησί μας επίσης επηρεάζεται. Σε περίπτωση εξόδου, η Κύπρος θα μπορούσε να προστατευθεί από αρνητικές συνέπειες με έγκαιρη υπογραφή στοχευμένων διακρατικών συμφωνιών.